Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Janalyqtar 3706 0 pikir 24 Shilde, 2013 saghat 06:47

Nazgýl Sapiyanova. Ol – Sәken Seyfullinning shәkirti

Qazaqtyng túnghysh mulitiplikatory Ámen Haydar Ábjanúly biyl 90 jasqa toldy.  Onyng Sәken Seyfullinning tól shәkirti ekenin búl kýnde bireu bilse, bireu bilmeydi.

Qazaqtyng túnghysh mulitiplikatory Ámen Haydar Ábjanúly biyl 90 jasqa toldy.  Onyng Sәken Seyfullinning tól shәkirti ekenin búl kýnde bireu bilse, bireu bilmeydi.

Qazaqtyng segiz qyrly, bir syrly perzenti, toghyz mamandyqty bir boyyna toghystyrghan, qaytalanbas birtuar azamaty   1923 jyly 3 mausymda Qaraghandy oblysy, Núra audany, Sәken Seyfullin alghash sabaq bergen Jinishke auylynda tughan. Ákesi – Haydarov Ábjan (1890-1975), anasy Haydarova Zeynep  jana qúrylghan Qazaq Respublikasynyng túnghysh múghalim maman-kadrlary. Sәken Seyfullin Haydarovtyn  talabyn  bayqap elden Almatygha arnayy aldyrghan. Gýlbahramnyng tuysqan-aghayyndarynyng balasy, sol  ýide jatyp oqyghan talantty jastardyng biri.                                                      Qazaq animasiyasynyng negizin qalaushy, mulitiplikator. Grafiyk, plakatshy, karikaturashy. Kino rejisser, suretshi-keskindemeshi. QR enbek sinirgen óner qayratkeri (1974). Ekinshi dýniyejýzilik soghysqa qatysqan.       N.V. Gogoli atyndaghy Almaty kórkem suretshiler uchiliyshesin bitirgen (1951). Mәskeudegi  memlekettik kinomotografiya institutynyng kórkemsuret fakulitetinde oqydy (1958-1965). 1965 jyldan «Qazaq filim» kinostudiyasynda  júmys istedi. Ol - Qazaqstandaghy mulitiplikasiondyq kino ónerining atasy. 1967 jyly salghan sureti boyynsha halyq ertegisi negizinde túnghysh týrli-týsti «Qarlyghashtyng qúiryghy nege aiyr?» atty mulitiplikasiondy filim jasaldy. Osy mulitiplikasiondy filim Leningrad (qazirgi Sankt-Peterburg) qalasynda ótken Býkilodaqtyq kinofestivalida (1968), Niu-York qalasynda ótken Halyqaralyq mulitiplikasiondyq  filimder festivalynda jýlde (1975) aldy. Qazaqstan Kiynemotografiyashylar  Odaghy basqarmasynyng mulitiplikasiondyq kino jәne shygharmashy jastar arasyndaghy júmys jónindegi hatshy,  Qazaqstan Suretshiler Odaghy basqarmasynyng hatshysy (1981). Ol Qazaqstandaghy mulitiplikasiondyq kino ónerining irgesin qalaushylardyng biri. Mulitiplikasiondyq filimder toptamasy ýshin  QR  Memlekettik syilyghyn aldy. Ózi qoyghan birsypyra filimderding ssenariyining avtory. «Qúrmet belgisi», «Parasat» ordenderimen marapattalghan.

«Qarlyghashtyng qúiryghy nege aiyr» (1967); «Qúiyrshyq» (1969); «Janar» (1972); «Kýn sәulesinen payda bolghan kójek» (1975);  «Aqsaq qúlan» (1968); «Qojanasyr - qúrylysshy» (1970); «Qyryq ótirik» (1978) siyaqty mulitiplikasiondyq filimderding avtory.

          Qazaq mulitfilimining ardagerining últtyq koloridtke qanyq  «Qarlyghashtyng qúiryghy nege aiyr?» mulitfilimin Sәken Seyfullin múrajayyna ózi arnayy kelip tapsyrghan. Múrajaydyng eng jas kórermenderi  halyqtyn  ótken tarihynan mol maghlúmattar alyp, Shynghys han men Joshy han jәne kýy qúdyreti jayynda estip, tamashalaydy. Ámen Haydardyng qay janrdaghy shygharmasy bolsyn jas úrpaqtyng boyynda últtyq sanany qalyptastyryp, últtyq ruh qúyatyn ghajayyp tuyndylar desek artyq aitqandyq emes. Áytsede býgingi kýni auaday qajet enbekter balabaqshadaghy tәrbie qúraldarynyng bastysyna ainalmay otyr. Batystyng qazaq býldirshinderining jýikesin búzyp, psihikasyna әser etetin mulitfilimderin ysyryp tastaytyn kez keldi.

Suretshi Ámen  Haydarovtyn  portretteri: Sәken otbasymen birge «Baqyt», «Sәken, Iliyas, Beyimbet», «Sәken Burabayda» atty tuyndylary Sәken Seyfullin múrajayynyn  «Sәken beyneleu ónerinde» zalynda eksponattardyng eng qúndy jәdigerlerining sanatynda oryn alghan.

Nazgýl Sapiyanova

Sәken Seyfullin múrajayynyng ghylymy qyzmetker

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1559
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2250
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3499