Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Janalyqtar 3513 0 pikir 12 Shilde, 2013 saghat 09:39

«Quatty aimaqtar – quatty Qazaqstan»: Aymaqaralyq qatynastardyng manyzy zor

Keshe Óskemende «Quatty aimaqtar – quatty Qazaqstan» atty Almaty, Qaraghandy, Pavlodar jәne Shyghys Qazaqstan oblystarynyng óniraralyq integrasiya forumy bolyp ótti. Bizding oblystyng bastamasymen elimizde túnghysh ret úiymdastyrylyp otyrghan búl sharagha Premier-Ministr Serik AHMETOV bastaghan ortalyq jәne jergilikti atqarushy biylik organdarynyn, damu, qarjy instituttarynyn, atalghan ónirlerdegi jýie qúraushy kәsiporyndardyng basshylary men ókilderi qatysty. 

Forum ayasyndaghy plenarlyq mәjilisting júmysy bastalmay túryp mәrtebeli meymandar tórt oblystyng industriyalyq-innovasiyalyq әleuetin pash etetin kórmeni tamashalady. Kórmede atalghan oblystardaghy irgeli kәsiporyndardyn, shaghyn jәne orta biznes nysandarynyn, basqa da óndirushilerding otandyq tauarlary kóptep úsynyldy. 

Irgeles jatqan tórt oblystyng basyn qosqan forumnyng basty maqsat – «Qazaqstan - 2050» Strategiyasynda jýktelgen tapsyrmalardy jýzege asyru ýshin aimaqtardaghy biyliktin, biznesting jәne qoghamdyq belsendi túrghyndardyng qarym-qatynas tegershikterin jetildiru bolsa, osynyng nәtiyjesinde әleumettik-ekonomikalyq әleuetimizge serpin beretin negizgi baghyttardy, formalardy, tehnologiyalar men investisiyalardy damytugha qol jetkizilmek.

Keshe Óskemende «Quatty aimaqtar – quatty Qazaqstan» atty Almaty, Qaraghandy, Pavlodar jәne Shyghys Qazaqstan oblystarynyng óniraralyq integrasiya forumy bolyp ótti. Bizding oblystyng bastamasymen elimizde túnghysh ret úiymdastyrylyp otyrghan búl sharagha Premier-Ministr Serik AHMETOV bastaghan ortalyq jәne jergilikti atqarushy biylik organdarynyn, damu, qarjy instituttarynyn, atalghan ónirlerdegi jýie qúraushy kәsiporyndardyng basshylary men ókilderi qatysty. 

Forum ayasyndaghy plenarlyq mәjilisting júmysy bastalmay túryp mәrtebeli meymandar tórt oblystyng industriyalyq-innovasiyalyq әleuetin pash etetin kórmeni tamashalady. Kórmede atalghan oblystardaghy irgeli kәsiporyndardyn, shaghyn jәne orta biznes nysandarynyn, basqa da óndirushilerding otandyq tauarlary kóptep úsynyldy. 

Irgeles jatqan tórt oblystyng basyn qosqan forumnyng basty maqsat – «Qazaqstan - 2050» Strategiyasynda jýktelgen tapsyrmalardy jýzege asyru ýshin aimaqtardaghy biyliktin, biznesting jәne qoghamdyq belsendi túrghyndardyng qarym-qatynas tegershikterin jetildiru bolsa, osynyng nәtiyjesinde әleumettik-ekonomikalyq әleuetimizge serpin beretin negizgi baghyttardy, formalardy, tehnologiyalar men investisiyalardy damytugha qol jetkizilmek.

Plenarlyq otyrysta birinshi bolyp oblys Ákimi Berdibek SAPARBAEV «Integrasiya – ónirlerding aldaghy damuynyng negizi» degen taqyrypta bayandama jasady.  Áueli aimaq basshysy osynau manyzdy forumdy ótkizu isi Shyghys Qazaqstangha senip tapsyrylghany ýshin alghysyn bildirdi. Búl forum atalmysh tórt aimaqtyng ekonomikasynyng damuyna ong әserin tiygizetinin jetkizgen ol qanattasa әreket etu arqyly halyqtyng әl-auqatyn arttyrugha jol ashylatynyn qozghady. Altaydyng tórinde bas qosyp otyrghan tórt oblys jer kólemi jóninen respublika aumaghynyng 40 payyzyn, halqynyng jәne jalpy ekonomikalyq kiristing ýshten bir bóligin, tauar ainalymynyng besten bir bóligin alyp jatyr. Osynday orasan mýmkindikke ie ekonomikalyq kenistik mýsheleri bir-birimen tyghyz baylanysta júmys isteu arqyly býgingi damu qarqynyn eselep, tap bolar kedergilerden qinalmay ótuge bel buyp otyr.

– Daghdarystyng dýbiri qayta estile bastaghany bәrimizge mәlim. Al daghdarys bola qalghan jaghdayda ony meylinshe eleusiz shyghynmen ainalyp ótuding jalghyz amaly - osy integrasiya. Álemdi taghy da daghdarys dauyly sharpityn bolsa, tórt ónirdegi júmyssyzdyq kólemi alty payyzgha kóbeyip, óndiris kólemi 15 payyzgha deyin tómendeui mýmkin. Daghdarysqa qarsy kýreste integrasiyagha balama bola alatyn eshqanday jol joq ekenin uaqyt kórsetip otyr, - degen ónir basshysy óz tarapynan daghdarysqa qarsy birynghay josparmen qosa azyq-týlik qauipsizdigi baghdarlamasyn qúrudy úsyndy.

Shyghys Qazaqstan oblysy óniraralyq integrasiyanyng damuyna sep bolarlyq úsynystardyng kóbin óz aumaghynda jemis bergen tyng bastamalardyng negizinde úsynyp otyr. «Qazaqmys», «Qazsink» syndy ónerkәsip alpauyttarynyng qazaqstandyq mazmúndy arttyru baghytynda qolgha alghan sharalaryn mysalgha alghan aimaq basshysy Berdibek SAPARBAEV atalmysh ústanymnyng ekonomikanyng barlyq salasyna kirigip ketui ýshin әueli aimaqtardyng qyzmet týrleri men tauar óndiruding jәne paydalanudyng ortaq tengerimin jasap shygharu qajet ekenin qadap aitty. Kórshiles aimaqtardaghy azyq-týlik baghasynyng birqalypty túraqty boluy ýshin túraqtandyru qorlaryn iske qosu qajet ekenin eskertken ol atalmysh tórttiktin, әleumettik-kәsipkerlik korporasiyanyng qatysuymen Astana men Barnaulda sauda ýilerin saludy úsyndy.

Qytay, Resey, Mongholiya elderine shyghatyn oblysaralyq temirjol jәne avtobus qatynastaryn, tranzittik aviatasymaldaudy damytu, qalaaralyq avtobus baghyttary boyynsha elektrondy biylet satudyng birynghay jýiesin engizu syndy bastamalar aimaqtar arasyndaghy kólik qatynasyn damytary sózsiz. Oqytudyng dualdyq jýiesin ózara baylanys arqyly jetildire týsu ýshin aimaqaralyq kenes qúru qajet. Atalmysh salada birynghay jýie boyynsha әreket etuding arqasynda bolashaq mamandardyng kórshiles oblystarda is-tәjiriybeden ótuine mýmkindik tuyndaydy. Bizding ónir júmys kýshining tapshylyghyn da shekaralas oblystarmen aradaghy migrasiya arqyly sheshuge dayyn.

Qayta janghyrtylghan energetika kózderi boyynsha ortaq jobalardy jýzege asyrudy úsyna kele, ónir basshysy shyghysta búl baghytta su men jeldin, kýnning energiyasyn iygilikke jaratu jobalary júmysyn bastaghanyn eske salyp, forum qonaqtaryn kýn batareyalary óndirisimen tanysugha shaqyrdy. El aumaghyndaghy orman qorynyng basym bóligi Pavlodar men Shyghys Qazaqstangha tiyesili desek, búl baghytta «Bolashaqtyng túraqty ormany» birynghay baghdarlamasyn qabyldaudyng manyzy zor. Búl baghdarlama orman órtterining transshekaralyq sipat alyp ketpeuin qamtamasyz etip qana qoymay, Elbasynyng respublikadaghy orman qoryn kóbeytu jónindegi tapsyrmasyn jýzege asyrugha jol ashady.

Óskemenning ana men bala ortalyghy, Pavlodardyng kardiologiyalyq ortalyghy, Qaraghandynyng últtyq enbek gigiyenasy men kәsiby aurular ortalyghynyng tәjiriybesin birynghay kenistikke taratu isi medisinanyng damuyna serpin beretini de aityldy. Qazaqstanda atom energetikasy men atom fizikasyn damytu isinde Kurchatov qalasynyng rólin arttyru qajet. Ónirdegi anyzdar mekenine ainalghan tarihy oryndar men kórikti jerlerding turizm baghytyndaghy basymdyqtaryn tizbeley kele, oblys basshysy turizmdi damytudyng ortaq jobasyn, sonday-aq, «Halyqtyng tarihy men múrasy» atty birynghay joba jasaudy úsyndy.

Oblys kóleminde turizmning qarqyndy damuy ýshin Alakól men Rahman qaynaryna jol salu auaday qajet. Semeydegi búrynghy synaq alandarynyng jeri de kórshiles ýsh oblysqa tiyesili. Búl jerlerdi qarausyz qaldyrmau baghytynda tiyisti ministrliktermen júmys istep jatyrmyz. Al Kurchatov qalasyn ghylymy qalashyqqa ainaldyru ýshin әueli Qazaqstannyng ghylymy qalashyghy turaly qúqyqtyq-normativtik aktiler týzilui qajet. Osy atalghan úsynystardyng barlyghy tórt oblystyng basshylary dayyndaghan 2013-2015 jyldardyng is-sharalar josparynda kórsetilgen, - dedi oblys Ákimi Berdibek SAPARBAEV.

Almaty oblysynyng Ákimi Ansar MÚSAHANOV agroónerkәsip keshenindegi integrasiyanyng keleshegi jayynda mәlimdedi. Integrasiyagha mýddeli aimaqtardyng qaysysyn alsa da agroónerkәsip salasynda importqa tәueldilik bayqalatynyn ashyp aitqan ol búl súranystardy qanaghattandyru ýshin shetelding paydasyna júmys istegennen góri óniraralyq yntymaq ornatudyng tiyimdi ekenin jetkizdi. Búl salada tórt oblystyng da әleueti tolyq iygerilmey otyrsa kerek. Ásirese, qayta óndeu isi sylbyr damuda. Ansar MÚSAHANOV búl deregin naqty sandarmen bekite týsti. Tórttikke kiretin oblystarda kókónis ónimderining 4,2 payyzy, etting 28 payyzy, sýtting 35 payyzy ghana qayta óndelude. Sapa men enbek ónimdiligining dengeyi de qajetti mejede bolmauynyng saldarynan importqa tәueldilik azaymay túr. Búl tendensiyagha shiykizattyng sapasyz boluy da óz yqpalyn qosuda. Eger tórt aimaqtyng agroónerkәsip salasyndaghy әleuetin útymdy paydalanar bolsaq, auyl sharuashylyghy ónimderining eksportyn 11 payyzdan 20 payyzgha deyin arttyrugha bolady.

Múghaljar jylqysy, Alatau siry, etti merinos qoylary syndy asyl túqymdar kýni erteng birynghay kenistikting ózindik brendine ainaluy tiyis. Búl baghytta «Sybagha» memlekettik baghdarlamasynyng ayasyn keneytu qajet. Qymyz, shúbat, qazy-qarta, jal-jaya siyaqty últtyq jensik astarymyzdy da brendke ainaldyru ýshin әueli birynghay kenistiktegi súranysty arttyryp, tәjiriybe almastyrylmaq. Mәselen, Almaty oblysynda jylyna 150 myng tonna shúbat óndiruge mýmkindik bar. Búl ónirding óz súranysynan tórt ese kóp. Osy súranystyng ornyn qalghan ýsh oblystyng qamtamasyz etuine bolady.

Búl saladaghy jergilikti óndirushilerding qolyn baylap, ayaghyna túsau salyp otyrghan kedergiler de aityldy. Sonyng eng negizgileri kedendik odaqtyng әserinen tuyndap otyrsa kerek. Ózimizde bar ónimderding syrttan emin-erkin kelui, jergilikti ónimdi syrtqa tasymaldau isindegi, shekaralyq qújattardy rәsimdeudegi qiyndyqtar múqiyat qaraudy talap etip otyr. Dey túrghanmen, kedendik odaq otandyq óndirushilerding bәsekege qabilettiligin shyndaytyny anyq ekenin aitty Ansar MÚSAHANOV.

– Tórt oblystyng agroónerkәsip keshenindegi mýmkindikterin tolyqtay paydalanu arqyly Astana men Almaty qalalarynda azyq-týlik qauipsizdigin qamtamasyz etuge bolatynyna kózimiz jetip otyr, - dedi ol sóz sonynda.

Premier-Ministr Serik AHMETOV azyq-týlik qauipsizdigin qamtamasyz etu baghytyndaghy úsynystyng oryndylyghyn aita kele: – Áleumettik-kәsipkerlik korporasiyamen birlesip túraqtandyru qorynyng ónimin saudalaytyn oryn salu – uaqyt talabynan tuyndap otyrghan әri óte tiyimdi joba. Biz damu instituttaryn sol ýshin qúrghanbyz. Ónimdi saqtaytyn oryn bolsa, tasymaldau qiyndyghy joghalady. Sonday-aq, mausym aralyqtarynda payda bolatyn baghanyng kýrt ósuine de tejeu qoyylady. Agroónerkәsip keshenindegi baylanystyng damuyna basa kónil bólgen jón, - dedi.

Pavlodar oblysynyng Ákimi Erlan ARYN әleumettik, kólik jәne energetikalyq infraqúrylymnyng jaghdayy men damu bolashaghy turaly mazmúndy bayandama jasady. Eng aldymen energetika salasyna toqtalghan ol býginde Pavlodar oblysy elimizdegi barlyq elektr quatynyng jartysyna juyghyn óndirip berip otyrghanyn, búl ónirde quat kózine tapshylyq joq ekenin aitty. Esesine ýsh oblystaghy elektr energiyasyna tapshylyq 8,8 mlrd.kVt/saghatty qúraydy, sonyng ishinde Shyghys Qazaqstanda –2,2 mlrd.kVt/saghat. Osy rette bayandamashy Ýkimet basshysynyng aldynda qúrylysy 2017 jylgha josparlanghan VL-220 kV «EEK-PS Óndiristik» jana jelisining merzimin 2014 jylgha auystyrugha úsynys bildirdi. Eger atalmysh nysan iske qosylsa, ónirlerdegi quat kózine tapshylyqtan qútylugha mýmkindik tumaq.

Sonday-aq,  Erlan ARYN kólik infraqúrylymyn damytu ayasynda ónirler ýshin jalpy kólik-logistikalyq hab qúru, Astana-Pavlodar-Óskemen baghyty boyynsha «Ortalyq-Shyghys» avtokólik dәlizi qúrylysyn jýrgizu, «Pavlodar-Týrkistan» temir jol jelisin Óskemenge deyin úzartu, keme qatynasyn jolgha qoy, atalghan tórt oblystyng ortalyqtaryna úshatyn әue reysterin ashu sekildi jobalardy iske asyru qajettigine toqtaldy. Temir jol demekshi, bir quanyshty habar 2014 jyldan bastap Astana men Óskemen arasynda (Pavlodar arqyly) «Taligo» jýrdek poyyzy jolaushylar tasymaldamaq.

Ónirlerdegi ormandy alqaptardyng aumaghyn úlghaytugha qatysty birqatar mindetter túr. Atap aitqanda, Pavlodar oblysyndaghy búrynghy alty túqym baqty qayta qalpyna keltirip, aumaghy 20 gektarlyq aghash kóshetterin ósiretin jana túqym baq salu. Odan bólek Shyghys Qazaqstan jәne Qaraghandy oblystarynyng túqym baqtarymen 300 myngha deyin qylqan japyraqty aghash kóshetterin alu jóninde aldyn ala kelisim jasalghan. 

Innovasiyalyq jýielerdi integrasiyalau boyynsha Almaty oblysynda joghary tehnologiyalyq auyl sharuashylyghy mashinalaryn qúrastyru, Pavlodar oblysynda energetikalyq mashinalar qúrylysy, Qaraghandy oblysynda tau-ken óndirisi tәrizdi konstruktorlyq burolar ashugha mýmkindik bar.

Pavlodar oblysynyng Ákimi Erlan ARYN sonymen qatar, bilim beru, densaulyqty nyghaytu jәne qorghau, turizmdi damytu, óniraralyq enbek migrasiyasy, eldi mekenderdi úyaly baylanyspen tolyqtay qamtamasyz etu taqyryptaryn qozghap, útymdy úsynystaryn ortagha saldy.

Óz kezeginde Premier-Ministr Serik AHMETOV turizmdi damytu mәselesinde osy tórt oblystyng myqty әleuetin tolyq paydalanu qajettigin eskertti.

– Shyghys Qazaqstannyng tabighaty qanday keremet, naghyz Shveysariyanyng ózi. Sol siyaqty anau Pavlodardyng Bayanauylyn, Qaraghandynyng Qarqaralysyn, Almatynyng Alatauyn alyp qarasaq, bәri de kóz toymaytyn kórikti jerler. Alakól siyaqty kól basqa qay jerde bar? Osy iygilikterdi tabys kózine ainaldyruymyz kerek. Turizm - ekonomikanyng ýlken bir tabysty salasy. Sol sebepti tabighy baylyqtarymyzdy paydalanu ýshin birinshi kezekte turistik infraqúrylymdy damytudyng iri master-josparlaryn әzirlep aluymyz kerek, - dep naqtylady Ýkimet basshysy.

Qashan da kómirimen maqtanatyn Qaraghandy oblysynyng elimizding ónerkәsip salasynda alatyn orny bólek. Búl aimaqta qazba baylyqtary men auyl sharuashylyghy shiykizatynyng negizinde kómir óndiru, energetika, qara jәne týsti metallurgiya, himiya ónerkәsibi, mashina jasau jәne metall óndeu, qúrylys industriyasy, jenil jәne tamaq ónerkәsipteri damyp, oblys ekonomikasynyng negizgi salalaryna ainalghan.

Óz kezeginde aqparat bergen Qaraghandy oblysynyng Ákimi Bauyrjan ÁBDIShEV jýie qúraushy kәsiporyndardyng shaghyn jәne orta biznesti qoldauy, ónirlerde kómir óndirisin, qúrylys industriyasyn, mashina qúrastyrudy damytu taqyryptaryn qauzady.    

Jiyn barysynda kóterilgen mәselelerge qatysty Premier-Ministrding orynbasary Áset IYSEKEShEV, Ónirlik damu viyse-ministri Qayyrbek Óskenbaev, sonday-aq, Ekonomika jәne budjettik josparlau, Auyl sharuashylyghy, Kólik jәne kommunikasiya ministrleri sóz sóilep, ózderining oi-pikirlerin ortagha saldy. 

– Býgingi forumda túraqty әleumettik-ekonomikalyq damu ýshin ónirler arasyndaghy yntymaqtastyq mәselelerin qarastyrdyq. Jalpy aimaqtardy damytudyng alghashqy qadamy 2011-2012 jyldary Elbasynyng tapsyrmasymen jasalghan bolatyn. Mәselen, osy maqsatty kózdegen monoqalalardy damytu, «Júmyspen qamtu», «Biznesting jol kartasy» siyaqty baghdarlamalardyng qabyldanuy býginde ózining jemisin berip otyr. Búghan qosa biyl Preziydentting Jarlyghymen Ónirlik damu ministrligi qúryldy. Demek óniraralyq integrasiya el ekonomikasyn órge bastyrudyng ózegi boluy tiyis. Kedendik Odaq shenberinde otandyq ónimderding bәsekege qabiletti boluy ýshin de aimaqaralyq integrasiyanyng manyzy zor. Osynday keleli jiyndy ótkizuge múryndyq bolyp, iydeya úsynghan Shyghys Qazaqstan oblysynyng Ákimi Berdibek Mәshbekúlyna rizashylyghymdy bildiremin, - degen Premier-Ministr Serik AHMETOV keleshekte respublikanyng ózge ónirleri arasynda dәl osynday yntymaqtastyq baylanysty nyghaytatyn forum ótkizu mindetin Ónirlik damu ministrligine tapsyrdy.

Búghan qosa Ýkimet basshysy talqylaular qorytyndysyn shyghara kele, múnday kezdesuler memleket pen biznes arasynda ózara týsinistikti arttyrugha, iskerlik baylanystar men aimaqaralyq kooperasiyany damytugha mýmkindik beretinin aitty. Aymaqtarmen qarym-qatynas ornatu ýshin Ónirlik damu ministrligine aimaqaralyq yntymaqtastyq baghytyndaghy әlemdik tәjiriybeni egjey-tegjeyli ýirenip, soghan sәikes zertteuler jýrgizudi tapsyrdy.

Ishki aimaqtyq kooperasiyanyng damuynda jergilikti atqarushy organdardyng róli joghary túrghanyn atap kórsetken Serik AHMETOV aimaqty damytudyng tәsilin ózgertu jәne qazaqstandyq tauar óndirushilerding bәsekege qabilettiligin arttyru ýshin qolayly sheshimder izdeu qajettigine basa nazar audardy.

Býgingi tanda ónirlerde manyzdy investisiyalyq jobalar iske asyrylyp, arnayy ekonomikalyq aimaqtar, industriyalyq parkter, әleumettik kәsipkerlik korporasiyalar qúrylyp, júmys isteude. Qarjy qúigha dayyn investorlar ýshin qolayly jaghday jasalyp, jana óndirister men júmys oryndary kóptep ashyluda. Premier-Ministrding aituynsha, eger Shyghystan bastau alyp otyrghan óniraralyq integrasiyany respublikanyng Soltýstik, Ontýstik jәne Batys aimaqtarynda da jýrgizetin bolsa, býgingi qol jetkizgen tabystar men kórsetkishter eselene týsetinine senim mol. Sebebi, aimaqtyq baylanysty damytu eng әueli ónerkәsiptik jәne klasterlik kooperasiya, әleumettik kәsipkerlik koorporasiya, turizmdi damytu, kadrmen qamtamasyz etu siyaqty basqa da kóptegen salalarda jana mýmkindikterge jol ashady.

Osynday iygi maqsattardy ústanghan ónirlik integrasiya forumy shenberinde Shyghys Qazaqstan, Almaty, Qaraghandy jәne Pavlodar oblystarynyng әkimderi arasynda aimaqaralyq baylanystardy keneytu jәne ózara is-qimyl turaly kelisimge qol qoyyldy. Jiyn sonynda tórt oblystyng әkimderi qúny 20 milliard tenge bolatyn barlyghy 40 kelshisimshart jasasty. Al oblys әkimderi tarapynan aitylghan kóptegen úsynys-pikirler aldaghy uaqytta jýzege asyrylatyn is-josparlargha engizilip, jýielendi.

Búl kýni týsten keyin Ýkimet basshysy Serik AHMETOV bastaghan resmy delegasiya ókilderi, sonymen qatar, ózge de forumgha qatysushy lauazymdy túlghalar «Óskemen titan-magniy kombinaty» aksionerlik qoghamynyng titan qúimalaryn óndiretin sehynda, «POSUK Titanium» jauapkershiligi shekteuli seriktestiginde jәne kýn batareyalaryna qajet fotoelektrli plastinalar shygharatyn «Kazakhstan Solar Silicon» zauytynda boldy.

Óskemen titan-magniy kombinatynda Premier-Ministr titan qúimalaryn shygharatyn sehtyng júmysymen, qúral-jabdyqtarymen jәne «POSUK Titanium» kәsipornynyng qúrylysymen jete tanysty. Kombinattyng qarjy diyrektory Ásem Mamytovanyng aituynsha, TMK – keuekti titan, qúima jәne úntaq týrindegi magniy, vanadiy totyghyn óndiretin әlemdegi eng iri zauyttardyng biri. Dayyn ónim negizinen Reseyge jәne ózge de shet memleketterge, sonymen qatar, elimizdegi kәsiporyndargha ótkiziledi.

Al qazirgi kezde salynyp jatqan «POSUK Titanium» birlesken qazaq-kәris kәsiporny keleshekte titan qúimalary men slәbilerin óndiretin bolady. Zauyttyng jalpy qúny shamamen 7 milliard tengeni qúrap otyr. Búl – Ontýstik Koreyanyng «POSKO» korporasiyasy men «Óskemen titan-magniy kombinaty» aksionerlik qoghamynyng ortaq jobasy. Búl jerden shygharylatyn dayyn ónimdi elimizding ishki naryghy jәne Ontýstik Koreyanyng kәsiporyndary tútynatyn bolady. 

Búdan song Premier-Ministr Serik AHMETOV «Kazakhstan Solar Silicon» jauapkershiligi shekteuli seriktestigine qarasty zauyttyng fotoelektrli plastinalar shygharu sehynda boldy. «Qazatomóndiris» kompaniyasynyng basqarma tóraghasy Vladimir Shkolinik Ýkimet basshysyna «Jasyl ekonomika» baghdarlamasy ayasynda ózderi iske asyryp jatqan jobalardy tanystyrdy. Sonymen qatar, resmy top sehtardaghy tehnologiyalyq qúral-jabdyqtardy jәne olardyng ornatylu barysyn kórip, kәsiporynnyng enbek újymymen jýzdesti. Mәrtebeli meymandar nazaryna kәsiporynnyng shiykizattary men bolashaq dayyn ónimderi, atap aitsaq, kvars, kremniy bloktary jәne fotoelektrli plastinalar men kýn batareyasynyng moduli úsynyldy. Palstinalar osy jerden Astanadaghy zauytqa jóneltiledi, kýn batareyalary elordamyzda qúrastyrylatyn bolady.

Esterinizge sala ketsek, atalmysh biregey zauyttyng qúrylysy ótken jyldyng kókteminde bastalghan-dy. Qazirgi kezde múnda Europa elderinen, negizinen Fransiyadan jetkizilgen eng ozyq ýlgidegi kýrdeli qúral-jabdyqtar men qondyrghylardyng songhy legi ornatyluda. Qúrylys júmystary tolyghymen ayaqtalyp, fransuzdyng әlemge әigili «ESM» jәne «SEMSO» firmalary shygharghan negizgi tehnologiyalyq qúrylghylar alghashqy synaqtan sәtti ótkizilipti. Juyq arada zauyt tolyq iske qosylmaq. Al osy jyldyng sonynda kәsiporyn ózining tolyq óndiristik quatynda júmys istey bastauy tiyis.  

Búl zauytta elimiz ýshin mýldem jana ónim, yaghni, kýn batareyalarynyng basty bólshekteri – fotoelektrli plastinalar shygharylady. Óndiris Fransiyanyng dayyn tehnologiyasyn tútas kóshiruge negizdelgen. Basty shiykizat – Almaty oblysynyng aumaghynan qazylyp alynatyn metallurgiyalyq tazalyqtaghy kremniy. Vladimir Shkolinikting aituynsha, múnday saf kremniy әlemde eki-aq jerde kezdesedi, Australiyada jәne Qazaqstanda.

– Búl – zamanauy ghylymgha negizdelgen, joghary tehnologiyalyq kәsiporyn, ol naryqqa jartylay shiykizat emes, әlemdik bәsekege qabiletti dayyn ónim shygharady. Osy zauyttyng arqasynda elimizdegi balamaly energetika óz damuynyng jana bir satysyna kóterilmek, – dedi kәsiporynmen tanysqan Ýkimet basshysy Serik AHMETOV.   

Sonymen qatar Premier-Ministr Óskemendegi Jenil atletika maneji men Jekpe-jek sarayynyng qúrylysymen tanysty. 680 oryngha shaqtalghan, 850 mln. tengege jobalanghan, Olimpiada oiyndarynyng chempiony Oliga Rypakovanyng atyna salynyp jatqan manej biznesting әleumettik jauapkershiligi ayasynda boy kóterip kele jatqanyn aitqan aimaq basshysy sport ghimaratynyng eki kezekte júmys isteytinin jetkizdi. Múnda 60 metrlik tura jýgiru joly, biyiktikke jәne attap sekiru sektorlary, 200 metrlik ainalma jýgiru joly oryn tebedi. Qúrylys basynda Shyghystan shyqqan Olimpiada chempionynyng jeke bapkerin jolyqtyrghan Serik AHMETOV Sergey Alekseevten Oliga Rypakovanyng qazirgi dayyndyq dengeyin súrap, bildi.

Al Jekpe-jek sarayy 1450 adamdy qamtugha qauqarly. 1650,7 mln. tengege jobalanghan keshen boks pen kýres týrlerin damytugha arnalghanyn, negizgi zal 1200 oryndyq kórermendi qabylday alatynyn estigen Premier-Ministr eki jobany da joghary baghalady. Oblys Ákimi Berdibek SAPARBAEV búl ghimarattyng qúrylysyna respublikalyq budjetten birde-bir tiyn júmsalmaghanyn atap ótti.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2256
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3531