Han Kenening basyn qashan qaytaryp alamyz?
Qazaqstan Respublikasynyng
Premier-Ministri
S.N.Ahmetovke
Deputattyq saual
Qúrmetti Serik Nyghmetúly!
Preziydent Núrsúltan Nazarbaev «Qazaqstan-2050» Strategiyasy – qalyptasqan memleketting jana sayasy baghyty» atty Joldauynda «Biz últtyng tarihy sanasyn qalyptastyru júmysyn jalghastyruymyz kerek» dep atap kórsetti. Sodan beri elimizde últ ruhyn kóteretin is-sharalar jasalyp, naqty nәtiyjege qol jete bastady.
Sonyng basty dәleli - 6 mausym kýni Memlekettik hatshy Marat Tәjin Euraziya últtyq uniyversiytetindegi Qazaqstan Respublikasynyng últtyq tarihyn zerdeleu jónindegi vedomstvoaralyq júmys tobynyng keneytilgen otyrysynda shetel qoymalarynan qazaq tarihyndaghy múralardy qaytarugha shaqyruy boldy. Múnyng qazaqtyng songhy hany – Kenesary taghdyryna tikeley qatysy bar.
Qazaqstan Respublikasynyng
Premier-Ministri
S.N.Ahmetovke
Deputattyq saual
Qúrmetti Serik Nyghmetúly!
Preziydent Núrsúltan Nazarbaev «Qazaqstan-2050» Strategiyasy – qalyptasqan memleketting jana sayasy baghyty» atty Joldauynda «Biz últtyng tarihy sanasyn qalyptastyru júmysyn jalghastyruymyz kerek» dep atap kórsetti. Sodan beri elimizde últ ruhyn kóteretin is-sharalar jasalyp, naqty nәtiyjege qol jete bastady.
Sonyng basty dәleli - 6 mausym kýni Memlekettik hatshy Marat Tәjin Euraziya últtyq uniyversiytetindegi Qazaqstan Respublikasynyng últtyq tarihyn zerdeleu jónindegi vedomstvoaralyq júmys tobynyng keneytilgen otyrysynda shetel qoymalarynan qazaq tarihyndaghy múralardy qaytarugha shaqyruy boldy. Múnyng qazaqtyng songhy hany – Kenesary taghdyryna tikeley qatysy bar.
1836 jyly qazaq dalasy eki general-gubernatorlyqqa bólindi. Kóshpeli qazaqtardyng óz atamekeninde «araqashyqtyq» saqtap, «jaghalaulyq syzyqtan» 15 shaqyrym aulaq jýrip, ózenderge jaqyndaugha qúqy bolmady. Orys qorghanystary әskery garnizondarymen qazaq dalasyna arqanday kerilip jatatyn. Qazaq dalasynyn qaq jýreginde Aqmola bekinisi túrdy. Óz atamekeninde erkin jýrip ýiregen qazaqtar osy bólinuge qarsy shyqty. Resey bodandyghyna qarsy Kenesary bastaghan qazaqtardyng kóterilisi ondaghan jylgha úlasty.
Tóre túqymynan shyqqan, 500 adal tólengiti janynda, patshadan polkovnik shenin alghan Abylayhannyng nemeresi, Qasym súltannyng úlyn kýndiz kýlkiden, týnde úiqydan aiyrghan tughan halqynyng taghdyry emes pe edi?!
Kenesary hannyng tarihtaghy orny qazaq dalasynyng naghyz patriot-batyrlaryn – ýsh jýzding ókilderin Qazaq memleketine tәuelsizdik alyp beru ýshin manayyna toptastyra bilgendigi. Ol Azattyqtyng aq jolyna ózining eki aghasy – Sarjan men Esengeldini, әkesi –Qasym súltandy, inisi – Nauryzbay batyrdy, aghayyndarymen qosa ózining basyn da tikti.
Sol zamanda әlemdi titiretken úly Napoleondy jengen Resey imperiyasyna qarsy kóterilis úiymdastyrghan Kenesary jayynda orys tarihshysy Nikolay Seredanyng ózi «Kenesarynyng qolbasshylyq darynyna kez-kelgen europalyq qolbasshy qyzyghatynday edi!» dep jazyp qaldyrghan. Resey men Qoqan handyghyna bir kezende qarsy shapqan Han Kenekem býgingi Almaty, Jambyl, Qyzylorda, Shymkent oblystaryna qarasty jerlerdegi qazaqtardy Qoqan qorlyghynan qútqarmaq bolghan.
Úly Dalanyng arda úly – Kenesary handy óltirip, basyn Batys-Sibir general-gubernatory, graf Gorchakovqa alyp barghan. Olar basty Birinshi Nikolay patshagha «dala býlikshisi Kenesarynyng basy» dep jetkizgen.
Sodan beri bizding úly babamyzdyng basy Peterbor qalasyndaghy kórmege әskery qúndylyq retinde qoyylghanyna bir ghasyrdan asty. Qazaqstan azamattary, elimizding memlekettik emes úiymdarynyng ókilderi Resey basshylaryna «basty» qaytaru jóninde talay ret úsynyspen shyqty. Qansha hat jazylyp, súrau salyndy. «Reseyde Kenesarynyng basy joq» degennen basqa jauap joq. Biz osylay hat jazysyp jýrgende tarih dóngelegi toqtausyz ainalyp jatyr.
Qúrmetti Serik Nyghmetúly!
Býginde elimiz Tәuelsizdik alghanda azattyq ýshin jan qighan úly babamyzdyng basyn Otanyna qaytaryp, jer qoynyna tapsyra almay jatqanymyz últtyq qasiret tughyzyp otyr. Álem tanyp, er Kenekem atpen jýrgen jerding asty men ýsti baylyqqa kenelgende úrpaqtarynyng osylay qoly baylanyp, namysy qayralyp otyra bereme?! Kezinde úly aqyn babamyz – Mahambet Ótemisúlynyng basyn onyng tuystary, últjandy azamattar Reseyden әkelip, tughan jerding topyraghyna tapsyra aldy emes pe?!
Babamyzdyng basyn qaytarugha baylanysty bizding úsynysymyz bar: Ýkimet qarajatyn qarastyryp tarihshy-jazushylardan júmys toby qúrylsa. Topqa Kenesary iydeyasyna berilgen bir azamatty jetekshilikke bekitip, Resey Ýkimetimen kelissóz jýrgizuge qúqyq berilse. Olar búrynghy jolmen jýrip – qaghazbasty bolmay, isti birden bastap, Kenesary hannyng basyn alyp oralsa.
Eng songhy hanymyz Tәuelsizdik jolynda jan qighan Kenesary hannyng basyn qaytara almasaq eldigimizge syn! Sondyqtan oilanayyq, aghayyn!
Qúrmetpen, «Aq jol» fraksiyasynyng deputattary
Abai.kz
