Astana qalasynda sottalushy Azamat Ayazbekovting jazyqsyz ekendigin aityp, búl qylmystyq isting aq-qarasyn ajyratyp, týrmeden bosatudy talap etken anasy men әieli biyik qúrylys kranynyng basyna shyghyp alyp, jeti tәulikke juyq narazylyq bildirdi. Aqyry Qazaqstannyng Bas prokuraturasy Azamat Ayazbekovting zansyz sottalghanyn moyyndady.

«Aqsha bopsalady jәne biylik ókilderine qarsylyq kórsetti» degen aiyppen jeti jylgha sottalghan 26 jastaghy Azamat Ayazbekov «jazasyn» týrmede ótep jatyr. Jaqyndary Azamattyng polisiyanyng ozbyrlyghynyng qúrbany bolghandyghyn aityp: «Aqsha bopsalady dep kýdikke ilingenderge qarsy kuәlik etuden bas tartqan Azamatty qylmystyq topqa qatysy bar dep jazyqsyz sottady» degendi aitady.

Azamattyng kinәsiz ekenin dәleldeu ýshin anasy Baghjan Ayazbekova men әieli Gýlim Babaqova týrli mekemelerding tabaldyryghyn tozdyryp, әdildik tappaghan son, aqyrynda tótenshe әri qauipti qadamgha bardy. Alghashqy joly ana men jary – ýlken qazandyqtyng múrjasyna shyqsa, ekinshi joly – janadan salynyp jatqan kópqabatty ýilerding birining janyndaghy biyik qúrylys kranynyng basyna órmelep shyghyp, narazylyq aksiyasyn ótkizdi. Azamat Ayazbekovting isin qayta qarau turaly bas prokuraturanyng qarsylyq qaghazyna onyng tuystary osynday sharasyz amal arqyly qol jetkizdi.

Astana qalasynda sottalushy Azamat Ayazbekovting jazyqsyz ekendigin aityp, búl qylmystyq isting aq-qarasyn ajyratyp, týrmeden bosatudy talap etken anasy men әieli biyik qúrylys kranynyng basyna shyghyp alyp, jeti tәulikke juyq narazylyq bildirdi. Aqyry Qazaqstannyng Bas prokuraturasy Azamat Ayazbekovting zansyz sottalghanyn moyyndady.

«Aqsha bopsalady jәne biylik ókilderine qarsylyq kórsetti» degen aiyppen jeti jylgha sottalghan 26 jastaghy Azamat Ayazbekov «jazasyn» týrmede ótep jatyr. Jaqyndary Azamattyng polisiyanyng ozbyrlyghynyng qúrbany bolghandyghyn aityp: «Aqsha bopsalady dep kýdikke ilingenderge qarsy kuәlik etuden bas tartqan Azamatty qylmystyq topqa qatysy bar dep jazyqsyz sottady» degendi aitady.

Azamattyng kinәsiz ekenin dәleldeu ýshin anasy Baghjan Ayazbekova men әieli Gýlim Babaqova týrli mekemelerding tabaldyryghyn tozdyryp, әdildik tappaghan son, aqyrynda tótenshe әri qauipti qadamgha bardy. Alghashqy joly ana men jary – ýlken qazandyqtyng múrjasyna shyqsa, ekinshi joly – janadan salynyp jatqan kópqabatty ýilerding birining janyndaghy biyik qúrylys kranynyng basyna órmelep shyghyp, narazylyq aksiyasyn ótkizdi. Azamat Ayazbekovting isin qayta qarau turaly bas prokuraturanyng qarsylyq qaghazyna onyng tuystary osynday sharasyz amal arqyly qol jetkizdi.

Bas prokuratura: «Sot-tergeu amaldary tolyq jýrgizilmey, sot qylmystyq zandy dúrys qoldanbaghandyqtan, jazyqsyz jan sottalghan» degen úigharymmen Ayazbekovke shygharylghan sot ýkimine qarsylyq bildirdi. Endi Ayazbekovting isi qayta tergeuge jiberilui tiyis.

Jalpy, búl oqighanyng qysqasha tarihy mynaday. 2010 jyldyng kókteminde Almatydaghy qúrylys kompaniyalarynyng birinde júmys isteytin, ýsh jasar qyzy bar ýili-barandy jigit Azamat Ayazbekov anasy Baghjan Ayazbekova túratyn Kókshetau qalasyna keledi.

2010 jyly sәuirding 13-i kýni Ayazbekovting anasynyng Kókshetaudaghy pәterine jay kiyim kiygen polisiya qyzmetkerleri kelip, ózderin ««Núr Otan» partiyasynyng qyzmetkerlerimiz» dep tanystyrady. Biraq búlar, shyn mәnisinde, «aqsha bopsalady» dep aiyptalghan bir top jigitke qarsy kuәlik etetin adam izdep jýrgen poliyseyler eken. Poliyseylerding tilinde múnday top «úiymdasqan qylmystyq top» (ÚQT) dep atalady. Anasy men әieli qúqyq qorghau mekemesining qyzmetkerlerine: «Azamattyng búl qylmysqa eshqanday qatysy joq» degendi aitady.

Azamattyng әpkesi Dinara Ayazbekova bylay deydi: «Álgi ÚQT-tyng jigitterin ústaghan kezde tergeushilerge derekter jetkiliksiz bolyp, «jas jigitter túrady-au» degen kezkelgen pәterge kirip, adamdardy kuә bolugha shaqyrady. Búl qarmaqqa abaysyzda Azamat úrynyp qalyp, zardap shegude. Poliyseyler inime: «Esimindi qúpiya ústaymyz, seni eshkim kórmeydi, әlgi jigitterdi kórsetsen, tergeuge kómektesesin» dep ýgittegen. Azamat olargha: «Men basqa qalada boldym, eshkimge jala jappaymyn» deydi.

«Olay bolsa, seni de osy toptyng ishine qosyp jiberemiz» dep kýsh kórsetken polseyler aqyry degenderine jetti. Mening inimdi úryp-soghyp, ony qolynyng tamyryn qiyp jiberuge deyin arandatty. Keyin polisiyagha alyp ketip, Azamattyng ómiri ýshin jauapkershilikti óz moyyndaryna almas ýshin oghan: «Biylik ókilderine qarsylyq tanytty» degen jala jauyp, әlgi ÚQT-qa qosty da jiberdi.

Sot ýkiminde anasy túratyn ýiding podezinde sol kýni tuystarymen birge bolghan Ayazbekov qyzmettik kuәlikterin kórsetip, tergeuge shaqyru qaghazyn bermekshi bolghan «polisiya qyzmetkerlerining zandy talabyn elemey qoyghan» dep kórsetilgen. Búdan keyin poliyseydi balaghattap, qorqytyp-ýrkite bastaghan Ayazbekov, ishki ister basqarmasyna keluden bas tartqan-mys. Poliyseyler ony aulagha alyp shyghyp, qalalyq ishki ister basqarmasyna jetkizbek bolghanda, Ayazbekov «qarsylyq kórsetip, júlqynghan-mys...». 

Ýkimde: «1-pәterding esigi ashylghan kezde ol kire beriste túrghan ýstelde jatqan pyshaqty júlyp alyp, tamyryn qiya bastaghan. Ayazbekov denesine jaraqat salmasyn degen maqsatpen polisiya kapitany Bektúrghanov onyng qolynan pyshaqty tartyp alugha tyrysqan. Alayda Ayazbekov qolyndaghy pyshaqpen ong qolynyng bilezigi men ong ayaghyn qasaqana keskiley bergen» dep jazylghan. Sottalghan Ayazbekovting tuystarynyng aituynsha, is jýzinde bәri kerisinshe bolghan. «Azamatty úryp-soqqan poliyseyler ony polisiyagha eshbir negizsiz mәjbýrlep әketti. Poliyseyding denesinde eshqanday jaraqat bolghan joq, ol medisinalyq kómekke jýginbedi» dep mәlimdedi.

Aqyrynda, әdilettilik әdirem qalyp, 2011 jyldyng qantarynda «Aqsha bopsalady jәne biylik ókilderining qyzmetine kedergi keltirdi» degen aiyppen Azamat Ayazbekovting dýniye-mýlki tәrkilenip, ózi toghyz jylgha qatang tәrtiptegi týrmege kesildi. Ótken jyldyng jeltoqsan aiynda Aqmola oblystyq sotynyng kassasiyalyq sot alqasy Ayazbekovting jazasyn jenildetip, jaza merzimin 9 jyldan 7 jylgha deyin shegerdi. Búghan Azamat Ayazbekovting anasy men әielining alghashqy qarsylyq aksiyasynyng yqpaly boldy. Ózderimen birge Azamattyng inisin ertip alghan anasy men júbayy byltyr qarasha aiynda «Ózimizdi óltiremiz» dep mәlimdeme jasap, Astanadaghy qazandyqtyng múrjasynyng basynda bir tәulikke juyq otyrghan edi.

Azamattyng tuystarynyng aituynsha, onyng eshbir jazyghy joq, әldebireuler aqsha bopsalady delingen 2009 jyldyng shildesinde ol Kókshetau qalasynda bolmaghan. Biraq sot ýkiminde 2009 jyly shildede Ayazbekov pen taghy eki jigit Kókshetaudaghy dәmhanagha kelip, eki jigitpen tóbelesken dep kórsetilgen. Olardyng biri: «Arasynda Azamat bolghan top «Azamattyng qaryndasy yaky qúrbysy bolyp keletin әldebir boyjetkendi jәbirledinder» dep bizdi negizsiz kinәlady» degen týsinik bergen.

Ayazbekovting tuystary «aqsha bopsalady» degen aiyp jәbirlenushilerding birining kereghar týsinikterinen basqa eshqanday dәlelmen aighaqtalmady» deydi. Olardyng aituynsha, әlgi jәbirlenushi IID-ne alghash jazghan aryzynda aqsha bopsalaushylardyng bәrining esimin kórsetkenimen, Ayazbekovti atamaghan. Keyin ol avtokólikting salonynda bolghan adamdardyng sanynan da janylysqan. Eki kuәger sotta Ayazbekovti jygha tanymaghan, «úzyn boyly jigitti» kórgenderin ghana aitqan.

Azamattyng anasy Baghjan Ayazbekova Bas prokuraturagha bergen ótinishinde oqigha bolghan mezgil men orynnyng tergeu kezinde de, sot otyrysynda da atalmaghanyn jazady. Álgi sholaq myltyq, әshkereleytin jazbasy bar telefon men aiyptalghandar jýrgen kólik te aighaq zat retinde sotta kórsetilmegen. Qylmys bolghan kýni, yaghni, 2009 jyly shildening 13-inde balasynyng Almaty qalasynda bolghanyn sot eskermegen. Ol ózining bastyghynan qolhat arqyly qaryz aqsha alyp, kelesi kýni dәmhanalardyng birinde qyzynyng tughan kýnin ótkizgen. Ayazbekovti «Almatydaghy kafeden kórdik» degen kuәgerler men dayashynyng sózderin sot «shyndyqqa janaspaydy» dep esepke almaghan.

IYә, Azamat Ayazbekovting ýkimin qayta qaraudy talap etken anasy men әieli jeti tәulikke juyq Astanadaghy qúrylys kranynda otyrdy. Áyelder bas prokuraturanyng barlyq sot aktilerine qatysty qarsylyq qaghazy qoldaryna tiygen son, mausymnyng 4-i kýni biyik krannan jerge týsti. «Sot-tergeu amaldary tolyq jýrgizilmey, sot qylmystyq zandy dúrys qoldanbaghandyqtan jazyqsyz jan sottalghan» dep tapqan Bas prokuraturanyng talaby boyynsha, A.Ayazbekovting isi sot qarauyna qayta jiberildi. Bas prokuraturanyng qarsylyghynda «Ayazbekovting aqsha bopsalaudaghy kinәsi turaly sot qorytyndysy jәbirlenushi Gelimanov, kuәgerler Qanafin men Baymanovtyng týsinigi negizinde shygharylghan. Sottalushy men onyng qorghaushysynyng qylmys jasalghan kýni Azamat Ayazbekovting Almaty qalasynda bolghany turaly dәlelderi tekserilmegen» dep jazylghan.

Sóitip, arys azamattyng taghdyryn arashalap qalu ýshin jaqyn jandary óz ómirlerin qauip-qaterge tikti. Sonda qazaq qoghamynda әdildikke jetuding jalghyz joly – ólim bolghany ma?.. Álde, «ólemin» dep qorqytpasang – qorqau atanghanyng atanghan ba?..

Mening bir tang qalghanym: anyraghan anasy men jylaghan júbayy jeti kýn, jeti týn boyy biyik krannyng basynda ólim men ómirding ortasynda otyrghanda, әnsheyinde әdildik izdegish halyqaralyq úiymdar, mysaly, E.Jovtis basqaratyn halyqaralyq Adam qúqyqtaryn qorghau qoghamy jәne oppozisiyalyq partiyalar men adaldyqty aiqaylap aitqanda aldyna jan salmaytyn baspasóz qúraldary qayda qarady?..

Álde, «saytangha da jan kerek» dep búghyp qaldy ma nemese naqty adamnyng taghdyry sóz bolghanda, bizding biylik sekildi mýlgip ketti me?..

Adamnyng ómirin shybyn shaqqan qúrly kórmeytin qoghamda әdildik pen demokratiya turaly aitugha bola ma, ózi?..

SURETTERDE:

1. Jazyqsyz jeti jylgha sottalghan Azamat Ayazbekov júbayy Gýlim Babaqovamen birge.

2. Jazyqsyz sottalghan Azamat Ayazbekovting júbayy Gýlim Babaqova (sol jaqta) men anasy Baghjan Ayazbekova (ong jaqta) jurnalisterge bas prokuraturanyng jogharghy sotqa bergen qarsylyq hattamasyn kórsetip túr.
3.  Gýlim Babaqova men Baghjan Ayazbekova jýk kótergish krannyng ýstinde otyr.

  Abai.kz