Júma, 19 Sәuir 2024
Janalyqtar 8897 0 pikir 9 Mausym, 2013 saghat 23:05

Oralhan Bókey. Terisaqqan (Qazaq turaly jyr)

  • Oralhan Bókey - 70

Agharystyng basqa ózenderden pәlendey aiyrmashylyghy joq. Kýn shyghystan suyrtpaqtala bastau alyp, qúbylany mandaygha bere san-san iyrek jasap, jer jaryqtyqtyng jon arqasyn qanqúrttay jep, jele jortyp aghar edi. Ózen bolghan son, ol da tabighat ananyng bel balasy jәne sol tabighat ananyng yrqynda, birde toghayyp, birde azayyp, qúbylmaly dәurenning san-sapalaghyn bastan keshti. Agharys qashan jara-tylghanyn, teginde, qay ózenning qorek qosar salasy, ne aghar arnasy bolyp, teginde de, dәl býgingidey erke-sholjang telegeyli әri shayqy-búrqy tentek bolyp pa edi - әste sezip-bilgen emes. Kýni erteng tanaby keuip, tasy qansyp qalsa, әmbe qúdiretti aspannan izgi nóser bir tambay sauynsyz qysyr qalsa, ne laj - múny jәne de oilaghan emes. Qazir kóktem ghoy, eng dәuirlegen, shanaghynan asyp, shalyqtaghan shaghy osy; Qystay siresip jatqan kýpse qar, kek tayghaqmúz erip, say-sala, jylgha jylghany qualap, Agharysta tabysatyn; Agharystyng aryny bayaghydan әldeqayda tegeuirindi, óz qynaryn - óz saghasyn yryp-jyryp tepsinetin; bir kezdegi saf taza móldirliginen júrday bolghanymen, osynau aqbúla syqpytyna asa mәz; mәz bolmay qaytsin - búryndy-sondy óz bolmysynda joq kól-kesir dәuletke iye, ony endi esh tosqauyl, esh qúdiret toghandap, búghalyq tastay almasa kerek.

  • Oralhan Bókey - 70

Agharystyng basqa ózenderden pәlendey aiyrmashylyghy joq. Kýn shyghystan suyrtpaqtala bastau alyp, qúbylany mandaygha bere san-san iyrek jasap, jer jaryqtyqtyng jon arqasyn qanqúrttay jep, jele jortyp aghar edi. Ózen bolghan son, ol da tabighat ananyng bel balasy jәne sol tabighat ananyng yrqynda, birde toghayyp, birde azayyp, qúbylmaly dәurenning san-sapalaghyn bastan keshti. Agharys qashan jara-tylghanyn, teginde, qay ózenning qorek qosar salasy, ne aghar arnasy bolyp, teginde de, dәl býgingidey erke-sholjang telegeyli әri shayqy-búrqy tentek bolyp pa edi - әste sezip-bilgen emes. Kýni erteng tanaby keuip, tasy qansyp qalsa, әmbe qúdiretti aspannan izgi nóser bir tambay sauynsyz qysyr qalsa, ne laj - múny jәne de oilaghan emes. Qazir kóktem ghoy, eng dәuirlegen, shanaghynan asyp, shalyqtaghan shaghy osy; Qystay siresip jatqan kýpse qar, kek tayghaqmúz erip, say-sala, jylgha jylghany qualap, Agharysta tabysatyn; Agharystyng aryny bayaghydan әldeqayda tegeuirindi, óz qynaryn - óz saghasyn yryp-jyryp tepsinetin; bir kezdegi saf taza móldirliginen júrday bolghanymen, osynau aqbúla syqpytyna asa mәz; mәz bolmay qaytsin - búryndy-sondy óz bolmysynda joq kól-kesir dәuletke iye, ony endi esh tosqauyl, esh qúdiret toghandap, búghalyq tastay almasa kerek. Búl ózen jylda mamyrdy ortalap baryp tasushy edi, biyl kókek aiynan-aq kәri jynyn shaqyrghan, әsirese, týn balasynda dýnie jalqy sәt beymezgil raqatqa keship, týni boyghy ii-qiidan shaldyqqanday myzghyghan mezette, әumeser tolqyn-daryn kókpargha salyp doldanyp, óz quatyna, óz qylyghyna ózi sýisinip, jarylqaushysy - Kýn núryna siynbay, qayta sol núrdyng joqtyghyna mәre-sәre quanyp, bar tirshilikti mazaqtap saq-saq kýlip, әiteuir, bir kózsiz erlikti, bas jarar búzaqylyqty ansaghanday, arqyrap-sarqyrap aghady. Kәpersiz ózenning shәlkem-shalys minezi men az kýngi sauyq-sayrangha ósirgen essizdigin tabighat ana keshirse kerek; biraq kýnderding kýni basy auyryp, baltyry syzdaghanda, baghy tayyp, talaysyz taghdyr tapalaghanda, tәubege kelip, aqyly kirer degeni shyghar; enku-enku jyldar ótip, zamana zanghar tartqanda, talay ózen sualyp, talay aghash quararyn - al osy sualu men quaru tirshilikging ainymas zany ekenin Agharys zerdelegen joq. Jazghytúrymnyng az bazaryna erkelep, dýniyening bar tizgini yrqyna keshkendey masattandy-ay... Shyn nazar audaryp, qúlyq qoyghan adam Agharystyng ózge ózenderden әjeptәuir aiyrmashylyghyn boljar edi. Agharystyng eni qozykesh, arnasy auqymdy, jaghasyna qonghan el-júrttyng kenezesin keptirmes mol suly, jaghasy jaz shygha jap-jasyl nugha bólenip, qyp-qyzyp qyrmyzy gýldermen júrymdalyp jatyr. Erneuindegi iyin tiresken qalyng jynghyldy kópsiiygendey, әri osy kórik berip kómkerip túrar kýidirgi men shaghan ósimdigine berer as-susynyn qyzghanghanday - tasyghan sayyn jaypap, otap, óz denesin ózi jalanashtaytyn. Basqa ózenderden taghy bir ereksheligi - Agharystyng arnasy tereng emes, әperbaqan tolqynymen eki jaq ezuin jyra-jyra jaypaqtalyp, uaqyt ótken sayyn, qayrangha ainalyp tayyzdalyp barady; sosyn beybit jatqan jer ekesh jerdi de tynyshyn ketirip, júmyr jonyn soyghylap, tyrtyqtap tastaytyn... Onyng qaynar kózin qúrar bildey-bildey úsh salasy bar, ýsh salasy taramdalyp, tamyrlanyp, úsaq búlaqtardan qorek alady. Biraq eng qyzyghy - kóktem tua bayyghan búlaqtar, tipti әlgi ýsh salanyng ózi de pyshyrap, qúyar arnasynan syrghaqsy tús-túsqa qashar edi; jylghany qualap, jylghany saghalap, bet-betimen laghar edi; kóktem suyna masayghan jas búlaqtar kógi jana tebindey bastaghan jerdi aqqúla suymen lat qylyp, bir qabat qúiqasyn sypyra qyzyl tastap, laysang eter. Tynyshsyz úldarynyng orynsyz túshtaqaylyghyna abzal analar qansha keyigenimen, ishten shyqqan shúbar jylan ghoy degendey, kóp-kóp daraqy qylyghyna keshirim jasap, ishtey tynar bolar. Biraq ardaq ananyng darqan jýregin, shynshyl әri izgi peyilin jygha tanymaghan jetesiz úl tughan sheshesin kýiik otyna tastap, úlylyghyn, kir shalmas mahabbatyn rәsua eteri әmbe ras. Endeshe, mynau aljasyldanyp, endi-endi kóktem kórkine boysúnyp, jasana bastaghan bayan dala tól úly Agharysqa da osynday - núrly shuaqtay eljiregen keng peyil jasap jatsa kerek. Dala, әiteuir, týbinde myna aqylsyz ózenning tәubesi esine týserin sezetin de... Agharystyng jaghasyn elu jyl meken etken kәri emen bolushy edi, ózennen jýz qadamday jyraq óskentin. Astyn tolqyn yrghan jarqabaq qúlap-qúlap, endi, mine, sugha minbelep qaldy. Kóshqúlash bolyp tarap ketken tamyrlarynyng ýshi ashylyp, sugha malynyp jatyr. Emen qyr jaghyndaghy topyraqqa bekingen tamyryna ghana ilinip túr. Jyldar boyy әbden bekigen túghyryn su shaya bastaghan son, ólim atty tabighat zany qúryghyn ózine tastaghanyn sezgendey, eriksiz enkeyip edi ózenge, eriksiz tojim etti ózenge; sonda da sinirtik ta-myrlary birden ýzilip ketpey, tyrtysyp kóp shynaghan. Kýn sayyn bir tamyry qopsyp, kýn sayyn tәkappar basy enkish tartyp, kýn sayyn boydan quat, tamyrdan әl, ózekten nәr ketip, ólimsirep barady... Býgin túnghysh ret kýn kýrkirep, kóktemning núrly, qayatty nóseri jaudy. Alghashqy nóser ne degen keremet desenizshi: jer-jahan dýr silkinip, jan-januar auyr jýkten mýldem arylghanday masayrap saldy; balamúrttanyp tebindegen kók jap-jasyl bóp edireyise qalghan; qalyng jynghyndan shygha kelgen qúlan tanauyn shýiirip kókke qarady-ay; kóktemning túnghysh jauynyn tek qarghalar ghana jaqtyrghan joq; bәrinen de qúdayy jasap tasyrandaghan. Agharys boldy; úryn týsip qaytqan jigittey lepirme kónilde shәlekeyi shyghyp, týni boyy toy toylady; sirkiregen jauyndy qighashtap kóktemning kerimsal samaly soqty; erteninde kәri emen túraghynda joq bop shyqty; onyng jýz jasaghan mekeninde aiúlaqtanyp Agharys aghyp jatty; kәri emendi qaqpaqylday qaghyp, aghyzyp әketute ózenning qauqary jetpegen; bir shaqyrymday úzatyp aparyp, soqpa túsyna qayrandap tastaghan. Josylghan ózen jauynnan song tosyn qyr kórsetti: arnasyn keneytti; talay-talay ósimdikting obalyna qaldy, týsi әbden lastandy, beybit dalanyng berekesin aldy, әrbir soqtyrma soqpaqtary aqkóbikke tolyp, ailaq-iyirimderi terendey týsken. Tauday aq bas tolqyndar bir-birin tyqsyrta aidap, sanyn shapalaqtay tulap, myng býktelip, jýz tolghanyp, tolyqsi, ýstine zәuideghalam ilingen salyndylardy lyqsyta aryndaydy. Azan-qazan ýn shygharyp, osy ýn: beyne ýiirin izdep sandalghan aighyrdy, ne bolmasa bauyzdalghan maldyng qorqyrauyn, myn-million arystannyng qan-josa qyrqysqan keypin eske salatyn. Kóldeneng qaraghan kózge onyng búl kópirme kórinisi, mәz-meyram tirligi men asqaq asaulyghy asa qyzygharlyq, tanday qaqtyrar tamasha edi. Emin-erkin qylygy ón boyyna jarasyp, ýnemi bir osyn-day sham shaqyrghan shataq kýide kórging kep, juas, momaqan qalpyn kózge elestetuding ózi óte súmdyq sekildi; jynyn alghan baqsyday sýmireyip jatsa, qanday qorqynyshty. Agharystyng jaghalauy úlyjingir bazar, qayshy alysqan ómir: jaz jaylaugha kóship, jappay qonystap sәn-saltanaty tasyghan el. Búl edding sәn-saltanaty beyne mynau ózenning ózindey әmbebabynda túrghan shaghytyn. Qystay suyq soryp jýdegen júrt alghashqy shuaq, alghashqy kek, alghashqy kýrkiregen ózenge alaqanyn jaya tabynyp, jaratqan iyesine tasattyq arnap jalbarynady. Kóshting aldy Agharysqa jetip, tórt týlik birdey sugha bas qoyghanda tauysyp-aq keterdey qúnygha ishisip edi, tentek telegeyding múrty da qisayghan joq, qayta jomarttyghyn masyldaghanday su keship túrghan qúlyn-taydyng tilersegin dirildetip ars-ars qauyp qalady... Alty qanat, toghyz qanat aq otaular tigilip, әr tústan jer oshaq qazylyp, mal soyylghanda, kýn tas tóbege kóterildi. Qangha talasqan it yryldasty, biraq itterding yryldaghan dausyn ózen kýrkili estirtpeydi, tisi ghana aqsiyady. Ózenning kýrkili ulap-shulap qonyp jatqan eldin, alakóz bop shabysqan aighyrdyng ýnin de óshirgen, tek ózi ghana óktem alyp qúlaq túndyrmaq. Óstip qaghanaghy qarq, jaylaugha qonysyp jýrgen qazaqtardyng bir toby shu ete týsip ózenge túra úmtyldy. Mynaday jaghday bolyp edi: esik pen tórdey túryqty mama biyening qara qasqa qúlyny oinaqtap jýrip ózenge kýmp berip týsip ketti; aghysy peren Agharys kómekeyine ilingen jas qúlyndy túyaqserpuge shamasyn keltirmey, júla jóneldi. Birtalaygha deyin erbendetip batyrmay apardy da, zym-ziya jútyp qoy-dy. Qúlynynan airylghan mama bie oqyranyp, sudy jaghalay ilgerili-keyin shapqylap, tang atqansha kisinep jýrdi. Jelini de shertip, syzdap, janyn shyghardy. Búl oqigha quanysh qúndaghyna bólengen júrtqa pәlendey әser etken joq, byltyr arystay eki azamatty jútqanda da, shimirkenip "qandy su" atamaghan. Baghana qara qasqa qúlyn aqqanda, ýrkerdey osharylghan júrttyng jartysy: "Obal boldy-au", - dep ishin tartqan, jarym-jartysy: "Qúlyn aqqan qanday qyzyq, taghy birin bayqap kórer me edi", - desip, mәz bolghan. Osy kýni keshke júrt kópke deyin dabyrlap úiqtaghan joq: әlde býgingi qonalqynyng ystyq-suyghy basylmaghany ma; әlde qas qaraya qazangha týsken etti ýrker aua jedi me, mýmkin, kóktem jaryqtyqtyng kónil qúrtyn oyatqany, kәri-jas degizbey yryqtan tys ingә-ingә sezimmen ulaghany shyghar-au. Jastar jaghy kýrkiregen ózenning jaghasyna altybaqan qúryp, ot jaghyp, keshe ghana qúlazyp jatqan ónirdi sauyq-sayrangha beledi. Tang appaq atqansha, jýrek shymyrlatar neshe syqyldy әnder aitylyp, say-sýiegindi syrqyratar әuendi Agharystyng shuyly anyq estirtpey, ýzip-júlyp ala qashyp emis-emis jetkizip tastaydy. Sharshy toptan oqshaulanyp shyqqan qyz ben jigit mәngi masang Agharystyng jaghalauyn qúldap keledi. Sonsong jigitting shapanyn jayyp, ýstine otyr-dy. Ekeui birdey ór serpip jatqan ózenge telmirip kep otyrghan. Tegi, qiyaldap, mynau týnning ózderi ýshin eng alghashqy, әri eng aqyrghy týn ekenin, kýni erteng osynau saltanatty jastyq dәuren ystyq-ystyq sýiisterining qay-qaysysy da adyra qalaryn, kýni erteng jalqy sәt te kermegen әldekimning jeteginde, mynau zar zamandaghy baylyqústem kúrghan yrtyn-jyrtyng dәstýrding bodauynda kete bararyn baghamdap, baghamdaghan sayyn ózgeshe qúshtarlyq, alapat sezimmen qauyshty-ay... olardyng bir auyz, jarym auyz kýbir-sybyryn alparysqan ózen úrlap, búghan deyingi kir shalyp, daq týspegen ar-namystaryn qysqa jiptey kýrmeuge kelmeytin uaqyt es jighyzyp, esep aldyrmaytyn qytyqshyl mezgil tonady ghoy. Tasyghan qan qúiyn-peren adaghaylap, dәl mynau jayyn auyz ózendey dyzyldap, eki beybaqty súlatyp-aq tastady. Olar essiz jatyr, olar egiz jatyr, oisyz jatyr... Bilesiz be, eger adam qany myqtap tasysa, jyndy eter, týbi jaqsylyq emes, әlgi adamdy qor eter. Endeshe, Agharys pen jayrap jatqan qyz-jigitting qazirgi halinde eshqanday aiyrmashylyq joq, osy sәttik tasqyndar edi. Biraq kinә taghyp, aiypqa búiyra almaysyng - tabighat zany... Álden uaqytta eki jas bas kóterip, óz-ózderine kelip, ekeui de teris qarap apyl-ghúpyl jinaldy. Sosyn oqshaulau, tizelerin qúshaqtaghan kýii ýnsiz otyr-dy. Ýnsiz otyra almady: jigit aitty: kókjiyek jaqyndap, aspan biyiktep ketken eken, shyq ta qalyng týsipti, erteng kýn ashyq, әri ystyq bolady. Qyz aitty: ony qaydan bildin? Jigit jauap berdi: - jylqyshylardan... Eki jas kóktem tanyn úiqyly-oyau dalada qarsy aldy. Mausym ayaqtalyp qalsa da, týn salqyn, al ózen jaghasy syzdy, qyrgha shalqyghan suyqjeli bar-tyn. Desek te, osynyng bәri: eki erneuin júlyp jep, kýshkýresken Agharys, týnning yzghary men jerding syzy, - tipti qay-qaysysy da alang ete alghan joq ghashyqtardy. Siz bilesiz be, tang rauanyn qarsy alu qanday tanghajayyp desenizshi: mendegen úiqy, sharshau, jaurau iyin tirese eki betinizge jinalady, sizding eki betiniz anau atar tanday agharynqy, әri qany tamyp túrghan didarynyz súp-súr bolyp jýdep salady; janynyzdaghy sýigeniniz sizding bar yrqynyzgha kóship, tizesinde jatqan basynyzdy azdap salqyndau alaqanymen sipap, dymqyl tartqan shashynyzdy sýp-sýiir sausaqtarymen salalaydy; sýp-sýiir sausaqtan ystyq, sýp-sýikimdi sausaqtan qymbat nәrse siz ýshin joq, óitkeni siz osy jasynyzgha deyin, osy jasynyzdan keyin de dәl osynday injil, ertek syndy týndi basynyzdan ótkerip, dәl osy ispetti arayly tandy eki kóziniz tórt bolyp atyrmaq emessiz; iyә, talay týnder bolyp, talay tandar atar, óitkenmen ghashyghynyzben qarsy alghan saharday ardaqty kýnder mәngi baqida bir-aq ret enshinizge tiymek. Qúday-au, mynau kóktem kimdi jarylqamaghan; mynau kóktem jan-januardyng ólerde kórgen әri kelte, әri sholaq izgi shaghy ghoy; ei, әlem, jasaryp qal, jasanyp qal; ei, asau Agharys, sening býitip mamyrajay baz keshuing qanday tәkappar әm saltanatty bolsa, sonday qysqa ekenin bilesing be; au, Agharysty jaghalay jaylaghan, jamighat, sening de totydayyn taranyp, súnqardayyn sylanghan shaghyng osy bolar; kóktem layymdyq pa eken, kóktem jaryqtyq úshyqsyz ghoy; ghúmyr boyy masayrap óter mamyrstan ómir qayda?!. Tang sybyzghylap, shyghys kókjiyek birsin-birsin sógile bastaghanda, shóldegen qoydyng terisindey bop aspan aiqyndala bastaydy. Ajarlana bastaghan aspandaghy týni boyy syqsyndaghan júldyzdar mayday erip, tym-tyraqay tozar... Agharystyng ese alatyn ejetekirek shaghy osy - tang atar shaq. Býkil dýnie úiqygha berilip, bóten dybys sap bolghanda, tek ózi ghana arqyrap, aspangha shapshyp aiyzy qanar. Baghanaghy kәdir týnin kýzetken qyz ben jigit anau agharynqy aspangha, anau mamyrlap jatqan elge, anau shyrylday bastaghan boz-torghaygha aqyrghy ret qarady, aqyrghy ret birin-biri qúshaqtaghan kýii aghyl-tegil jylady, aqyrghy ret kókirekti kere erkin tynys aldy... sosyn júbyn jazbaghan qalpy Agharystyng aq bas tolqyndaryna sekirip edi... Siz qanshama mynau kóktemning san aluan siqyrgha toly totynama uaghy shetsiz de sheksiz boluyn minәjat oqyp tileysiz-au; biraq sol qasiyeti mol qúrghyrdyng qaysybiri de qamshynyng sabynday sholaq-au; biylghy kóktemdi qanshalyq kerbez kerim edi desek te, uaghy bitken son, hosh-hoshyn aityp, endigi eseni shyjyghan jazgha bermek... Agharys ýshin búl ónirding jazy tansyq emes, kóktemgi jeligi әli de basylghan joq. Ýlken bir merekening bastalary qanday qyzyq (ol - kóktem), jaz - sol merekening qyzdy-qyzdy bolyp, әri osy qyzyq qaytalana-qaytalana mәnsizdene bastaghany sekildi. Mezgil shildeden sarshatamyz-gha oiysqanda, әlgi qapersiz tirlik, múnsyz, qamsyz kýnder tipti jalyqtyryp, mezi ete bastaghan. Asa sharshastyng taby elden, jerden ghana emes, Agharystan da seziletin. Agharys әbden ystyp,tap, bayaghydaghy sauyq-sayranyn ansaghanday oily kýige kóshken. Aqqúla týsi tazaryp lyqsyp, shanaghynan irkildep asyp-tógilip jatar jaysang suy qaytyp arnalana, pәtuasyz jyndylyqtan týser paydanyng joqtyghyna arlana bastaghan-dy. Agharystyng arlanuy - arynyng barlyghyn tanytty. Tamyz ayaqtala ózen mýldem ózgerdi. Móldirligi sonsha -týbindegi tasyn sanap, jap-jasyl jalbyzyn júlyp alugha bolushy edi. Biraq suy әli de mol, búrynghy dәuletting júrnaqtary adalanghan joq. Agharysty qaumalay qonghan el jazdayghy torqaly shaqtyng etek-jenin jinaqtap, әmbesinde kileng qaryn qampaytu, kileng jyrtaqay dyrdu, qymyzgha masayyp, kyz andu erqashty etti bilem: kólenkelep ýiding tasasy, órening astynan shyqpay otyr; ýiir-ýiir jylqy, tabyn-tabyn siyr ýiezdey, Agharystan úzamay jýzip jýr. Jýzip jýrgenderding ishinde bala-shagha, anau qoghanyng daldasynda qyz-kelinshekter bartyn. Sympylday úshqan ýirek, qanqyldaghan qaz mamyrlay jýzip, qiqugha qiqu qosyp, ózen boyyn syrly da sybyzghy dumangha ainaldyrghan. Biylghy jaz Agharys boyynda ala-bóten berekeli ótti. Jer kýiisi jaqsy, oty mol, tórt týlik tónkerile semirdi. El essiz quanyshta edi. Alty san alashtyng basyn qosyp byltyr ólgen Yrysbaydyng asyn ótkerdi, kelin týsirip, qyz úzatty; kýnde bәige, kýnde kókpar, kýnde kýres, kýnde aitys, әitse de kýnde tartys. Biraq qanday bolmasyn quanyshtyng shegi, tireler tosqauyly bar-au: qanday bolmasyn jazdyng úlasar kýzi, qaytar qazy bar-au; qanday bolmasyn ghúmyrdyng ýziler shaghy, hәm qanday da aghashtyng sarghayyp, ózenning tartylary ras-au. Tamyz ayaqtalyp, qyrkýiek tughanda, elden de, jerden de men-zeng sandalysty bayqaugha bolar, sәuirde bastalyp, jazday dyrdumen ótken qyzyqtan әbden shaldyghyp edi. Tipti, elding aldy júrt auystyryp, jylystap, kýzemderine bettesken. Kýz kýzemderine bettesken qazaqtar әli yryq bermey, ordan-odyrang minezde jýr. Sóitkenmen úzamay qonyr kýz tuyp, qylyshyn sýiretip qys kelerin ishtey sezedi ghoy, qymyzgha qyzghan sauyqty bókin-shýkin sharuagha aiyrbastau synayly... Agharys jaghasynan el kóship ketken son, qónyltaqsyp, qanyrap-aq qalghan. Kóktemde iyemdenip alghan keng arna kýz jaqyndaghan sayyn, quyqtanyp, keshe ghana tasqyn jýrip ótken jer yrsiyp-yrsiyp tas qauyp jatyr. Selding osylyp qalghan silemi qansyghan salyndygha, elgen maldyng qan-qasyna toly. Tegi, Agharys úshan-teniz jer iyemdenem dep, bir kýngi bazaryna, tuasy, saghasyna zar bolyp qalghanday. Kesheler ghana óz quatymen jaulap alghan keng arnany mәngilikke shemendey qatyp-semip jabysar qara tasqa syigha tartqan. Osy dәu qara tastardy aghyzyp әkelerde, ózi sualyp, ataly arnany solar - qara tastar basyp qalaryn múghdarlaghan joq, múghdarlaytyn oi-óre, jeteli jetekshi de joq... Agharys búrynghyday kýrkiremedi. Kýz túzaghy moynyna ilingende, shynymen-aq juasyp edi.

Juasymay qaytsin, bastau alar búlaqtardyng tanaby keuip, әueli bar sengen ýsh saladan da qayyr ketti: ýsh sala óz kýnin ózi kórip neybetke qaldy; nóserding bir tambaghanyna neshe kýn, qar suy әldeqashan bu bolyp úshyp ketken. Qazan aiy tughanda, Agharys sybyrlap aqty: oilana bastady, es kire bastady. Týn balasynda sonau artta qalghan dyrduly shaghyn ansaghanday, sol dyrduly shaghy oilap qarasa bosqa ótkenin sezgendey, endi qaytyp keler-kelmesi ekitalay kýnderi búlbúlday úshyp, ón boyyndaghy bar bazary tarqaghan. Erligin de, seriligin de qaytar qús qanatyna ilip alyp barady, qaytqan qústyng keler kóktem-de taghy da oralary haq, әtten, Agharystyng baq-dәuletin joghaltpay ala kelse ghoy; mýmkin, Agharystyng eng aqyrghy tasuy biyl shyghar, mýmkin, Agharys keler jazgha ilikpey qansyp qalar. Kýrkirep jatar ózennen, asqaraly aghystan góri, ab-zal aqylgha tәn saliqalylyq angharylatyn. Ol endi saq-saq kýlmey, ishtey tynyp, kýrsiner, dymqos qariyaday kýrk-kýrk jóteler. Bayqap qarasanyz, Agharys pen zamany ozghan qarttan әldenendey úqsastyq tabar ediniz. Kýn úyasyna qonsa boldy, kýn búlttansa boldy, beli syrqyrap, dimkәstanar, sosyn tang atqansha qaqyrynyp-týkirinip jóteler, shal ólim qúryghy taqaghan sayyn, bayaghysyn esine alyp, jastyq saltanatyn, qyz andyghan, kýreske týsip atyn bәigege qosqan qyzyghy birtindep shyjyqqa ainalaryn oilap, enkildep túryp jylar edi;  týn boyy kirpigi aiqaspay aunaqshyp kýrsiner, kýrsiner de týniler... Býgin kýn ainaday ashyq, ymyrt ýiirilgenshe tengedey búlt joq edi. Tolayym tabighat jym-jyrt: sybdyrsyz, aiqay-sýrensiz; Agharystyng beti qarauytyp, typ-tynyq bolyp, qyl ayaghy sholpyldap tynysh tappaytyn aq shabaqtargha deyin qyrylyp qalghanday. Týn qoylanghan sayyn, osy óli tynyshtyq basakóktep, býkil ónirdi endep aldy. Ózen talyp jatyr... aspan alasa, kókjiyek alys... Eng qyzyghy: ala jazday Agharystyng jynghylgha bay angharyn bir ýiir qúndyz mekendeytin. Esh alamangha kórinbey ertendi-kesh sudyng astynda jýretin qúndyz tyshqandardyng ishindegi eng qasiyettisi edi. Meken órisi su bolsa da, taza sudy lastamay, jaghagha shyghyp bir jerge sanghytatyn. Sol qúndyz býgingi tymyrsyq týndi jamylyp basqa jaqqa auyp ketti. Birining artynan biri qazday tizilip, shúbap bara jatqan tyshqandardy kórseniz, "qúndyzday shúbaghan" degen mәtel esinizge oralar. Áyteuir, býgingi týnnen seskenip biri qalmay basqa ózenge auyp ketti. Býgingi týni Agharystyng jaghasy qanshalyqty tynysh bolghanymen, ýrker kóterile shan-shúng aiqasqa toldy, ong jaghasy men sol jaghasynan bir-birine tebite kelgen jer qayysqan qol tang atqansha shayqasty. Tang atqansha, Agharys ta túyaghynyng astynda qan bop aqty, kózding jasy bop aqty. Ýrker aua, sap bolghan soghys Agharystyng beymezgil úiqysyn qyzghanghanday, talay azamattyng basyn terenine tastap ketti. Ózen adamdardyng qanyn juyp әure boldy... Erteninde Agharystyng jaghasynda myn-san ólik jayrap jatqan, myn-san ólikti oljalap myndaghan qúzghyndar jýrdi úshyp-qonyp. Kýni boyy býlk-býlk aghyp, qyzyl inirde qay-ghyly kýige kóshken ózen taghy da boyy suyp, talyqsyp tolghan. Beti shymyrlap, zapyran jútty. Agharys adam minezdes edi: biz qansha jútsaq ta jәne onsyz kýnimiz qarang ekenin bilsek te, auanyng qadirin bilmeymiz, sol ispetti pende ózine tegin beriler ómirdi de rәsualap, әbden qyl shylbyr moy-nyna týskende, tәubege keler bolar. Eger bireudi tossan, uaqyttan úzaq ne bar. Eger bir jaqsy ising bitpey qalsa, uaqyttan qysqa ne bar. Agharys osynyng bәrin uaz keshti, dәmin tatty. Endi ol ashy-túshynyng ne ekenin zerdeley bastaghan... Ýrker jambasqa kelgende, ay shyghyp edi, óli kýide jatqan qara barqyn beti ainaday jarqyrap saldy. Ay kóterilgen sayyn, ajary ashylyp, tólyqsydy... óz súlulyghyna túnghysh ret tan-tamasha qalyp, әri sol súlulyqty jana ghana bayqaghan. Apyr-au, ózenge oily, múndy kelbet qanday jarasymdy. Ay núrymen shaghylysqan mayda tolqyndar kólkildep, ózgeshe óndelgen-di. Qystauda qalghan jetim shýregey syzyp jýze jónelgende, artynan ýshkildenip qos syzyq erdi. Kynaryndaghy jyghylmay siresip túrghan toghaydyng sýldesi betinde kórinistenip, tipti jaryqtyq aidyng suretine sheyin keudesine qonaqtaghan. Áytse de ózen múnly... Ýlken qauip kýtkendey qasiretti. Betine ay sәulesi týskende, meni de elep-eskerer dýnie bar-au degendey aqyrghy ret jymighan. Son-song mәngi tynyshtyqtyng qúshaghynda túnshyqty. Túnshyghyp jatyp alay-dýley dauyldy ansaghany: aiqay-sýrenge eti ýirenip qalghan qúlqy talyqsyghan tynyshtyqty talaq etkisi kelgeni bolar, at jalyndaghy iytis-tartys qyrqysar dәurenin ansaghany bolar; sol alys-júlys tasqynnyng opasyz ekenin týsinbegeni bolar. Adamnyng ózi tabighatqa tartqan-au. Bizding andausyz attar qadamymyz qanshama mol; týsine, bile túryp qasaqana ister jaulyghymyz qanshama; bir kýndik toqtyqqa mәz bolar toyympazdyghymyz qanshama. Adamdar ómirding keltelitin biledi, mýmkin, bilgendikten de esh nәrseni bas qatyryp oilamay, әmbe kýni erteng ne bolaryn boljamay tәuekelmen ghúmyr kesher. Tәuekel týbi jelqayyq... ol qayyqty aidar jel joq bolsa she, eskeksiz qanghyp, qayrandap qalmay ma... Agharys ishtey sualdy, arnasyndaghy sudy orynsyz jayyp, rәsualap aldy. Oghan arnasyn auqymdamay, týbin terendetu kerek edi, tereng su әrqashan da ýnsiz aghady, tereng ózen әmanda sualyp, kenezesi keppeydi. Tabany zanghar ózendi jauyn da, dauyl da basa-kóktemek emes. Tayyz sudyng tasuy mәz, qaytuy tez. Eki kýnnen beri tymyq jatqan ózen ýlken jauyn bolaryn sezdirgen. Tang sheldene, әueni kýzding súr búlty torlap, týstikten jel esip túrady. Aspan kishi besinge deyin qoqay jasap, týnerdi, sonsong aqjauyn birtindep bastap úzaq shabar synayyn andatty. Kýzgi nóser әrqashan da úsaq bolady ghoy, shirkeydey qaptaghan tamshy Agharystyng betin teskilep, sau-tamtyghyn qaldyrmastan shoqylady-ay. Ózen búghan jóne kәndikti. Suy molayady ghoy, kýzgi laysannyng qanshalyqty bayansyz ekenin erteden biletin kónigi Agharys món bere qoyghan joq, az kýndik aldamshy tirlik dep bildi; azdap tasyghansymaq bolghany ras, biraq quanghan joq, quanghanda - elirip-esirgende jetken múraty qaysy. Olay bolsa, dýniye, ne degen qatal edin, ne degen qatal edin... Nóser tang atqansha sirkiredi. Tang atqansha sirkiregen nóser suy kýzgi dalany yljyratyp, qamyrday iylep jatty. Qansyghan jylghalar men kólshikter sugha tolyp, qyl ayaghy ótkelding túsynan bastalatyn jalghyz ayaq sýrleudi qualay búrqyrap búlaq aqty. Oidaghy-qyrdaghy sudyng bәri jamyrap Agharysta tabysty. Alty airyghynan ter sorghalap, kýni erteng múz bop qatar aldynda aqyrghy ret jpsigen dala aghyl-tegil jylaghan da; erten-aq salang etip keler kesepaty mol yzghar shashqan zaualdy sezgen de. Say-saladan toghylyp, qúiylyp jatqan nóser suy Agharystyng búrynghy dәurenin qaytyp bere alghan joq: qayta osynyng bәri bir sәttik jady ómir, tynysh kýidi kópten kóksep, endi qolym jete me degende, beymezgil mazalanghan, endi kóz shyrymyn alam ba degende, jasaghan ittigi dep bilmek. Qansha menkigenimen, sonau kórgen týstey búlynytyp artta qalghan zamany әste qayta ainalyp kelmeytinin, tek sol qyrmyzy zamany bylayghy ghúmyrynyng әsem әn, múnly jyrynday synsyp qana óterin, al ózi dýley qystyng shengelinde ynyrsyp, bas kóteril alshang agha almay ólerin Agharys endi ghana topshylapty. Aq jauyn bәribir kóktem seli emes... sirkiregen aqjauyn tolastaghanda, ózekti qualay buyltyq-buyltyq bu kóterilip, shudadayyn shúbatylyp jatqan. Shudaday shúbalanghan túman ózennen tuyndap, qybyrlap qyrgha bettedi; jer bauyrlay susyghan túmannyng qazirgi synayy mәngi baqy balalay beretindeytin, Agharys búl qoqaydy da asqan tózimdilikpen qarsy aldy. Azanda payda bolghan aq týnek budy әueden qúlaghan jetim tamshylar tesip ótip túr. Ózen amalsyz tasyp jatyr, ózen eriksiz esirip abaqtygha qamalghan azamattyng lajsyz ynylynday yshqyndy ún shy-ghardy... qún kóterile, túman seyilip, Agharys erekshe jala-nashtandy. Jauynnan sorghyp, busana súlaghan sahara dal-dúl: oipanyna su tolghan, qyryna qaq qatqan. Kýnning kózi shyqqanda, Agharys búryndy-sondy bolmaghan kórkem kóriniske shomdy. Bir ghajaby, kýresten songhy úrys dalasy әri qasiretti, әri keremettey tylsym da múnly beynede bolushy edi-au, biraq qanshama elik sasyghanymen, sol maydan dalasynan erteng tuar iygi nyshan bayqalatyn. Agharys sonday keyipte. Tósinde qazbauyr búlt jýzgen aspan, jaghalauyndaghy arsa-arsa aghashtar ózenge auysyp jәne kýnning qyzghylt núry oinap, aityp jetkizgisiz masayraghan súlulyqqa býtin dýnie tәnti bolghan. Aynalayyn tabighat qyzyq qoy, birneshe kýnnen bermen mauyqqanday, maujyraghanday sarkidirlenip, kebir tartqan ónirdi bir-aq kýnde әlegin aspannan keltirip, esinen shatastyrdy-ay... Agharys auyr soqqygha dusharlanghanday edәuir talaurap jatty, kýn shyqqan song ghana, qybyr-jybyr tirlikke kóshti... Agharys aqyrghy ret jasandy - tәnirge siyndy: "Ey, dala, sen abzal ana bolsan, men sýt bop aghar anaryng edim; ei, dala, sen abzal aru bolsan, men qolang shashyna taqqan altyn shashbau edim; ei, dala, sen eniregen el bolsan, men kóz jasyng edim; sen aqtandaq shól bolsan, men tanday jibiter susyn edim. Tisim barda tas shaynaghanym ras, әtten, sol tasqa kýnderding kýninde qaqalarymdy bilmedim-au, әitpese shaynamay qylghyr edim, ne quatym jetkenshe bytyr-bytyr ýger edim. Júldyzym onynan tuyp túrghan kóktemde jolyma tosqauyl bolghandardyng tolayymyn ekpinimmen talqan etkenim ras, әtten, sol pәrmenim taghy bir... taghy bir jarq etse - eng aldymen sening babyndy tabar edim, qaraqúm. Qaraqúm, sen ólsheusiz molsyn, mening suymdy jútyp, qorymdy azaytyp barasyn; saghan ókpem joq, tәnirim, betten qaqpay betimen jibergen kenje úlyng edim, úly iske mashyqtanbay, mynau sartaptanghan ónirdi kók jelekke bólemey, úlyp qaldym. Jo-joq, men kinәlamaymyn, e, dýniye, desenshi, múnsyz-qamsyz qaryq bop ótken jyldar shynymen-aq adyra bolghanyn-au. Keshirinder meni, adamdar. Keng arna jasap, kerbezdengenim dýniyeqonyzdyq emes, keng tynys alayyn degenim shyghar, kýni erteng ýrim-bútaghym kóbeyip, dәuletim asyp-tasyp jatsa, qymtyrylmay esilip aghayyn degenim shyghar; arnamdy keneytkenimmen terendete almay, tebingim shirip armanda kettim. Armanym kóp edi, oryndaluy qayda? Ei, adamdar, mening qadirimdi sender de bilmedinder: tasydym - jyndygha baladyn, sualdym - kóni kepken kón tulaqqa baladyn, maghan kelip jau jaralaghan qanyndy judyn, maghan týn jamylyp taghdyryng lastaghan aryndy judyn, qúlan jortpas qu mekiyende bir qasyq sugha zar bolyp ózeging órtenerde, qoynymdy ashyp qol úshyn bergen taghy men, jylaghandy júbatyp, kýn kóre almay bos-qanyndy kәusar suym men jaghadaghy nuymdy tosqan taghy men, senderde es bar ma, biring ayaq jaghymnan su iship otyrghanda, biring bas jaghymda saryp túratúghynsyn; senderde es bar ma, jandaryng ashysa, bet-betimen ketken ýsh salany qayta búryp, toghan qazyp, pyshyraghan búlaqty qaqpaylap, arnama qayta qosar edin, sualar tek men ghana ma, kórersinder, talay ormanyng quaryp, talay kóling sualar, sonda ghana jer-anamnyng yrysyn, jer-ananyng kýiisin shynshyl kónilmen sezip, tabynasyn... shabylarsyn... Ras, senderdi qoyyp, óz qasiyetimdi ózim qadirlemeppin. Eger qadirlesem, ótkel bermes dariya býginde qyzylasyqtan aspaytyn sarqyrama bolyp qalmas qoy, boyda bar quatymdy kódeli iske sarp ete almay baz keshippin; iyә, men shyn ashylyp, ishimdi tolyq tanytqanym joq. Kýmis taralghyday ay jýzine shaghylysqan didarym sarsyghan úiyqqa ainaldy. Synsyghan aqqu, qaz emes, shybyn-shirkey ýiirsektedi. Men nalytqan sengen sala - Qayraqty men Shabdar, óser órisim, qúyar arnam jerigendey, basymnan baq-dәulet úshqan sәtte, qúiryghyn teriske saldy. E-e... kinәmshil de sekemshil tentek kónildi tel ósken ýzengilester-ay, sýringende sýieushi bolugha jaramadyndar. Biraq ókpe-naz aitar qay eki tuyp bir qalghanym bar, aghayynnyng azary bolsa da, bezeri joq degen sez beker de. Adasqannyng aldy jón, arty soqpaq... artynda soqpaq qalghan eken, kýnderding kýni, әiteuir, bir sudyng aghary haq, әiteuir, bir búlaqtyng izdep tabary haq. Taptalghan jol joghalmaydy. Adasqan júrtqa jol siltep nýsqaushy bolar. Agharys aqqan arnanyng aqtandaghy shyghyp qalmaydy. Tughan jerding erkinsip aqqan erkesi edim, oinaqtaghan bota ot basar dep tabalamandar, adamzat; batyr - anqau, er - kýdik, kesh, kesh... Bar nәrse joghalmaydy, mening arqyraghan aryndy ýnimdi mynau talaq dala taghy da estiytin bolar, kóriskenshe, qosh, qosh... Ei, adamzat, ózen-kólding taghdyry sening qolynda! Qosh, qosh..." - Agharys aghyl-tegil jylady-ay! Jylasyn, jylaghany jaqsy. Oy týsken shyghar. Biraq Agharys sonda dauyldy, qyrymnan tayaghan qiqudy ansaghan. Úly dauyldy ansaghan ózen qaqqa ainala bastaghan jylymshy suyn múz qúrsaudyng astynda qaladygha jorymady.

Ol oilady: qarly janbyrlatyp jel túrghanda, qysylghan qyzyl sular qaptap, toghayamyn, әri arnamdy janartamyn, ne mýlde kók tayghaq bolyp qatarmyn - ekining biri. Qarashanyng óliarasynda Agharystyng tileuin qúday berdi. Búl ónirde búryndy-sondy bolmaghan aq týtek dauyl túryp, jer-kók qoyyndasyp aldy. Dauyl peren boldy. Peren bolghandyghy sonsha - Agharys eki-aq kýnde kózi jyltyrap, kýpse qardyng astynda qaldy. At qúlaghy kórinbeytin qyr borany elding de, jerding de mazasyn әbden ketirdi-ay. Azghana yqtasyn, suattargha talasyp, bir-birimen itshe yryldasqan aghayyn, yqtaghan qoy, shúrqyraghan jylqynyng sonynda qanshasy qyryldy. Mal ýshin qyryldy. Tipti qystyng qystalanyna shyday almay, ózge el, ózge júrty panalap ketkender eresen mol edi. Qapyly otyrghan, bes qaruy saylar men tórt qúbylasy tender qar borany týgil, qan borany bolsa da yrq etken joq. Erteden ansaghan dýley dauyl Agharystyng tóbesin kókke jetkizbegeni ras. Ór kókirek, ózimshil ózenning qisapsyz ýmit-maqsúttary sadagha ketti. Alghashqy sypyra bir ay oqap qardyng astynda ýn-týnsiz jylyp aqty, jylap aqty. Kýn qansha suyq bolsa da, berishtenip qatqan joq-tyn. Qútyrynghan jel qyrattaghy bar qardy aidap әkep ózenning saylauyna nygharlap tastaghan. Qalyndyghy bir metrdey qasattyng astynda jatqan Agharys sonda da bolymsyz ýmitin ýze qoymady. Aq qardyng әr túsynan bir jarq etip, jep-jenil tynys alady, tynys alghan sayyn, jep-jenil bu shyghatyn. Shymbayyna batyryp eki ókpesin qysatynday alapat ýskirikting synayy tanylmaghan son, azdap sergektengen. Tura bir ay ótip qantardyng saryshúnaq shynyltyr ayazy bastalghanda, ózgeshe qysyldy, kýni keshegi qasat qardyng asty-ýstinen su andyzdap, jentektelgen kók soqtagha ainaldyr-dy. Agharys taghy da bir ret shanaghynan asyp edi, biraq búl rettegi laysannyng bóleksheligi: ózen arnasynda taza ekpindi aghys payda bolghan joq, qar men múz aralasqan qysyndy sular ghana pirin shaqyryp nesheme shapshiyn dep әrekettendi, yljyraghan qar tizgin bermegen. Ózen dym shalghan shekerge ainalyp jatty... Kýnnen kýnge qataya týsken suyq Agharystyng mynau jylbysqy poshymyn kóp kórgendey shym-shymdap júqalang múz qatyryp sirestire bastady. Endi ózen tolyq kók tayghaq múzben qúrsandy. Shor bop qatyp qalghan múzdyng sýmbelerinen kópke deyin kózding jasynday tamshy aghyp, keshikpey әlgi tamshynyng ózi sausaq ispetti sausyghan mýzgha ainalghan. Degenmen, tegistelip, jyptyrlana qatqan joq edi. IYin tirese qojyrqaylanyp, alystan boljaghanda: nayza, sadaq ústaghan batyrgha, jút bolyp jappay qyrylyp, aq qar, kók múzdyng astynda tyrapay asqan maljangha úqsaytyn. Ózen mәngilikke kóz júmyp ólgendey edi, taghdyrdyng -tabighattyng yrqyna birjola kóngendey edi. Qapiyada keler alapat soyqandy saghyna syzdaghan jýrek shaylyghyp, әmbe sol ystyq qandy asau jýrek toqtaghanday da edi. Endi qaytsin, auystyryp ala qoyatyn jýrek qayda... demikkende demeu bolar ózen-kólder, keshe ghana susyndaghan adamdar qayda. Tilep alghan aurudyng dauasy bolmasa kerek, bolmas kerek... Qansha ókingenimen, qansha óksigenimen keler payda ne, qayta jylap-syqtaghan sayyn, múz bolyp qata bermeksin. Alystan andasan, Agharystyng qazirgi syqpyty kóz sýisinerlik әsem, ashyq aspannan qyzusyz núr tókken kýn jaryqtyqtyng sәulesi kók jaltyr múzda oinap, kóz qaryqtyrady. Eger týn balasynda ay tusa da, qara barqyldanghan qaranghylyqty jap-jaryq etip, úzynnan-úzaq kósilip jatar edi. Ásirese, ay jýzi múzda shaghylysqanda, alystap ketken qiyalyndy sәulelendirip, byqsy bastaghan arman otyndy tútatar; aidyng aq didaryn kórer ainasy ispetti Agharys qosh-qoshpen syn-syta úzatyp jibergen saltanatty shaqtaryn saghyna ma, týni boyy sart-súrt ýn shygharatyn. Sart-súrt aiyrylyp jatqan múz - sart-súrt ýzilip jatqan búghau dybysyna oqshasar... Sireu bolghan ózen bar jaqsylyqty Kýnnen ghana kýtti! Al Kýn bolsa qor bolghan pendesin uaqsyz-uaq jarylqay almady. Tek anda-sanda jansyz sәulesin shashyp, "shyda, shyda, jarqynym" dep habar jiberetin. Tonazyghan kónilge búl da medeu. Biz osy kóp úshpaqqa qanattanbay-aqúshqymyz keledi, kóp nәrsege orynsyz, retsiz asyghamyz, bile bilsek nening bolsa óz kezegi, óz sәti bolady eken. Tolghaq shaghy tumasa, shaban ýirek búryn úshadynyng kebin kiyesin, bolmysynan tys ebelekteuding bәri jargha jyghar jalghan, bәri beker; Agharysqa aqyl bergen kýn mezgil-mezgil jylynyp qalghan sayyn, osyny sabaq etkendey edi. Búl jaziraly dalada kók qúrsau múzdyng әste jyldar boyyna jasana da, jata da al-maytyndyghy beseneden belgili, Agharys osyny týidi. Agharys kóp zaryqtyrmay kóktem kelerin, al kóktem kelse, bayaghy dәurenine, bayaghy әuenine qayta basaryn, sóitip, mynau múz tútqyndy pәrshe-pәrshesin shygharyp, eniske aidaryp, sóitip, mýldem qúrdymgha keterin, al ózi aqmanday dalanyng qojasy bolaryn sezdi, sol dalany jarylqaryn sezdi. Meyli, ne erte, ne kesh kelsin - kóktem oralmay qoymaydy. Kóktemning oralghany - yrys-baqtyng qoy bolyp qozylap, jylqy bolyp kisineri, aqqu, qaz bop súnqyldary, qyrda aitylghan әndey tamyljyp tógileri, jan-januar, qúrt-qúmyrsqanyng masay-rauy. Kóktem, ainalayyn kóktem-ay, zaryqtyrmay - zar júttyrmay kelseng edi; ainalayyn kóktem-au, tek sen ghana Agharysty múz tútqynnan qútqara alasyn... Sonda Agharys aghyl-tegil jylap - quanyshtan jynap, salasymen tabysa-dy, salqar bir kek joyqyn tenizge enirep baryp qosyla-dy... Josylghan joryqtyng shafhat shaghynda arna jolyndaghy - arman jolyndaghy qoqyr-soqyrdy, iyis-qonysty, shan-tozandy, әm dala jýzin san súmdyqtan, san uayym-qayghydan qúlantaza sergiter... Sonda ol: jasasyn, ózen-kólder, jasasyn, orman-toghaylar, jasasyn, tabighattyng tel úldary dep jar salyp, myng býkteler, keshegi tayghaq taghdyryna saq-saq kýler. Sonda ol, sonda ol... sonda ol... IYә, kóktem tudy... Agharys tasydy... Qyzyq tasydy... Búrynghysha qúbylagha qúldamay, baba arnasyn talaq tastap, jana jol, jana baghytta, jana arna jasap aqty. Qúday-au, ózen teris aqty, ne ghajap, jer ósti me, әlde bir tylsym qúdiretti kýsh búryp jiberdi me, eshkimning miy jetip, bayybyna bara almady. Biraq osy ónirding eli osy kóktemnen bastap, Agharysty "Terisaqqan" atady... Terisaqqan Esilge qúyady... Esil nege qúyady?.. Átten, Terisaqqangha Esil qúisa ghoy...

Ey, adamdar, ózen-ómirimizdi ardaqtayyq!

0 pikir