Júma, 29 Nauryz 2024
Óner 1916 2 pikir 24 Mamyr, 2023 saghat 13:07

Dýr Demeu

Alaqanday esse

Astanagha Demeu keldi. Jampoz jyrshy. Tendessiz talant. Týpsiz túnghiyq. Tereng tynys. Araldan órgen, Aqtóbede jýrgen danqty ónerpaz jay kelmepti. Taghy bir dara daryn Elmúra Janabergenning shygharmashylyq keshine shaqyrylypty. Auyq-auyq týndigi jelpildep, әr kýn sayyn shanyraghynan әn órlep, keregesin kýy kernep túratyn «Shabyttyn» shuaqty ghimaratynyng syrly sahnasynda Demeu agham baqsyday oinady. Qadyr aqynnyng «Jaziranyng jalghyz sәni jazdaghy, Jiyde gýli qyzghaldaqtay mazdady. Bir bútagha qonyp alyp jas búlbúl, Jyrgha ainalyp aghyp kete jazdady» degen óleni bar edi. Qadirli Qadaghang qadap aitqanday, «Shabyttyn» zәulim zalyndaghy jaghalay qonghan oryndyqtargha shalqalay jayghasqan jas ta, jasamys ta shetinen jyrdyng jetegine ilesti de ketti.

Sóitip, elge tanymal eleuli Elmúranyng keshinde Dýr Demeu kýlli júrtty dýr etkizdi. Dýr etkizgen Dýr Demeuge júrt dýrkirete qol soqty. Demeu Jolymbetovting arnayy muzykalyq bilimi joq. Joghary oqu ornyn da bitirmegen. Syr boyynyn, atap aitqanda, Aral – Qazaly óniri jyrshylyq mektebining ókili. Tuma talant. Siyrek samorodok. Saf altyn. Jasy alpys beste. Kóp sóilemeydi. Dombyrasy qolgha tiygende ghana kókirek kózi ashylady. Ertennen salsa – keshke ozady. Yldidan salsa – tóske ozady. Baby kelisse, bes kýn, bes týn jyrlaugha bar. Tek danqty jyrshynyng mandayy jipsip, qamau teri endi ghana shygha bastaghanda alqalap otyrghandardyng shamalap sharshanqyrap qalatyny bolmasa...

Al endi repertuary ghalamat! Búryn otyz ýsh dastandy jatqa biletin. Jaqynda otyz tórtinshisin zerdesine qúiyp alypty. Jarty kitapty qúraytyn jauhar jyrdy jattap alu oghan búiym emes. Búl qúbylysqa qúmartqan muzyka mamandary ony әbden tergep-tekserip, elden erekshe qabiletine bayaghyda-aq kóz jetkizgen. Ózi múny qalypty nәrse dep sanaydy. «Qúimaqúlaqtyq qasiyet babamyzdyng qanynda bar ghoy», – deydi de qoyady jyly jymiyp. Keshegi keshte muzykanyng mayyn ishken parasatty professorlar: «Qissa-dastandy kóp jattap, úzaqqa silteu jaghynan qazirgi qazaq júrtynda Demeuge jetetin adam joq-au», – dep bayypty baylam jasaghan-dy. Qanaghatshyl Demeu búl tújyrymdy sәl-pәl týzetti. «Áy, olay emes-au, – deydi ol múrtynan kýlip, – Sonau Semeyde janarynan airylsa da kýlli әlemdi jýregimen kórip, janymen jyrlap kele jatqan Dýisenghazy Nyghymetjanov degen agham bar. Ol menen de kóp biledi...»

Demeuding әr jyry tolyq aitylghanda tórt-bes saghatqa sozylatynyn eskersek, sonyng bәrin jattaudyng qanday qiyndyqpen jýzege asqanyn shamalay beriniz. Endeshe, alpystyng bel ortasyndaghy Demeudi de, jetpiste jetken Dýisenghazyny da tandy tangha úryp jyrlatyp, tolyq repertuaryn taspagha týsirip alyp, altyn qordyng berekeli besigine bólep qoyghan jón. Erteng barmaq tistep ókinbeuimiz ýshin... Óitkeni dәl osy kezende mýlt ketsek, halyq jadynyng múnday qaytalanbas qúbylystaryn eshqashan qalpyna keltire almaymyz. Qúral-jabdyq tapshy zamannyng ózinde Múryn jyraudyng múhit suynday kól-kósir múrasyn qazynaly qazanymyzgha qúiyp tastaghan joqpyz ba?! Sifrlandyru siqyrlandyrugha barabar bop túrghan býgingi dәuirde dybys pen beyne jazu degen ne tәiiri?!

* * *

Al Demeu aghamnyng eshtenemen sharuasy joq, kózi – bizde, ózi – týzde, jenil jymiyp, dombyrasyn tolghap, terennen tartyp, arghy dәuirden qarpyp, anyraty-e-e-ep otyr...

* * *

Bir jarym saghattay súhbat jazyp aldyq. Nebir soyqan әngimeler aityldy. Ony jariyalau aldaghy kýnderding enshisinde.

Bauyrjan Omarúly

Abai.kz

2 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1564
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2260
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3538