Preziydent Toqaev keshe Qytaygha bardy.  Qytaydyng Siani qalasynda «Ortalyq Aziya jәne Qytay» sammiyti ótip jatyr. Oghan Ortalyq Aziya elderining basshylary týgel derlik baryp qatysuda. Sammit 18-19 mamyr aralyghynda ótedi dep josparlanghan.

Qytaygha keshe barghan Qazaqstan preziydentin Qytay taraby sәn-saltanatymen kýtip aldy. Qytay tóraghasy Shy Jipiynmen jekelegen jolyghular ótti.

Sonymen, kesheli-beri Qazaqstan men Qytay qanday kelisimder jasasty? Eki el basshylary bir-birine ne aitty?

Qúttyqtasu

Qasym-Jomart Toqaev, eng aldymen, memlekettik saparmen keluge shaqyryp, qúrmetpen qarsy alghany ýshin QHR Tóraghasyna shynayy rizashylyghyn bildirdi. Sonday-aq ony Qytay Halyq Respublikasynyng Tóraghasy lauazymyna qayta saylanuymen qúttyqtady.

«Qazaqstan ýshin Qytay Halyq Respublikasynyng orny – erekshe. Bizding yntymaqtastyghymyz myzghymas dostyqqa jәne ózara qoldaugha negizdelgen. Ekijaqty qarym-qatynasty jandandyru jolyndaghy maqsatymyz – ortaq. Aymaqtyq jәne halyqaralyq qauipsizdikti, ózara yqpaldastyqty nyghaytudy kózdeytin múratymyz da – bir. Biz ýshin Qytaymen mәngilik әri jan-jaqty strategiyalyq әriptestikti odan әri damytu óte manyzdy», - dedi Memleket basshysy.

QHR Tóraghasy Shy Jipiyn Qasym-Jomart Toqaevqa qonaqjaylyq iltipat bildirip, 70 jas mereytoyymen qúttyqtady.

«Osynday aituly kýni Siz Qytaygha memlekettik saparmen kelip otyrsyz. Búl bizding ekijaqty yntymaqtastyghymyzdyng joghary dengeyde ekenin kórsetedi jәne Qytaymen tyghyz baylanystarynyzdy taghy da rastaydy. Qytay men Qazaqstan qytay-qazaq qatynastarynyng jana «altyn 30 jyldyghyna» qadam basty. Bizding elderimiz dostyq, ózara qoldau dәstýrin damytyp, tiyimdi yntymaqtastyqty terendetui qajet», - dedi QHR Tóraghasy.

Qasym-Jomart Toqaev:

«Býginde Qytay – Qazaqstannyng negizgi sauda seriktesterining biri. Ótken jyldyng qorytyndysy boyynsha ózara sauda-sattyq kólemi 30 jyldyng ishindegi rekordtyq dengeyge jetip, 31 mlrd dollardan asty. Múnday qarqynmen biz jaqyn arada tauar ainalymy kórsetkishin 35 mlrd dollargha deyin jetkizu maqsatyna qol jetkize alamyz dep oilaymyn. Sondyqtan 2030 jylgha qaray 40 mlrd dollarlyq mejeni belgileudi úsynamyn. Osy maqsatqa jetu ýshin biz ózara sauda nomenklaturasyn keneyte alar edik», - dedi.

Ústanymymyz bir

«Qazaqstan men Qytaydyng negizgi halyqaralyq mәseleler boyynsha ústanymdary birdey nemese úqsas. Sonday-aq eki tarap bir-birining halyqaralyq bastamalaryn dәiekti týrde qoldaydy.

Osy rette Sizding jahandyq qauipsizdik, jahandyq damu jәne jahandyq órkeniyet salasyndaghy halyqaralyq baghdarlamalyq bastamalarynyzdy qoldaytynymdy aitqym keledi.

Búl bastamalardyng jýzege asyryluy әlemdegi túraqtylyqqa, qauipsizdik pen senimge qol jetkizuge yqpal etetinine, sonday-aq ornyqty damu maqsattaryna qol jetkizudi jedeldetetinine senimdimin», - dedi Toqaev.

Qytay saparynyng birinshi kýninde kelesidey 23 qújattargha qol qoyyldy:

1. Qazaqstan Respublikasy jәne Qytay Halyq Respublikasy basshylarynyng Birlesken mәlimdemesi;

2. Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti men Qytay Halyq Respublikasynyng Ýkimeti arasyndaghy Transkaspiy halyqaralyq kólik baghytyn damytu jónindegi memorandum;

3. Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti men Qytay Halyq Respublikasynyng Ýkimeti arasyndaghy tehnikalyq-ekonomikalyq yntymaqtastyq turaly memorandum;

4. Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti men Qytay Halyq Respublikasynyng Ýkimeti arasyndaghy industriyalandyru jәne investisiyalyq yntymaqtastyq jospary;

5. Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti men Qytay Halyq Respublikasynyng Ýkimeti arasyndaghy vizalyq talaptardan ózara bosatu turaly kelisim;

6. Qazaqstan Respublikasynyng Ýkimeti men Qytay Halyq Respublikasynyng Ýkimeti arasyndaghy halyqaralyq avtomobili tasymaldary turaly kelisim;

7. Qazaqstan Respublikasynyng Auyl sharuashylyghy ministrligi men Qytay Halyq Respublikasynyng Bas keden basqarmasy arasyndaghy QR-dan QHR-gha kýnbaghys, maqsary, soya jәne zyghyr túqymynyng shrotyn (kýnjara) eksporttaugha qoyylatyn sanitariyalyq jәne fitosanitariyalyq talaptar jónindegi hattama;

8. Qazaqstan Respublikasynyng Auyl sharuashylyghy ministrligi men Qytay Halyq Respublikasynyng Bas keden basqarmasy arasyndaghy QR-dan QHR-gha eksporttalatyn búrshaq pen jasymyq partiyalaryna qoyylatyn inspeksiyalyq jәne karantindik talaptar jónindegi hattama;

9. Qazaqstan Respublikasynyng Auyl sharuashylyghy ministrligi men Qytay Halyq Respublikasynyng Bas keden basqarmasy arasyndaghy QR-dan QHR-gha su ónimderin eksporttau jónindegi hattama;

10. Qazaqstan Respublikasynyng Industriya jәne infraqúrylymdyq damu ministrligi men Qytay Halyq Respublikasynyng Damu jәne reformalar jónindegi memlekettik komiyteti arasyndaghy Qazaqstan men Qytay arasyndaghy ýshinshi transshekaralyq temirjoldy birlesip iske asyrudy aldyn ala qarau turaly ózara týsinistik turaly memorandum;

11. Qazaqstan Respublikasynyng Mәdeniyet jәne sport ministrligi men Qytay Halyq Respublikasynyng Mәdeniyet jәne turizm ministrligi arasyndaghy mәdeny ortalyqtar qúru jónindegi niyeti turaly memorandum;

12. Qazaqstan Respublikasynyng Sauda jәne integrasiya ministrligi men Qytay Halyq Respublikasynyng Kommersiya ministrligi arasyndaghy sauda-ekonomikalyq zertteuler salasyndaghy ózara týsinistik turaly memorandum;

13. Qazaqstan standarttau jәne metrologiya instituty men Qytay Halyq Respublikasynyng Standarttau basqarmasy arasyndaghy ózara týsinistik turaly memorandum.

14. QR Shyghys Qazaqstan oblysynyng әkimdigi men QHR Tyaniszini qalasynyng Halyq Ýkimeti arasynda Qazaqstanda «Lu Bani sheberhanasyn» qúru turaly kelisim;

15. QR Shymkent qalasy men QHR Siani qalasy arasynda bauyrlastyq baylanystar ornatu turaly kelisim;

16. QR Soltýstik Qazaqstan oblysy men QHR Shenisy provinsiyasy arasynda bauyrlastyq baylanystar/qatynastar ornatu turaly kelisim;

17. Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyvesiyteti men Siani Soltýstik-Batys poliytehnikalyq uniyversiyteti arasyndaghy QazÚU janynan SSBPU filialyn ashu turaly kelisim;

18. Qazaqstan Respublikasy Energetika ministrligi men Qytay Halyq Respublikasy Energetika isteri jónindegi memlekettik basqaru arasyndaghy energetika salasyndaghy yntymaqtastyq turaly memorandum;

19. Qazaqstan Respublikasy Energetika ministrligi men «Qytay últtyq múnay-gaz korporasiyasy» arasyndaghy qazaq-qytay strategiyalyq energetikalyq yntymaqtastyghyn keneytu turaly negizdemelik kelisim;

20. Qazaqstan Respublikasy Tehnikalyq retteu jәne metrologiya komiyteti men QHR Standarttau basqarmasy arasyndaghy memorandum;

21. «Habar» Agenttigi» AQ men Qytay Media korporasiyasy (CMG) arasyndaghy yntymaqtastyq turaly memorandum;

22. Ál-Faraby atyndaghy Qazaq últtyq uniyversiyteti men Qytay múnay uniyversiyteti arasyndaghy yntymaqtastyq ornatu turaly kelisim;

23. S.Seyfullin atyndaghy Qazaq agrotehnikalyq uniyversiyteti men Qytay Soltýstik-Batys auyl jәne orman sharuashylyqtary uniyversiyteti arasyndaghy yntymaqtastyq turaly kelisim.

Qytay saparynyng ekinshi kýni Qytaylyq iri kompaniyalarmen investisiyalyq jobalar boyynsha kezdesu ótti.

Preziydent әlemdegi kýrdeli ekonomikalyq jaghdaygha qaramastan, Qazaqstan men Qytaydyng sauda-ekonomikalyq qatynasy qarqyndy damyp kele jatqanyn atap ótti.

«Ótken jyldyng qorytyndysy boyynsha ekijaqty sauda-sattyq kólemi rekordtyq kórsetkishke – 31 milliard dollargha jetti. Qytay Qazaqstan ekonomikasyna qarjy qúighan bes iri investordyng qataryna kiredi. Qúiylghan investisiyanyng jalpy kólemi 23 milliard dollardan asty», - dedi Toqaev.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev: «Keshe tarihi, kóne Siani qalasynda joghary dengeydegi qazaq-qytay kelissózderi ótti.

Biz Tóragha Sy Szinipinmen birge ekijaqty qarym-qatynastyng keng auqymdy mәseleleri boyynsha nәtiyjeli pikir almastyq, naqty kelisimderge qol jetkizdik, birlesken mәlimdemege qol qoydyq.

Jalpy, mening Qytaygha memlekettik saparym oidaghyday ótti dep senimmen aitugha bolady. Qol jetkizilgen uaghdalastyqtar eki elding arasyndaghy tyghyz yntymaqtastyqqa zor serpin beredi. Qazaqstan Qytaymen kópjaqty baylanystaryn odan әri nyghaytugha mýddeli. Osy maqsatqa jetu ýshin bar kýsh-jigerimizdi salamyz», - dep mәlimdedi.

Onan song preziydent Toqaev Siani qalasyndaghy qúrghaq portta Qazaqstannyng logistika ortalyghynyng irgetasyn qalau rәsimine qatysty.

Onda: «Elimiz songhy 15 jylda búl salagha 35 milliard dollar investisiya saldy. Lyaniunigan portynda qazaq-qytay logistika ortalyghyn qúrdyq. Jana temirjol baghyttaryn ashtyq. «Qorghas – Shyghys qaqpasy» qúrghaq porty júmys istey bastady. Kaspiy tenizinde zaman talabyna say infraqúrylym jasaldy. Osy sharalardy jýzege asyrylyp jatqan júmystyng bir bóligi deuge bolady. Byltyr eki el arasynda temirjol arqyly 23 million tonna jýk tasymaldandy. Búl – búryn-sondy bolmaghan kórsetkish. Biyl birinshi toqsanda jýk tranziyti 35 payyzgha artyp, 7 million tonnadan asty. Bizding yntymaqtastyghymyz múnymen shektelmeydi. Alys-beristi odan әri damytu ýshin qosymsha infraqúrylym qajet. Sondyqtan qytaylyq әriptestermen birge Siani qalasyndaghy qúrghaq portta logistika ortalyghyn salu kerek degen sheshim qabyldadyq. Búl hab Shenisy aimaghyn Qazaqstanmen, Ortalyq Aziyamen baylanystyrady. Ári qaray Europagha, Týrkiyagha jәne Irangha jol ashady. Jobanyng tolyq iske qosyluy eki elding yntymaqtastyghyna tyng serpin beredi dep senemin», – dedi.

Onan song Preziydent JD com elektrondy kommersiya alanynda Qazaqstannyng Últtyq pavilionyn ashty. Osy kezdesuden son, preziydent Toqaev Qytaylyq iri kompaniya basshylaryn jeke-jeke qabyldady.

Búl sapar barysynda Qazaqstan men Qytay arasyndaghy vizasyz rejimge resmy týrde qol qoyyldy.

Preziydent Toqaevtyng Qytay sapary býgin de jalghasyp jatyr. Aldaghy uaqytta Qytay saparyn qorytyndylaghan, saraptamamyzdy Abai.kz portalynda jariyalaytyn bolamyz.

Abai.kz