Senbi, 20 Sәuir 2024
Janalyqtar 2368 0 pikir 15 Mamyr, 2013 saghat 04:31

«Qoljetimdi baspana»: antiyreyting

Túrghyn ýy qúrylysy shapshang qarqynmen jýrgiziluine qaramastan Astana qalasynyng túrghyndary ýshin әleumettik baspanagha ie bolu óte qiyn. Antiyreytingting túraqty oryndaryna ontýstik ónirleri (onyng ishinde Almaty qalasy) jayghasty.

Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng birinshi tarmaghynda elimiz ózin әleumettik memleket dep aiqyndady. Osy týsinikti eskere otyryp, biylik jenildikpen/tegin negizde әleumettik az qamsyzdandyrylghan azamattargha baspana beru jauapkershiligin óz moynyna alady dep tújyrymdaymyz. Dey túrghanmende, halyq arasynda is jýzinde baspana alu mýmkindigining joqtyghy turaly pikir qalyptasqan. Osyghan oray, «Reyting.kz» zertteu agenttigi men «Kazpotrebnadzor» QB QR aimaqtaryndaghy әleumettik baspananyng qoljetimdiligi boyynsha antiyreyting jasady.

Saraptau nәtiyjeleri

Antiyreytingting absolutti kóshbasshysy Astana qalasy bolyp tanyldy. Búny birneshe faktorlarmen týsindiruge bolady. Birinshiden, memleket astanasyndaghy halyq sany jyldam ósip keledi. Ekinshiden, qalada әleumettik baspanagha ie bolu qúqyghy bar memlekettik qyzmetkerler kóp. Ýshinshiden, halyqtyng (onyng ishinde memlekettik qyzmetkerlerdin) qúqyqtyq sana-sezimderi joghary jәne jenildikpen әleumettik baspana alu mýmkindikteri turaly habardar.

Túrghyn ýy qúrylysy shapshang qarqynmen jýrgiziluine qaramastan Astana qalasynyng túrghyndary ýshin әleumettik baspanagha ie bolu óte qiyn. Antiyreytingting túraqty oryndaryna ontýstik ónirleri (onyng ishinde Almaty qalasy) jayghasty.

Qazaqstan Respublikasy Konstitusiyasynyng birinshi tarmaghynda elimiz ózin әleumettik memleket dep aiqyndady. Osy týsinikti eskere otyryp, biylik jenildikpen/tegin negizde әleumettik az qamsyzdandyrylghan azamattargha baspana beru jauapkershiligin óz moynyna alady dep tújyrymdaymyz. Dey túrghanmende, halyq arasynda is jýzinde baspana alu mýmkindigining joqtyghy turaly pikir qalyptasqan. Osyghan oray, «Reyting.kz» zertteu agenttigi men «Kazpotrebnadzor» QB QR aimaqtaryndaghy әleumettik baspananyng qoljetimdiligi boyynsha antiyreyting jasady.

Saraptau nәtiyjeleri

Antiyreytingting absolutti kóshbasshysy Astana qalasy bolyp tanyldy. Búny birneshe faktorlarmen týsindiruge bolady. Birinshiden, memleket astanasyndaghy halyq sany jyldam ósip keledi. Ekinshiden, qalada әleumettik baspanagha ie bolu qúqyghy bar memlekettik qyzmetkerler kóp. Ýshinshiden, halyqtyng (onyng ishinde memlekettik qyzmetkerlerdin) qúqyqtyq sana-sezimderi joghary jәne jenildikpen әleumettik baspana alu mýmkindikteri turaly habardar.

Al Astana qalasynda túrghyn ýy qúrylysynyng shapshang qarqynmen jýrgiziluine qaramastan әleumettik baspanany alu kezeginde túrghan azamattardyng kóp boluy ýlken kýmәn tudyryp otyr. Songhy bes jyl boyy Astana qalasy jana túrghyn ýy keshenderin salu boyynsha absolutti kóshbasshy satysynda túr. Degenmende, búl faktor memlekettik kommunaldyq-túrghyn ýy qoryndaghy әleumettik baspanagha ýmitti azamattardyng sanyn azayta alar emes. Yaghni, qúrylystyng joghary kórsetkishteri astana túrghyndarynyng baspana jetkiliksizdigin sheshpey jatyr. Onyng ýstine jana ýiler bosap túr. Oghan qosa, búl ýiler qaltaly azamattardyng óz qarajattarynyng saqtalu әdisi retinde qoldanyluda.

Sonymen qatar, Astanadaghy túrghyn ýy baghasy nazar audartady. Songhy uaqytta tek halyq ghana emes, QR Preziydenti Núrsúltan Nazarbaev ta Elordadaghy túrghyn ýy narqynyng  tym qymbat ekendigin algha tartty. Onyng aituynsha, shynayy bәsekelestikting joqtyghy men jer telimderding qajetti kompaniyalargha satyluyna baylanysty osynday mәsele tuyndauda. Sóitip, Elbasy Astana әkimshiligin keybir qúrylys kompaniyalarynyng  mýddesin qorghaumen jýrgenin aityp  ayyptady.

Atalmysh mәsele respublikanyng batys aimaqtarynda da bayqaldy. Atyrau, Batys Qazaqstan men Aqtóbe oblystarynda әrbir onynshy otbasy әleumettik baspanany alu kezeginde túr. Manghystau oblysy әkimdigining qyzmetkerleri ýsh ay kóleminde memlekettik kommunaldyq-túrghyn ýy qoryndaghy әleumettik baspana kezeginde túrghan azamattar turaly aqparatty bermedi. Sonday-aq, osy aqparat oblys әkimdigining resmy saytynda da tabylmady. Múnday faktiler súrastyrylghan aqparatty әdeyi jasyrudy janama týrde aighaqtaydy. Osyghan oray, búl aimaqtaghy kezekte túrghan azamattardyng sany kóp dep qorytyndylaugha bolady.

Reytingting kelesi oryndaryna soltýstik jәne ortalyq aimaqtar: Qostanay,  Aqmola, Soltýstik Qazaqstan jәne Qaraghandy oblystary ornalasty. Búl aimaqtaghy túraqty jaghdaydyng oryn aluy demografiyalyq sipattamalarmen týsindiruge bolady. Aymaqta bala tuu kórsetkishining tómendigi jәne halyqtyng jii Reseyge kóshu ýrdisi bayqalyp otyr. Sondyqtan da atalghan aimaqtarda әleumettik baspanany alu kezeginde túrghan azamattar sany tómendep keledi.

Oryn

Aymaq

Baspana kezeginde túrghan otbasy (adamdar) sany

Halyq sany

Kezekte túrghan azamattardyng ýlesi

1

Astana qalasy

25 762

778083

7,55

2

Atyrau

13 931

555198

9,96

3

Batys Qazaqstan

14 306

617779

10,80

4

Aqtóbe

18 311

796130

10,87

5

Qostanay

19 500

880109

11,28

6

Pavlodar

13 000[1]

749154

14,41

7

Aqmola

11 318

732947

16,19

8

Soltýstik Qazaqstan

7 885

579636

18,38

9

Qaraghandy

15 638

1363264

21,8

10

Qyzylorda

8 000

726781

22,71

11

Shyghys Qazaqstan

15156

1393964

22,99

12

Almaty qalasy

14 173

1475579

26,03

13

Almaty

14 604

1946627

33,32

14

Jambyl

6 576

1070239

40,69

15

Ontýstik Qazaqstan

8 091

2678335

82,76

Manghystau

568086

Respublikanyng ontýstik onirleri men Almaty qalasy antiyreytingte túraqty jaghdaylaryn kórsetti. Osy aimaqtardaghy kezekte túrghan azamattar sany Astana qalasyndaghy sanmen salystyrghanda әldeqayda tómen. Múny auyl halqynyng basymdyghymen jәne   әkimshilik kedergilermen baylanystyrugha bolady.

Qazaqstan aimaqtaryndaghy әleumettik baspana kezeginde túrghan azamattar sany turaly aqparatty alu aghymdaghy jyldyng 30, 31 qantarynda oblystyq әkimdikterge hat joldau arqyly jýrgizildi. Qazirgi zannamagha  sәikes súrastyrylghan aqparatty 15 kýn ishinde beru qajet. Al qozghalghan mәsele qosymsha taldaudy qajet etse, onda jauap bir ay ishinde  berilui qajet. Degenmende, Zang talaptaryna say 16 әkimdikting tek 9-y ghana uaqytyly jauap qaytarghan. Sóitip, azamattyq qogham aldynda әkimdikterding ashyqtyghy boyynsha «jasyl» tizimge mynaday oblystar kirdi: Qostanay, Atyrau, Qaraghandy, Aqtóbe, Soltýstik Qazaqstan, Aqmola (atalmysh aimaqtar hatqa 15 kýn ishinde jauap qaytardy), Almaty qalasy men Almaty, Ontýstik Qazaqstan (30 kýn ishinde).

 

Ýzdiksiz qonyraulargha qaramastan, tiyisti saualgha jauapty bermegen aimaqtar «qyzyl» tizimge endi. Olar: Manghystau, Pavlodar, Qyzylorda oblystary. Ýsh ay boyy Manghystau men Pavlodar oblystarynyng jauapty qyzmetkerleri uәde aitumen bolsa, Qyzylorda oblysynyng jauapty qyzmetkerleri sóilesuden jaltaryp otyrdy. Búl әkimdikterding ýkimettik emes úiymdar saualdaryna degen qatynasy. Búdan qarapayym halyqtyng saualdaryna degen qarym-qatynasynyng qanday ekenin bayqaugha bolady.

Abai.kz

0 pikir