Júma, 29 Nauryz 2024
Biylik 1833 2 pikir 6 Nauryz, 2023 saghat 12:15

Aymaqtar el budjetine alaqan jayyp otyr

Elimizding jergilikti budjetterinde respublikalyq budjetten týsetin transfertterding ýlesi orta eseppen býkil kiristing 57.8%-yn qúraydy. 2022 jyldyng qorytyndysy osynday nәtiyjeni kórsetti. Búl rette Jetisu, Týrkistan, Qyzylorda, Jambyl, Abay, Soltýstik Qazaqstan jәne Aqmola oblystarynda olardyng ýlesi tipti 70%-dan joghary. Al Almaty men Atyrau oblystarynda 18%-dan aspaydy.

«Búl әriyne, óte kóp. Ókinishke qaray ónirlerding kópshiligi әli kýnge deyin ózin-ózi qamtamasyz ete almay keledi. Al qabyldanghan budjetting shyghystaryn «Aqsha jetpedi», - dep, syzyp tastay almaysyn. Olar qajettilikten tughan shyghyndar. Sondyqtan qarjylandyru ýshin qosymsha qarjy kózderin izdestiruge tura keledi. Solardyng biri – respublikalyq budjetten týsetin transfertter», - deydi Jusan Analytics zertteu ortalyghynyng taldaushysy Klara Seydahmetova.

Onyng aituynsha 2022 jyly kólemi jaghynan eng qomaqty transfert Týrkistan oblysyna baghyttalghan – 929.2 mlrd tenge (oblys budjeti kirisining 85%-y). Búl jergilikti budjetterge baghyttalghan býkil transfertting 16.1%-yn qúraydy. Ayta ketelik, 2021 jyly Týrkistan oblysyna baghyttalghan transfertting ýlesi jergilikti budjetting 86%-yn (757.6 mlrd t.) qúraghan bolatyn. Eske salamyz, ýles jaghynan da rekordtyq kórsetkish osy Týrkistan ónirinde 2019 jyly tirkeldi – 92% (693.1 mlrd t.).

«Múny týsinuge bolady. Óitkeni Týrkistan oblysyn әleumettik-ekonomikalyq damytudyng 2021-2025 jyldargha arnalghan keshendi jospary bekitilgen. Ol 141 úiymdastyrushylyq jәne iske asyru is-sharalarynan túrady. Olardy jýzege asyrugha boljam boyynsha 3.5 trln tenge júmsau kózdelgen. Mysaly, osy is-sharalar ayasynda bir auysymda Týrkistanda 500 adam qabyldaytyn 3 densaulyq saqtau obektisin, balalar auruhanasy ýshin 190 tósek oryndyq emdeu korpusyn jәne oblys boyynsha 130 jalpy bilim beretin mektep salu josparlanghan. Endi búl jospardyng qalay jýzege asyrylatyndyghy uaqyt enshisinde, - deydi Jusan Analytics taldaushysy.

Ekinshi orynda – Jambyl oblysy. Búl ónirge joldanghan transfert kólemi 2021 jylghy kórsetkishti qaytalap, oblys budjeti kirisining 79%-yn qúrady (438.3 mlrd tenge). Ýshinshi orynda – Shyghys Qazaqstan oblysy (361.6 mlrd tenge). Transfert oblys budjeti kirisining 64%-yna teng boldy (2021j. - 66%). Janadan ashylghan oblystardy qospaghanda eng az transfert alghan ónirler: Manghystau jәne Atyrau oblystary: sәikesinshe 138.2 jәne 124.0 mlrd tenge.

«Búdan basqa, 2022 jyly respublikalyq budjetten jergilikti budjetterge memleket tarapynan 2.0 trln tenge somasynda jәrdemqarjy da berildi. Eng kóp jәrdemqarjy taghy da Týrkistan (402.3 mlrd tenge) jәne Shyghys Qazaqstan oblystaryna (217.0 mln tenge) joldandy», - deydi K. Seydahmetova. Onyng aituynsha 2022 jyly jergilikti budjetterden aqshalay alynymdar 490.4 mlrd tengeni qúrady. Aqsha donor-ónirlerden alynady. Búl әdettegidey Atyrau men Manghystau oblystary, sonday-aq  Astana men Almaty qalalary.

Aytalyq, jyl qorytyndysy boyynsha jergilikti budjetting profisiyti 213.9 mlrd tengeni qúrady. Kiris búrnaghy jylmen salystyrghanda 25.5%-gha, yaghny 11 trln tengege deyin úlghaydy (jospar 1.2%-gha artyghymen oryndaldy). Kiristerding eng kóp óskeni Almaty qalasynda (+39.8%), sonday-aq Atyrau (+35.7%), Pavlodar (+30.4%) jәne Manghystau oblystarynda (+29.7%) tirkeldi. 2021 jylmen salystyrghanda budjetting kiris bóligining azayghandyghy Almaty (-9.2%) jәne Shyghys Qazaqstan oblystarynda (-4.2%) tirkeldi.

Al budjetting shyghys bóligi 21.9%-gha ósip, 10.4 trln tengeni qúrady. Shyghystardyng eng kóp ósimi Astana qalasynda (+39.1%), sonday-aq Pavlodar (+30.8%), Atyrau (+28.4) jәne Manghystau oblystarynda (+21.9%) tirkeldi.

2021 jylmen salystyrghanda shyghys bólikting qysqaruy Shyghys Qazaqstan (-23.8%) jәne Almaty oblystarynda (-8.8%) bayqaldy. Jana qúrylghan oblystar barlyghy birge 679.8 mlrd tenge shyghyndaghan. Olardyng ishinde eng kóp shyghyn júmsaghany Jetisu oblysy - 333.9 mlrd tenge.

Abai.kz

2 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1578
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2275
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3591