19.03.2013

Arys ÁNUARBEKÚLY:

- Ánuarbek Nyghymetjanúly Bay­janbaevtyng 90 jyldyghyn resmy týrde atap ótu jóninde basshylarymyz joghary jaqqa hat jazghan, әzirge habar joq, aitularynsha, keyinge qaldyryp otyrghan siyaqty. 26 nauryz kýni osy qara shanyraqta - Qazaq ra­diosynyng Almaty filialynda qalghan 45 adamdyq újymymyz týgel jinalyp, osynda qúrban shalyp, әkemizding 90 jasqa tolghan eske alu keshin ótkizgeli otyrmyz.

19.03.2013

Arys ÁNUARBEKÚLY:

- Ánuarbek Nyghymetjanúly Bay­janbaevtyng 90 jyldyghyn resmy týrde atap ótu jóninde basshylarymyz joghary jaqqa hat jazghan, әzirge habar joq, aitularynsha, keyinge qaldyryp otyrghan siyaqty. 26 nauryz kýni osy qara shanyraqta - Qazaq ra­diosynyng Almaty filialynda qalghan 45 adamdyq újymymyz týgel jinalyp, osynda qúrban shalyp, әkemizding 90 jasqa tolghan eske alu keshin ótkizgeli otyrmyz.
Ákem - Shynghystaudyng qazaghy, әke­si Nyghymetjan atam Abay Qúnan­bayúlymen kórshi túrghan, dos bolghan, azdaghan aqyndyghy da bolghan. Sheshesi Fatiha әjem әnshi bolghan. Ákeme tuma talant, tabighy dauys sol kisi­ler­den qonsa kerek. Soghysqa deyin әkem S.Seyfullinnin, M. Áuezovtin, S.Múqanovtyng hat-qaghaz tasushysy (kurieri) bolyp istegen. 1943 jyly soghystan jaralanyp oralghan son, Ser­ghazy Ospanov degen sol kezdegi tó­ragha radiogha júmysqa alypty. Osy jerde 1989 jyly kózi júmyl­ghansha enbek etti. Ákemning ýsh úly, bir qyzy boldy. Qyzy Gauhar 1993 jy­­ly, ýlken úly Ruslan 2003-te qay­tys boldy. Men ortanshy úlymyn. Kenjesi Aydar Jambyl atyndaghy filarmoniyada injener bolyp qyz­met atqarady. Balalarynyng bәri oryssha tәrbiyelendi de, men búrynghy Taldyqorghan oblysy, Bórlitóbe audanyndaghy Lepsi stansasynda 21 jasyma deyin naghashylarymnyng qolynda óskendikten, taza qazaqsha tәrbiyelendim. Familiyamnyng Bay­qúlov boluy sol sebepti. Mektepte jýrgende demalys sayyn Almatygha ke­lip, aralasyp-qúralasyp jýrge­nimmen, 21 jasyma deyin ol kisining әkem ekenin bilgen joqpyn. Marqúm na­ghashy atam ózi alyp kelip: «mynau - әken, mynau - sheshen» dep tanys­tyryp, tabystyrdy. Marqúm sheshem Ghayny Oryntaeva qatal bolatyn, Shú­bartau audanyndaghy Beysenbay degen baydyng qyzy bolghan. Aqyn Jappar Ómirbekovting zayyby Zәu­resh apamyz mening sheshemning tughan sinlisi bolatyn. Búl kisilerding bәri de qaytys bolyp ketti. Ákem balalarynyng bәrine dúrys tәrbie berdi. Júrttyng bәrine qam­qor­shy bolyp, ýlken-kishi demeytin. Tanymaytyn talay studentti oqugha týsirgenin de bilemin.

Ataqty aqyn Múqaghaly Maqataev 60-shy jyldary kók bazarda qap­shyq­pen ún satyp túrsa kerek. «Ún sa­tamyn...Narynqoldyng úny...» de­gen aiyzyndy qandyrar zor dauysty es­tip, әkemiz solay qaray ayandaydy. Sóitip, Múqannyng zor dauysyn únatyp, Qa­zaq Radiosyna je­te­lep әke­lip, diktor etip qabyldatqyzady. Ekeui bir-birin óle-ólgenshe qúrmet­tep ótti. Qúrmanghazy men Bayseyitov kó­she­sining qiy­ly­synda orna­lasqan qos qabat­ty ýiden әkemiz basqa ýi­ge kóshkende, bizding pәterimizge Múqang kó­ship kelip kirgen. Men de әkemning jo­­lyn qumaqshy bo­lyp, diktor bolamyn dep armandagha­nym­men, konkurstan óte almay qaldym. Ákem bәri­mizge «óz kýshte­rinmen oqyndar» dep ýiretken. Osy jerge men 1971 jyly tehnik bolyp júmysqa kel­dim. Sodan beri osyn­da­myn. Ákemmen birge júmys istegen jyldar erekshe qyzyq edi...

Qazaq radiosy­nyng «Altyn Qorynda» әkemning dauy­­sy jazylghan on mynday әdebi, mu­zykalyq habarlar saqtauly. Ol kisi erkelep jýrse de, júmysqa kelgende tap-túinaqtay edi. Birde әkemiz kóp júmys istep, sharshap keldi. «Balam, tanghy saghat bes jarymda oyatarsyn» degen. Ol kezde Qazaq Radiosynan tanghy alty jarymda aua rayy jayyn­da tikeley habar beriletin. Ba­la­myn ghoy, úiyqtap ketippin. Oyan­sam, saghat altydan jiyrma minut ketipti. Ol kezde qazirgi Bó­gen­bay men Furmanov kóshesinde tú­ra­tynbyz. Ákem tósekten túra sala, ish kiyimmen dalagha atyp shyghyp, bir somgha taksy ústaghan. Radiogha asy­ghys jetip kelip, tikeley efirden «Almatydan sóilep túrmyz! Almaty uaqyty 6 saghat, 37 tiyn» dep jibergen ghoy. Men ýide ol sózdi radiodan estip otyr­myn, anama jýgirip bardym: «Qú­rydyq, bittik, anau Almaty ua­qytyn 37 tiyn» dep jiberdi» dedim. Dereu ýiden kiyim-keshegin aparyp berdim. Sóitsem, әkem júmysyna barghan song qaltasyna qolyn salsa, 37-aq tiyn qalypty. Sol 37 tiyn miynda qalyp qoyghan ghoy. Osydan keyin Halyq artiysi degen ataghy bar әkemdi eki aigha qyzmetinen tómen­detip, studiyada jay ghana operatordyng kómekshisi qylyp qoyady.  Ákemning Dimash Ahmetúly Qonaevpen qarym-qatynasy jaqsy bolatyn. Bir kýni Qonaev teleradio basqarmasynyng tóraghasy Hamit Hasenovten súraghan ghoy: «Álgi gýrildeuik qayda?» dep. Tó­ragha «qyzmetinen tómendettik» dep bolghan jaydy bayandaydy. Qonaev sol arada әkemdi qaytadan qyzmetine aldyrady.

Sauyq JAQANOVA:

- Ánuarbek aghany qazaqtyng búrynghy ótken iygi jaqsy­larynyng sarqyty, naghyz dýldýli, shesheni, aqyny deuge bo­lady. Aqyn degende sózdi jýrekke ghajap jetkizuin aityp otyr­myn. Ol kisini býkil adam sýietin. Keyde jasy ýlken ki­silerden radiogha hat keletin: «Ay­­nalayyn Ánuarbek, azdap jinap jýrgen tiyn-tebenime bir kólik alayyn dep edim, Qo­naev­tyng qa­syn­da jýrsing ghoy, kómek­tesshi», bolmasa, «Balamdy oqugha tý­sireyin dep edim» degen­dey. Ánuarbek agha qolynan kel­gen­she bәrine kómek­tesetin. Auyl­dan kelgen tanymay­tyn jas balany qolynan jetektep, rektorgha ertip aparatyn. Enbegin eshuaqytta satpaytyn. Eshkimnen ataq-dәrejeni ózi ýshin súramaytyn. Halyq artiysi degen ataqty ózimiz újym bolyp úiymdasyp, joghary jaqqa jazyp jýrip alyp berdik. Qarapayym el ishinde Ánekenning bedeli óte zor edi. Radio dese - Bayjanbaev, Bayjanbaev dese - radio dep tý­sinetin júrt.

Men uniyversiytetti bitirgen 1966 jyly 21 jasymda Qazaq Radiosyna qyzmetke keldim. Ol kezde Ánekenmen birge Qatira Ázimbaeva, Shәripa Beysekeeva, Myrzabek Quatbekov, Mәmbet Serjanov, Asyl Raqymjanova sekildi myqty mamandar júmys isteytin. Solardyng bәri Ánekeng dese, tik túratyn. Qazaq­stannyng enbek sinirgen artiysi Sholpan Bayghabylovanyng әke­simen Ánekeng qatty dos bolghan eken. «Sen altynnyng syny­ghy­­syn, dauysyng әkennen júqqan» dep meni ýnemi qa­­nat­­tandyryp otyrushy edi» dep Sholpan ýnemi aityp otyra­dy. Bayjanbaevtan tikeley bilim almasam da, janynda otyryp men de kóp nәrse ýirendim. Birinshi ret balalar habarynan diktor bolyp bastaghanymda, Ánekenning mysy basyp, qorqyp, dirildep oqyghanymda, toqtatyp qoyyp: «Sen býitip qor­qaqsoqtaytyn bolsan, nemenege radiogha keldin, onda senimen birge oqymaymyn» dedi. Zekip emes, jiger berip aitty. Sodan keyin kýsh ala bastadym. Eger mening diktor retinde Sauyq Ja­qanova degen atym shyqsa, ol - Bayjanbaevtyng qasynda oty­ryp ýirengendigimning arqasy.

Núrtileu IMANGhALIYÚLY:

- 1973 jyly Almatygha oqugha týsuge keldim. Qazaq Ra­diosynyng «Úshqyn» habarynda qyzmet isteytin Mahmút, Ke­melbek degen jigittermen kezdeysoq tanysyp qap, olar me­ning sózimdi únatyp, maghan bir no­vella jazyp keluimdi tapsyr­dy. Men tughan auyldyng aty D­ingek edi, tórt bettik novellam­nyng atyn «Dingegim menin...» dep qoyyp, birer kýnnen song aparyp berdim. Álgi jigitter «móldiretip jazypsyn» dep birden únatyp, taqyrybyn «Dingegim menin, Dingegim» dep ózgertip, radiodan beriletin kýni ózime habarlap ait­ty. Qyzyq bolghanda, bolashaq jurnalisting tyrnaqaldy novellasyn radiodan ataqty Bayjanbaevtyng ózi oqydy. Ol kezde, әriyne, ol kisini tanymaymyn. Ol zamanda әr auylda baghananyng basynda bir-birden dangharaday radio-shelek túrushy edi ghoy, auyl adamdary - dýkenge kirgen kisiler shy­ghyp, shopyrlar toqtap degendey - Bayjanbaev oqyghan mening novellamdy týgel úiyp tyndapty. Sóitip, auylgha barghanda birden super  jurnalist  atanyp shygha keldim. Auyl sol kezde meni tura Ázilhan Núrshayyqovtyng ózi kelgendey qabyldady. Mine, jaqsynyng sharapaty degen - sol! Ánekeng mening jur­nalistik oqugha adaspay týsuime osylaysha sebepshi boldy. Ol kisining jalghyz maghan emes, pәlenbay jasqa tura baghyt kór­setip, jolyn ashqanyna kәmil senemin.

"Ayqyn" gazeti