Júma, 29 Nauryz 2024
Azamat 2221 9 pikir 24 Qantar, 2023 saghat 15:40

«Ózim qalay quansam, jigitter de solay quanyshqa bólensin deymin»

Qarapayym qúrylys salasyndaghy júmysshydan bilikti kәsipkerge ainalyp, júmys oryndaryn ashyp, Qazaqstannyng órkendeuine ýles qosyp jýrgen qazaqtyng Beysenov Erbol Amanbayúly atty aimanday azamaty bar. "Jaqsynyng jaqsylyghyn ait – núry tasysyn" degendey, qúrylys salasynyng maytalmany býginde Atymtay Jomart atanghan. Qol astyndaghy júmysshylaryna bauyrynday qamqor azamat olardyng әrqaysysyn ýi-jaymen qamtyp, kólik te әpergen. Qayyrymdylyqpen ainalysudan da qúr qalghan emes. Ol qazirgi tanda jyldar boyy jinaqtaghan tәjiriybesin jastarmen bólisip,  jol kórsetip, enbekke baulyp jýr. Jasaghan jaqsylyghyn jariyagha jar salmaytyn qazaq balasynyng boyyna bitken qarapayymdylyq minezden bolar, Erbol Amanbayúlynyng esimi kópshilikke asa tanys emes. Sondyqtan biz kәsipkerding ómir joly ósip kele jatqan jas úrpaqqa ýlgi bolsyn degen maqsatpen, súhbat aludy jón kórdik.

– Aldymen óziniz turaly aityp ótseniz.

– Men 1962 jyly 28 qyrkýiekte qazirgi Jetisu oblysy Kóksu audany Qabylisa auylynda dýniyege keldim. Tughan jerimde Shaghantau degen tau bar, sonyng bauyrynda aunap-qunap óstim. Otbasym, balalarym men nemerelerim bar. Almaty sәulet-qúrylys institutyn bitirgenmin. Sodan beri osy qúrylys salasynda enbek etkenime 35 jyl boldy. Alghash ret «Kazpiyshestroy» Trestine prorab-sheberi bolyp kirip, sonda júmys istedim. Keyin «Mejkolhozstroy» Tresti MPMK-05 kәsipornynyng bas injeneri boldym. Osylaysha enbek ótilim artyp, tәjiriybeli maman bolghan sayyn, basshylyq qyzmetterge  taghayyndala bastadym.

 

– Al sizding qúrylys kompaniyanyz «Bereket-TK» qashan qúryldy?

– Bereket – TK-nyng negizi 2005 jyly qalanghan edi. Alghashqy atauy «RemBUS» boldy. 2022 jyly 8 tamyzda júmysshylar kýninde jana ataugha — «Bereket-TK-ge» auystyrdyq. Negizgi is aimaghy  Almaty oblysy men Almaty qalasyn qamtidy.

– Qazirgi uaqytta naqty Almaty qalasynda jәne oblysta qansha joba iske asyp jatyr?

– Alty joba bar. Eki nysan – Jasqanat yqsham audany men Almaty aeroporty jaqta eki nysan boy kóterude. Ekeui de 9 qabatty túrghyn ýi. Sodan song №122, №131, №127 mektep jәne búrynghy qazaq-týrik liyseyi bolghan, qazir Bilim innovasiya dep atalatyn bilim ordasynda qúrylys júmystary jýrgizilip jatyr. Búghan deyin 15-ten astam kópqabatty túrghyn ýy qúrylysyn bitirip, tapsyrdyq. 20-dan astam mektep saldyq.  №7 Qalalyq klinikalyq auruhananyn, Shonjy auylyndaghy 25000 tonna et óndiretin qús fabrikasyn, «KelunKazfarm» farmasevtikalyq zauytyn saldyq. «Keruen» kópsalaly medisinalyq ortalyghynyng jәne Alatau audandyq IIB-ning ghimarattaryn abyroymen ayaqtadyq. Kópbalaly otbasylargha kómek beru ayasynda shaharda «Baqytty otbasy» atty kópbalaly analargha qyzmet kórsetu ortalyghyn paydalanugha berdik. Pandemiya bastalyp, elimizde auruhana tapshylyghy sezilgen kezde №12 qalalyq klinikalyq auruhanany stasionar etip, jabdyqtadyq.

– Kóptegen qúrylys júmysyn jýrgizip jatyrsyzdar. Memleketten qanday qoldau bar? Tenderge qatysasyzdar ma?

– Tenderge qatysamyz. Saladaghy tәjiriybemiz mol, salyqty uaqytyly tólep otyramyz. Qújatymyz týgel. Sondyqtan kóp jaghdayda biz talapqa say bolghandyqtan tenderdi útyp alamyz.

– Qansha adamdy júmyspen qamtyp otyrsyzdar?

– Qúrylysshylardy qosa eseptegende 550-ge juyq adam. Onyng shtatta isteytinderi jýzden asady.

– Týrkistan oblysy Arys qalasynda jarylys bolghan kezde baspanasyz qalghan túrghyndargha ýy salyp berdinizder.

– IYә, ol kezde 22 ýidi janadan saldyq. 290-gha juyq ýidi jóndeuden ótkizdik. Almaty qalasynan eki firma bardyq. Birin – Sabyrjan degen azamat basqardy, ekinshisi – men. Janadan salghanymyz bar, jóndep bergenimiz bar, ekeumiz 500-ge juyq ýidi moynymyzgha alyp, aqyryna deyin júmysty oryndadyq. Apatty oqigha bolghannan keyin, ózimiz de kómek qolyn sozugha dayyndalyp jatyr edik. Bir kezde «Kómekke shaqyryp jatyr» degen habar keldi. Almatynyng әkimi «Qazaqsha sóileytin, qazaqsha tәrbie kórgen, jergilikti halyqtyng jaghdayyn týsinetin jigitter baruy kerek» degen eken. Keybir iri kompaniyalar barmay qaldy.

– Estuimshe, sizding kompaniyanyzda eshkim oryssha sóilemeydi deydi? Ras pa?

– Sóilemeuge tyrysamyz

– Mynaday bir oqighany estidim. Jas kýninizde alghash ret MPMK-gha júmysqa túrghanda ainalanyz kil orys bolypty. Sol kezde qinalyp, «Ózim kompaniya ashsam, býkil qazaqty qasyma jinaymyn» dep sert bergen ekensiz.

– Sonday armanym boldy. Alghash júmysqa túrghan kezde tilden qatty qinaldym.

– Qaramaghynyzdaghy barlyq júmysshynyng ýii bar ghoy?

– Solay deuge bolady. 10 jyl boyy enbek etken qyzmetkerimizge ýy beremiz. 33 ýidi berdik. 4 ýidi salyp, dayyndap qoydyq. Tek әzirge suy men gazy tartylmay túr. Keybir azamattargha enbegine qaray jýrip-túruyna kómek bolsyn dep avtokólik berdik. Kólik degen bayaghy ata-babamyzdyng mingen aty ghoy. Jigitterding balalaryna maqtanyshpen aityp otyratyn artynda bir iz qalsyn deymin. «Myna ýidi adal enbegim ýshin tegin aldym, myna kólik enbegim baghlalanyp syilyqqa berilgen» dep úrpaghyna aitady ghoy.

– Memlekettik qoldau mәselesine kelsek. Tenderdi útyp alyp, júmysty jýrgizip otyrsyzdar. Qayyrymdylyq retinde berilip jatqan ýy bar, basqa da nysandar bar. Onyng barlyghynyng zang jýzinde qaytarymy bar ghoy. Shet-jaghasyn aita ketinizshi.

– Ýkimetting qaulysy bar. Eger kompaniya basshysy qaramaghyndaghy júmysshylargha ýy beretin bolsa, ony memleket óteydi. Biraq ol ýiler 80 sharshy metrden aspauy kerek. Bizding berip jatqan ýilerimiz 200-300 sharshy metr aralyghynda. Sondyqtan biz oghan kirmeymiz.

– Memleket eng qúryghanda 80 sharshy metrding aqysyn qaytaratyn oiy joq pa?

– Joq, ýiding ózi 80 sharshy metrden aspauy kerek, sol kezde ghana qaytarady. Yaghni, belgilengen normamen shekteleuing kerek. Mende, mysaly, 5-6 balaly jigitter bar. Olargha qalay 80 sharshy metrdi berip qoyyp otyramyn. Otbasynyng sanyna baylanysty 300 sharshy metrge deyin beremiz. Memleketke esh ókpem joq. Tiyisti marapatymyzdy da alyp jatyrmyz.

– Osynshama sharua bitirseniz de memleketten kýni býginge deyin bir japyraq qatyrma qaghaz almay, qatelespesem, biyl ghana «Eren enbegi ýshin» degen medali aldynyz.

– «Eren enbegi ýshin», «Qúrmetti qúrylysshy», «Danqty qúrylysshy» degen medalidarym bar. Qoghamdyq úiymdardan alghan marapattarym bar. Ýkimetten orden alghan joqpyn. Búiyrsa alatyn da shygharmyz.

Bireuden maqtau estu ýshin ómir sýrmeymin. Keybir azamattar bolady: júrtqa az-maz qol úshyn berse, telejurnalisterdi shaqyryp, jarnamasyn jasap jatady. Men ondaydy asa jaqtyrmaymyn. Boyyma ata-anamnyng tәrbiyesi singen. Apam aitatyn: «Ong qolyng jasaghan jaqsylyqty, sol qolyng kórmesin» dep. Sondyqtan jaqsylyq jasasam, bireuge bergenimdi búldap, sodan payda kóreyin demeymin. Dýniyeni Alla nәsip etedi. Mende Allanyng pendesimin ghoy. Mening qolym arqyly berip otyrghan shyghar, mýmkin. Osy azamattardyng bala-shaghasynyng nesibesine sebepker shygharmyn dep oilaymyn.

Mening tirep túrghan eshkimim joq. Ózim biletin osy qúrylystyng manayynda ghana enbek etem. Tabys tapsam, jigittermen bólisemin. Mening otbasym kórgen quanyshty olardyng da otbasy kórse eken, jaqsy ýide túrsa eken degen niyet qana bar.

– Qazir jana Qazaqstan deymiz ghoy. Jana Qazaqstanda ómir sýrgen ynghaylyraq pa eken, әlde eski Qazaqstan ba?

– Ózim ýshin Qazaqstannyng tәuelsizdik alghannan keyingi uaqyty qolayly boldy. Adal enbek etem degen adamgha tolyq mýmkindik ashyldy. Tek qatyp qalghan qaghidamen emes, óz erkinmen júmys isteytin kezeng keldi. Kenes ókimeti kezinde olay emes edi ghoy.

– Degenmen bizding egde buyn ókilderinde kenestik illuziya әli de kezdesedi.

– Kenes kezenine bir riza bolatynym tegin bilim berdi. Jemqorlyq bolmady. Bilim beru salasy, medisina, joghary bilim beru jýiesinde temirdey tәrtip bolatyn. Al biraq, óz erkinmen kósilip júmys isteuge mýmkindik bergen joq. Oy erkindigi bolmady. Tek jazylyp qoyghan erejege baghynyp, jospar boyynsha qimyldaysyn. Qazir jana tehnologiya jeterlik. Qalay qoldanam desen, óz erkin. Osynday erkin zamandaghy mening bir armanym, әr basshy qaramaghynda 5-10 adam bolsa da, soghan qamqor bolsa eken. Solardyng jaghdayyn kóre bilse, qara basynyng ghana qamyn oilamay, júmysshylarynyng qamyn oilasa deymin. Sarang bolmau kerek.

Osynday dәrejege kimning arqasynda jettin? Osy jigitterding enbegining arqasynda. Ózim qolymnan kelgenshe jastardy iske baulyp kelemin. «Erteng biz de ketemiz, biz barda ýirenip alyndar» deymiz.

– Jastar demekshi, olardy shetelge shygharyp, oqytady ekensizder.

– Joq, oqytu degen basqa. Shetelding tehnologiyasy Qazaqstangha әli jetken joq. Ol ýshin bizde zang ózgeru kerek. Sonau Kenes ókimetining zandary әli ózgergen joq. Aytylatyn kóp sharua bar. Onyng bәrin mamandar sheshui kerek.

– Siz siyaqty jetistikke jetken azamattar joghary jaqtan oryn izdestire bastaydy. Alda Parlament saylauy kele jatyr. Sizde qyzyghushylyq bar ma?

– Qyzyghushylyghym joq. Ár azamat ózining dәrejesin bilui kerek dep oilaymyn. Kóringenge elige ketuge bolmaydy. Sening ol jerge paydang tie me? Sony әueli oilanu kerek. Mәjiliske baryp alyp, qalghyp-mýlgip otyratyndar bar. Ne ózine, ne úrpaghyna paydasy joq. Ár iske óz paydang ýshin emes, senim artyp otyrghan adamdardyng aldyndaghy jauapkershiligindi oilap qadam basu kerek. Qalghanyn Allanyng búiryghymen aldaghy uaqyt kórsete jatar.

 

Abai.kz

9 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1581
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2281
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3610