Júma, 29 Nauryz 2024
Janalyqtar 2088 0 pikir 18 Nauryz, 2013 saghat 05:48

Samat Ótemúratov. Sala qayda, salagha kelgen bala qayda?

Bizding eldegi baghdarlama bitkenning barlyghy qisynsyz qisyq joldarmen jýzege asyrylatyny kópshilikting basyn qatyrady da otyrady. Kelensiz jaydyng barlyghy, sol jogharyda otyrghan kókelerimizdin, eldegi jaydan mýlde alshaq ekendiginen tuyndap otyr.

Ekinshi qisynsyz jay, bitkenning barlyghy Erejege baghynatyndyghy. Oghan qosa, sol zanymyzben zandy baghynyshty etip otyrghan Erejege, týpkilikti atqarushynyng birneshe jikke bólinip, qosalqy oryndaushylardyng qoldan taghy da óz talabyn qosyp, qira - shira, úshy-qiyry joq shabysqa әkep soqtyruy, mýlde adam basyna syiymsyz bolyp otyr.

Elge kelgen mamandardyng negizi әleumettik salalargha kelip ornalasyp jatyr. Oghan audandardaghy ekonomika bólimining qanday qatysy bar? Bilim, densaulyq, mәdeniyet salasyna kelgen mamandardyng túrmysy, júmysy men bolmysy, tipti tirshiligi atalghan ekonomika bólimmen mýlde úshtaspaydy. Alynghan nesie sharttarynyng oryndaluy da ekonomika bólimining baqylauynda. Oghan sala basshylarynyng mýlde basy auyrmaydy. Tipti qaytarylmay jatsa da, týkirgeni bar.

Bizding eldegi baghdarlama bitkenning barlyghy qisynsyz qisyq joldarmen jýzege asyrylatyny kópshilikting basyn qatyrady da otyrady. Kelensiz jaydyng barlyghy, sol jogharyda otyrghan kókelerimizdin, eldegi jaydan mýlde alshaq ekendiginen tuyndap otyr.

Ekinshi qisynsyz jay, bitkenning barlyghy Erejege baghynatyndyghy. Oghan qosa, sol zanymyzben zandy baghynyshty etip otyrghan Erejege, týpkilikti atqarushynyng birneshe jikke bólinip, qosalqy oryndaushylardyng qoldan taghy da óz talabyn qosyp, qira - shira, úshy-qiyry joq shabysqa әkep soqtyruy, mýlde adam basyna syiymsyz bolyp otyr.

Elge kelgen mamandardyng negizi әleumettik salalargha kelip ornalasyp jatyr. Oghan audandardaghy ekonomika bólimining qanday qatysy bar? Bilim, densaulyq, mәdeniyet salasyna kelgen mamandardyng túrmysy, júmysy men bolmysy, tipti tirshiligi atalghan ekonomika bólimmen mýlde úshtaspaydy. Alynghan nesie sharttarynyng oryndaluy da ekonomika bólimining baqylauynda. Oghan sala basshylarynyng mýlde basy auyrmaydy. Tipti qaytarylmay jatsa da, týkirgeni bar.

Mine, osy qisyq, tipti qitar kózqarastyng kesirinen, salalardy basqaryp otyrghan basshylar men sol salalargha kelgen mamandardyng arasynda eshbir jauapkershilik joq. Sol sebepti sala basshylary oilaryna kelgenin jasap baghuda. Kelgen mamandardyng ýshten biri ketip jatyr. Sebebi, sala basshylary men mekeme basshylary jaqtyrmaghandaryn  júmystan shygharyp jiberude. Keybir mamandar saladaghy dórekilikke shydamay ketip qaluda. Oghan sebep, ay sayyn aqsha jinau. Basylymdargha zorlap jazdyru, әrbir kelgen ókilderge dastarhan jai, mekteptegi balalardy jarysqa aparu, mereke sayyn sharalargha aqsha jinau, mekemeni aghymdaghy jóndeuden ótkizu, zorlyqpen kitap aldyru, taghy da basqalary.

Al ekonomika bólimine búl salalar, qúzireti jaghynan tipti baghynyshty emes. Barghan mamandardy nege shyghardyndar dese, neshe týrli ótirikterin qospaqtap, týsinikteme jaza salady eken.  Al audan әkimshilikteri elge kelgen mamanmen kelisim-shartqa otyrghanda, tek mamannyng ghana jauapkershiligi basymdyq alady. Búl jaylardy qalay týsinuge bolady? Maman - audan әkimdigine nemese ekonomika bólimine júmys jasaugha kelip jatqan joq qoy. Sala qayda? Salagha kelgen bala qayda? Ol kimning bosaghasyn tozdyryp jýr? Sala men salagha kelgen mamannyng arasyndaghy jauapkershilik qayda?

Auylgha kelgen mamandardyng kópshiligi kóp úzamay kelgen izimen keri qaytady. Yaghni, izinshe, alghan kóterme aqylary jәne ýy satyp alugha alghan nesiyelerin keri qaytaruda.

Ýy almaq bolghan mamandar, «Auylsharuashylyghyn qarjylay qoldau» AQ-nyng oblystaghy filialdaryna, qayta-qayta shapqylaudan sharshaghan son, ótinishteri men qújattaryn keri qaytaryp alyp jatqany, qújat tapsyrghandar da sol shapqylau әuresine týsude. Sebebi, ýidi baghalau, jerdi baghalau oblys ortalyqtarynda jýrgizilip, qosymsha shyghyndar men moraldyq sharshaugha shaldyqqan mamandardyng kópshiligin bos әureshilik pen nalugha әkep soqtyruda.

Jogharyda atalghan qisyqty dúrystaugha kónil salmasa, biz qaydan saliqaly oilaugha qabileti bar el bolamyz? Baghdarlama bitkenning barlyghy derlik, bas auyrtatyn dýrlikpe.

Sondyqtan, baghdarlamagha qosalqy oryndaushy organdardy qosu, ne ashudy toqtatyp, josparly týrde, әr sala óz júmysyn ózgege arqalatpay, ózderi nege atqarmasqa?

Salagha kelgen mamangha, kóterme jәrdem aqylar men nesiyeler, audan әkimdigining esep shotynan tura salagha audarylyp, sala arqyly jýrgizilse ghana audan әkiminen súrau, sala basshylaryna talap jәne jauapkershilik bolary haq. Eger tez arada osy jay rettelmese, joghary jaqta aitylyp jatqan úrandarymyz, jergilikti jerde ayaq asty taptala bermek.

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1567
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2261
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3544