Júma, 29 Nauryz 2024
Qaynaydy qanyn... 3008 26 pikir 11 Qantar, 2023 saghat 11:50

Buchadaghy kiyiz ýi: Múhang Mәskeuge aqtalyp jýr!

Osydan birneshe kýn búryn Ukrainanyng Bucha qalasyndaghy ortalyq alangha Qazaqstan atynan arnayy kiyiz ýy tigilip, qazan asyldy. Sol mandaghy ashqúrsaq azamattar kelip jylynyp, qúrsaq jalghaytyn jaghday jasaldy.

«Bәrekeldi», - dedik biz. Bizdi qoyshy, Ukraina halqy sondaghy hәm múndaghy qazaqtargha aqjarma alghystaryn aityp jatty. Býkil Ukrainalyq BAQ pen әleumettik jeliler Qazaqstan atynan ornatylghan búl gumanitarlyq ortalyq jayly jarysa jazdy. Kiyiz ýy týrindegi ortalyq – «jenilmeytinderding kiyiz ýii» dep ataldy.

Dәl osynday ortalyqtardy Ukraina biyligi byltyr kýzden bastap ornata bastaghan. Sol uaqyttan beri Ukraina aumaghynda osynday arnayy ortalyqtardyng myng shaqtysy ashylghan. Al orys basqynshylyghyn bastan ótkergen Kiyev manyndaghy Buchada osynday ortalyqtardyng biri Qazaqstan atynan kiyiz ýy týrinde ashylghan.

Ukraina aqparaty búl ortalyqty ashugha Qazaqstan elshiligi septeskenin jazghan. Al bastamashy bolghan Ukraina Jogharghy Radasynyng deputaty Sergey Nagornyak degen azamat. Búl Nagornyak esterinizde bolsa, 2021 jyly jeltoqsanda Radagha Qazaqstan tuy beynelengen kiyim kiyip kelip, Ukraina parlamenti minberinen Qazaqstan halqyn Tәuelsizdik kýnimen qúttyqtaghan «Sluga naroda» partiyasynyng deputaty ghoy.

Sol Nagornyak ózining әleumettik jelidegi paraqshasynda: Búl jobany Ukrainadaghy qazaq diasporasynyng jәne Qazaqstandyq kәsipkerding kómegimen jýzege asyrghanyn jazghan. Kiyiz ýidi satyp alyp, Ukrainagha әkelip ornalastyrghan – Dәulet Núrjanov degen kәsipker eken. Ol Ukrainanyng Vinnisa, Jitomiyr, Hmeliniskiy oblystarynda agrobiznespen ainalysatyn adam.

Mine, osy aqparat әleumettik jeliler men BAQ-qa jariyalanghany sol-aq eken, orys aqparaty ularday shulady. «Qazaqstan bizding odaqtasymyz emes pe edi? Ol ÚQShÚ mýshesi edi ghoy... Múnysy qalay», - degen әngimeler qyz-qyz qaynady.

Al keshe Resey Syrtqy ister ministrligi: «Mәskeu Qazaqstan biyliginen Buchadaghy kiyiz ýige qatysty týsinikteme aldy. Qazaqstan biyligi búl kiyiz ýige esh qatystary joq ekenin aitty», - dep mәlimdedi.

Resey SIM-ining resmy ókili Mariya Zaharova: «Buchadaghy kiyiz ýige qatysty Qazaqstan biyligine súrau saldyq. Qazaqstan biyligi búl tigilgen kiyiz ýige esh qatystary joq ekenin aitty. Reseyding senimdi serigi sanalatyn Qazaqstan biyligining sózderine senbeuge haqymyz joq. Dese de, Qazaqstan men Resey arasyndaghy qarym-qatynastargha aldaghy uaqytta selkeu týspesi ýshin, biz Qazaqstan biyliginen búl kiyiz ýige qatystary joqtyghyn resmy týrde rastaudy talap etemiz», - dedi.

Endi tarqatayyq: Áueli, Qazaqstan biyligi, onyng ishinde Múhtar Tileuberdi myrza tizginin ústaghan QR Syrtqy ister ministrligi Resey Syrtqy ister ministrligi aldynda aqtalghan. «Buchadaghy kiyiz ýige týk qatysymyz joq», - degen. Resey solay dedi. Endeshe búl absurdty jaghday.

Týsinemiz, geosayasy jaghdaylar, geografiyalyq hәm ekonomikalyq kiriptarlyq t.b. mәseleler bar. Biraq, Buchagha kiyiz ýy tigip, ashqúrsaq adamdargha tamaq ýlestiru – Mәskeuding aldynda aqtalatyn is pe? Búl gumanitarlyq joba! Qazaqstan Kiyevke qaru berip jatqan joq. Soghystan japa shekken beybit halyqqa as-auqat berude.

Múhtar Tileuberdi Qazaqstannyng ministri me, Reseyding viyse-ministri me? Áytpese, basshysynan sógis estip, aldynda aqtalghan qyzmetshidey bolghan búl әreketin qalay týsinemiz?

Bucha – orys basqynshylyghyn kórgen qala. Bir aigha juyq okkupasiyada bolghan. Osy bir aidyng ishinde Buchada jýzdegen beybit túrghyn kóz júmghan. Moroderlikti de, úrlyq-qarlyq pen tonaudy da, azaptaudy da bastan ótkergen. Human Rights Watch halyqaralyq úiymy Bucha qyrghynyn – «adamzatqa qarsy jasalghan qastandyq» dep ataghan. Óitkeni, Bucha jaudan azat etilgende, aula-aulalarda jappay kómilgen jýzdegen adamnyng mәitteri tabylghan.

Qosymsha aqparat: Osyghan deyin Ukraina әskerining Bas qolbasshysy Valeriy Zalujnyy Resey soghys ashyp kirgen territoriyalardyng 40 payyzgha juyghy azat etilgenin mәlimdegen. AQSh pen Batys bastaghan órkeniyetti elder Ukrainagha gumanitarlyq hәm әskery kómekter joldap jatyr. Al Qazaqstan biyligi Resey basqynshylyghyn resmy týrde aiyptaghan joq. Biraq, Ukrainanyng territoriyalyq tútastyghyn qoldaytynyn aitty. Oghan qosa, Resey okkupasiyalap alghan aimaqtardy Resey jerleri dep moyyndamaytynyn mәlimdedi.

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz

26 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1582
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2282
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3618