Beysenbi, 25 Sәuir 2024
46 - sóz 8507 3 pikir 4 Qantar, 2023 saghat 14:29

Er namysy - el namysy

Qazaq ayaq jalaghandy "silimtik" dep, ony "búralqy itke" tenep, teuip tastap otyrghan... Ol - jaman әdet. Jaghymsyz qylyq.
Qazaqta "ayaqqa jyghyldy", "ayaqqa jyghylu" degen sózder bar. Ony joqqa shygharmaymyz.

Alayda, múnday óreskel jaghday adam keshiruge bolmaytyn kýnә jasaghanda ghana oryn alady.

Yaghni, qazaqta "ayaqqa jyghylu" degenimiz ardy attaumen teng keletin auyr jaza týri bolghan. Sodan bolar, qazaq "aldyna kelse (ayaqqa jyghylsa deniz) atanyng qúnyn kesh" degen!

Óitkeni, qazaqta AR - ómirden joghary túratyn adamy qasiyet sanalady.
Qazaq "Qoyandy - qamys, erdi - namys óltiredi" degende osyny aitady. (Múnda Ar men Namys sinoniym).

Songhy zamanda Qazaqta "Ananyng ayaghyn sýng" oryn ala bastady...
Búl qaydan kelgen dәstýr?

Bir kezderi qazaqtar ýndi filimderin kóp kóretin. Mine, sol filimderde qyz-jigitterding jata qalyp "ayaq sýng" ýlgisi kóp bolushy edi.... Ol, tipten, kózge jas ýiiretin kadrler boldy.

Biraq, filimde sol kadrdi kórip jylap alghan qyz-jigitke bylay shygha "sýy myna ayaqty" deseng - tóbelesuge dayyn túratyn.

Sebebi, filimning aty filim, al - ómirde Qazaq halqynyng óz dәstýri, óz kózqarasy, yaghny "ayaq sýydi" qorlyq sanaytyn týsinigi bar edi.
Óitkeni, Qazaqtyng últtyq tәrbiyesindegi "Jigit bolu", "Qyz bolu" týsinikterding bastauynda eng aldymen AR-NAMYS túratyn.

Ol әdetten ainu, yaghny "ayaqqa jyghyla ketu" - әulet abyroyyn airanday tógetin qylyq qataryna jatatyn.
Sondyqtan, Qazaq Analary onday úldaryn "teksiz bolma" dep, onday jaman qylyqtan tejeytin...

Sóz ótpese - qamshymen ayamay arqadan osyp alugha da baratyn...
Ol zaman Jigit namysy men Áulet namysy ajyramaghan kez edi.
Namyssyz ezder (jigit emester), yaghni, "ayaq sýigishter" Elin qorghay almaytyn namyssyz silimtik sanalyp, soghan say qoghamnan alastatylyp ústalatyn...
Al, ýndi filimderindegi "ayaq sýi" Ýndi halqy ýshin "Anagha mahabbattyn" shyny. Sebebi, ýndilikterding bolmysynda, dýniyetanymynda "Jauyngerlik Namystan" búryn "Mahabbat sezimi", "Sýiispenshilik sezimi" joghary túrady. Ol búl halyqtyng ózindik sipaty.

Endi, osyny qaz-qalpynda kóshirip әkep, Qazaq bolmysyna ekseniz - qanday nәtiyje alamyz?

Alatyn nәtiyjesi mynau bolyp shyghady:
- Jasandy mahabbat (sýiispenshilikke parodiya).
- Qor bolghan (ayaqqa taptalghan deniz) Ar men Namys!
Sondyqtan, qúrmetti Atalar, toygha barghanda qaltagha sýiek mýjiytin bәkini ghana salmay, qolgha dyrau qamshyny da ústay barynyzdar...

Ýilenetin jigit "ayaqty sýiip" jatsa, sýiip bitken song "alatyn alghysyng mine" dep dyrau qamshymen arqadan bir-eki osyp-osyp alsanyzdar - "ayaq sýigish" migit qaytadan Jigit qalpyna keledi dep oilaymyn...

Ábdirashit Bәkirúly

Abai.kz

3 pikir