Júma, 29 Nauryz 2024
Janalyqtar 6195 0 pikir 4 Nauryz, 2013 saghat 08:06

Abay Qúnanbayúly. Osy aqyldy kim ýirenedi, nasihatty kim tyndaydy?

SEGIZINShI SÓZ

Osy aqyldy kim ýirenedi, nasihatty kim tyndaydy?

Bireu - bolys, bireu - bi. Olardyng aqyl ýireneyin, nasihat tyndayyn degen oiy bolsa, ol oryngha saylanyp ta jýrmes edi. Olar ózderi de ýzdik kisimiz, ózderimiz bireuge ýlgi berip, aqyl aitarlyqpyz dep saylandy. Ózderi týzelip jetken, endi eldi týzerligi-aq qalghan. Ol ne qylyp tyndasyn jәne tyndayyn dese de, qoly tie me? Basynda ózindik júmysy bar: úlyghymyzgha jazaly bolyp qalamyz ba, eldegi búzaqylarymyzdy býldirip alamyz ba, nemese halqymyzdy býldirip alamyz ba, yaky ózimiz shyghymdap, shyghynymyzdy toltyra almay qalamyz ba? - degen ebine qaray bireudi jetilteyin dep, bireudi qútyltayyn degen beynetining bәri basynda, qoly tiymeydi.

SEGIZINShI SÓZ

Osy aqyldy kim ýirenedi, nasihatty kim tyndaydy?

Bireu - bolys, bireu - bi. Olardyng aqyl ýireneyin, nasihat tyndayyn degen oiy bolsa, ol oryngha saylanyp ta jýrmes edi. Olar ózderi de ýzdik kisimiz, ózderimiz bireuge ýlgi berip, aqyl aitarlyqpyz dep saylandy. Ózderi týzelip jetken, endi eldi týzerligi-aq qalghan. Ol ne qylyp tyndasyn jәne tyndayyn dese de, qoly tie me? Basynda ózindik júmysy bar: úlyghymyzgha jazaly bolyp qalamyz ba, eldegi búzaqylarymyzdy býldirip alamyz ba, nemese halqymyzdy býldirip alamyz ba, yaky ózimiz shyghymdap, shyghynymyzdy toltyra almay qalamyz ba? - degen ebine qaray bireudi jetilteyin dep, bireudi qútyltayyn degen beynetining bәri basynda, qoly tiymeydi.

Baylar, olar ózderi de bir kýn bolsa da, dәulet qonyp, dýniyening jarymy basynda túr. Ózinde joqty malymenen satyp alady. Kónilderi kókte, kózderi aspanda, adaldyq, adamdyq, aqyl, ghylym, bilim - eshnәrse maldan qymbat demeydi. Mal bolsa, qúday taghalany da paralap alsa bolady deydi. Onyng dini, qúdayy, halqy, júrty, bilimi, úyaty, ary, jaqyny - bәri mal. Sózdi qaytip úqsyn, úghayyn dese de, qoly tie me? Ol maldy suarmaq, toyghyzbaq; saudasyn jighyzbaq, kýzettirmek, baqtyrmaq, úry-bóri, qys, suyq-súghanaq - solardan saqtanbaq, solardan saqtarlyq kisi tappaq. Onyng bәrin jayghastyryp, ayaghyn alyp kelip maqtangha ornalastyrghansha qashan? Qoly tiymeydi.

Endi úry-zalym, súm-súrqiya ózderi de tyndamaydy.

Onsha-múnsha qoy jýndi qonyrshalar kýnin de kóre almay jýr. Analar anaday bolyp túrghanda, bilim, ghylym, aqyldy ne qylsyn? Jәne de bilim, ghylym kedeyge keregi joqtay-aq: «Bizdi ne qylasyn, ana sózdi úgharlyqtargha ait!» deydi. Onyng ózgemenen isi joq, ana aldyndaghy ýsheuindey bolghan jannyng oiynda eshbir qayghysy, múny bolmasa kerek.

1891 jyl

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1569
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2262
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3553