Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Jahan janghyryghy 2581 2 pikir 14 Jeltoqsan, 2022 saghat 14:50

Qarabaqta taghy shiyelenis

Qarabaqta taghy shu, taghy dau.  Eki jyl búryn ekinshi Qarabaq soghysy ayaqtaldy. Ázerbayjan basqynshy armyan әskerin úrys dalasynda tas-talqan etti. 44 kýnge sozylghan soghystyng nәtiyjesinde Ázerbayjan okkupasiyada bolghan jeti audanynyng beseuin qaytardy. Qalghan eki audan kelisim ayasynda qaytarylu kerek bolatyn. 

Armeniya, Ázerbayjan jәne Resey 2020 jyldyng 10-qarashasynda ýshjaqty kelisim jasasty. Kelisim ayasynda taraptar úrys qimylyn toqtatyp, mәseleni ary qaray beybit formatta sheshuge uaghdalasty. Resey Erevan men Baku ózara qarugha jýginbeu ýshin bitimgerlik kýshterin kirgizetin boldy. Kelisimge qol qoyylghan sәtte Hankendi basqynshylar qolynda bolatyn.

Qarabaqtaghy Ázerbayjan әskeri men Armeniya әskerining arasyndaghy qaqtyghys boluy yqtimal nýktelerge jәne Lashyn dәlizine Resey bitimgerlik kýshteri ornalastyryldy. Bitimgerlik kýshteri armyan әskeri shyghyrylghan son, ornalasuy kerek bolatyn. Reseyding bitimgerlik kýshteri taraptardyng kelisimi boyynsha 5 jyl sayy qarastyryluy tiyis edi. Armeniya Ázerbayjangha Aghdam, Lashyn, Kelbajar audandaryn qaytarugha mindetteldi. Armeniya men Hankendini jalghap túrghan jolda Resey bitimgerlik kýshteri jayghasuy tiyis-ti. Armeniya da óz tarapynan mindettemelerdi moynyna alyp, Ázerbayjan men Nahychevani arasyndaghy joldyng qauipsizdigin qamtamasyz etetinin aitty. Búl oryndaluy tiyis kelisimning negizgi sharttary. 

Alayda mine eki jyldan astam uaqyt bolsa da, Armeniya tarapy sozbalaqtap kelisim boyynsha mindettemelerin oryndamay keledi. Qarabaqtan auyr әskery tehnikasy men sarbazdaryn әketui tiyis edi. Ol tolyq oryndalmady. Saldarynan 2022 jyldyng tamyz-qyrkýiek ailarynda taraptar arasynda birneshe mәrte qaruly qaqtyghys bolyp, 300-den astam adam oqqa úshty.

Armeniya Ázerbayjandy, Ázerbayjan Armeniyany kelisimdi búzdy dep aiyptap keledi. Endi mine Qarabaqta taghy shu, taghy dau, taghy shiyelenis. Shusha-Hankendi jolyn әzerbayjan ekologtary men eriktileri jauyp tastady. Olar Qarabaqtan Resey bitimgerlik kýshteri men armyan basqynshylary birlese otyryp qazba baylyqtardy shygharyp jatyr dep dabyl qaghuda. Eki kýn búryn Ázerbayjan tarapy Reseyge narazylyq notasyn joldady. Baku Resey bitimgerplik kýshterining uaqytsha qaramaghyndaghy Qyzylbúlaq jәne Dәmerli ken oryndaryn armyan basqynshylary tonap jatyr degendi aitty. 10-jeltoqsan kýni eki ken ornyn tekseru maqsatynda Ázerbayjan ekologtary monitoring jýrgizuge baryp, olardy Resey bitimgerlik kýshteri kirgizbey qoyghan. Búl daudy tipti ushyqtyrdy.

Ázerbayjan ekologtary ken oryndaryn tekseruge kirgizu, armyan әskerin Hankendiden tolyq shygharu talaptaryn qoyyp Shusha-Hankendi jolyn jauyp tastady. Hankendidegi armyan kýshteri Resey bitimgerlik kýshterine joldy ashyp beruin súrauda. Al Resey joldy kýshpen ashugha niyetti emes, sebebi ol taraptar arasyndaghy qaruly qaqtyghysqa úlasatynyn biledi. Hankendidegi armyandar qaladaghy azyq-týlik dýkenderindegi sórelerdi bos qaldyruda. Olar ýshinshi kýnge sozylghan joldy jabu aksiyasy úzaqqa sozylsa, onda jaghday nasharlay týsetinin bilip otyr. Lashyn dәlizin jauyp tastaghan әzerbayjan ekologtary talabymyz oryndalsyn deydi. Al halyqaralyq qauymdastyq Qarabaqty Ázerbayjan aumaghy dep moyyndaydy.

Sarapshylar búl oqighalar jyl sonyna deyin Pashinyandy beybit kelisimge qol qoygha mәjbýrleui mýmkin ekenin aitady.

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz

2 pikir