Jyl sayyn Ekonomika men beybitshilik instituty (IEP) qúrastyrghan Álem elderindegi terrorizm dengeyi boyynsha antiyreytingte 135 memleketting ishinde Qazaqstan 93-shi oryngha jayghasty – búl óte jaqsy kórsetkish, sebebi biz tizim boyynsha songhy orynda túrmyz (barlyghy 93 oryn).

Reytingtegi indeksting mәni neghúrlym joghary bolsa, soghúrlym elde qaqtyghystar men terroristik aktiler jii kezdesedi degen sóz. Al memlekette ekstremistik qúqyq búzushylyq tirkelmey, terrozim qaupi joq bolsa onyng indeksi nólge teng bolady. Qazaqstannyng indeksi 2021 jyly nóldik kórsetkishke jetip otyr, yaghny bizde terrorizm qaupi joq (2019 jyly indeks – 0.901).

Jalpy 2021 jyly әlem boyynsha terrorizm  qúrbandarynyng sany 1,2%-gha azayyp, 7142 adamdy qúraghan, biraq terroristik shabuyldar kórsetkishi 2020 jyly tirkelgen 4 458 jaghdaymen salystyrghanda 17%-gha artyp, 2021 jylghy kórsetkish 5226 boldy. Antiyreytingting kósh basynda túrghandar – Aughanstan, Irak, Somaly elderi.

Alayda jergilikti qúzyrly organdardyng aqparatyna sensek, eldegi ekstremizm men terrorizmge baylanysty tirkelgen qylmystyq qúqyq búzushylyqtar sany bir jylda 20%-gha artqan.

Qazaqstanda 2021 jyldyng birinshi jartyjyldyghynda ekstremizm men terrorizmge baylanysty 139 qúqyq búzushylyq tirkeldi. Ótken jyldyng sәikes kezenimen salystyrghanda 19,8 payyzgha kóp. 2021 jyl qúqyq búzushylyqtyng búl tirinen antiyrekordty janartty. 2017 jyldan 2020 jylgha deyin kórsetkish túraqty týrde azayyp otyrghan.

Ónirlik bóliniste ekstremizm men terrorizmge baylanysty eng kóp qúqyq búzushylyqtar Týrkistan oblysynda tirkeldi: 18 jaghday — ótken jylmen salystyrghanda 18,2%-gha az. Jambyl oblysy men Shymkent tirkelgen 16 jaghdaymen ýshtikti jauyp otyr.

Qyzylorda oblysy ýzdikter qatarynda. Qostanay men Shyghys Qazaqstan oblystarynda 1 ghana oqigha tirkelse, bizding oblysta nebәri 3 jaghday tirkelgen.

Atalmysh toptaghy tirkelgen qúqyq búzushylyqtar kóbine әleumettik, últtyq, rulyq, nәsildik, tektik nemese diny alauyzdyqty qozdyrumen baylanysty: ótken jyldaghyday barlyghy 48 jaghday tirkeldi.

Terrorizmdi nasihattau nemese terrorizm aktisin jasaugha shaqyru, sonday-aq ekstremizmdi nemese terrorizmdi jýzege asyruyna baylanysty qyzmetine tyiym salynghan, ne bolmasa mekemeni joi turaly sot sheshimi shyqqanyna qaramastan, qoghamdyq nemese diny birlestikting ne ózge de úiymnyng qyzmetin úiymdastyru men oghan qatysu syndy qylmys týrleri de «tanymaldylyqqa» iye.

Materialdy «Núrly Baghdar» Qoghamdyq Qory men Qyzylorda oblysynyng qoghamdyq damu basqarmasy birlesip dayyndady.

Abai.kz