Senbi, 20 Sәuir 2024
Jahan janghyryghy 3380 28 pikir 4 Qarasha, 2022 saghat 13:54

Qyz ajaly - rejimge qarsylyq!

Iranda halyqtyq tolqular qayta kýsheydi. Irannyng Ázerbayjanmen shekaralas aimaghynda halyq Irannan bólinip, Ázerbayjangha qosylugha shaqyruda. Iranda 25 mlngha juyq etnikalyq әzerbayjan bar. Olar "Ázerbayjan otanymyz, Áliyev basshymyz" dep úrandatqan. Al Parsy elining ózge aimaqtarynda halyq biylikti tónkeruge shaqyryp, rejimdi qaralaytyn úrandar aitqan.

Beysenbi kýni Iran polisiyasy Karadj beyitine baratyn joldy búghattap tastady. 40 kýn búryn qaza tapqan Hadis Nadjafiydi eske alugha jinalghan júrt, qayta tolqugha shyqty. Hadis Nadjafy 40 kýn búryn Ttgerandaghy beybit mitingte oq tiyip, kóz júmghan bolatyn. Tәrtip saqshylary beyitke barmaq bolghandardyng jolyn bógep, kózden jas aghyzar gaz qoldanghan. Búl taraptar arasyndaghy qaqtyghysqa úlasty.

Polisiyanyng әreketine qarsylyq maqsatynda halyq Karadj jolyn jauyp tastady. Kólikterdi órtep, "Búl qandy jyl, Seyed Áliydi taqtan taydyratyn jyl" dep úrandady. Bir apta búryn Iran halqy tolqulardyng basty sebepkeri bolghan Mahsa Aminanyng qazasyna 40 kýn toluyna baylanysty beyit basyna jinalmaq bolghan sәtte polisiya oq jaudaryp, birneshe adam jaraqat alyp, eki adam kóz júmghan bolatyn.

Irandaghy narazylyqtar 22 jastaghy Mahsa Aminanyng qazasynan keyin bastaldy. Tәrtip saqshylary hidjabty dúrys taqpaghany ýshin soqqygha jyghyp, qarshaday qyz kóz júmdy. Búl oqigha Iran halqyn dýr silkindirip, kóshege ondaghan myng әielder shyqty. Olar әiel qúqyghyn qorghaudy talap etti. Áyelderding tolquyna erler de qosyldy. Áyel qúqyghyn qorghau boyynsha bastalghan narazylyqtar әleumettik mәselelerdi aitu men rejimdi tónkeruge qatysty úrandargha úlasty.

Mahsa Aminanyng qazasynan keyin 16 jastaghy Nika Shakaramy Tegeranda tútqyndaldy. Oghan zansyz tolqulargha qatysty degen aiyp taghyldy. Nikanyng tuystary qyzdy polisiya tergeu izolyatorynda óltirip, Tegerannan 40 shaqyrym jerge kómip tastaghanyn bildi. Búl Irandaghy tolqulargha otqa may qúighanday әser etti.

Iran biyligi qateliginen sabaq almady. 22 jastaghy bloger jәne tiktoker Hadis Nadjafy 21 qyrkýiek kýni narazylyqqa shyghushylardyng biri boldy. Ol ózining tiyk-tok jelisine viydeo salyp, onda "birneshe jyldan keyin men ótkenge kóz jýgirtip, barlyghy da jaqsy jaqqa ózgergenin kóremin dep ýmittenemin" degen viydeo saldy. Viydeo jariyalanghan son, ony bir saghattyng ishinde tәrtip saqshylary óltirip ketkeni belgili boldy. Saqshshylar qyzdyng otbasyna qysym jasap, jýrek talmasynan kóz júmdy dep aitqyzbaq bolghan.

Iran biyligi tolqulardy kýshpen basyp, ayausyz taratughy tyrysuda. Iran Human Rights mәlimetine sýiensek, 277 adamnyng qaza tapqany belgili. Onyng ishinde 24 әiel men 40 bala bar. Al beyresmy derekter qaza tapqandar sany 500-2000 arasynda deydi. Úiym Norvegiyada ornalasqan, sondyqtan naqty aqparatqa qol jetkizu qiyngha soghuda deydi.

Iran biyligi tolqulardy syrtqy kýshter úiymdastyrdy degendi aitady jәne AQSh, Izrailidi aiyptap, aibat shegude.

Ka Myrza

Abai.kz

28 pikir