Júma, 29 Nauryz 2024
Janalyqtar 3108 0 pikir 25 Qantar, 2013 saghat 08:36

Ámirjan Qosanov. ÓSU men ÓShU ólshemi

BAQ: «Núr-otan» auyldyq okrugter әkimderining esebin qabyldaydy». Bir partiyanyng aldynda emes, okrug túrghyndary aldynda esep beruleriniz kerek, myrzalar!

***

Eger de EXPO bolmaghanda, bizding biylik bәribir dәl osynday danghazalyq is-sharany tauyp alar edi! Óitkeni osylaysha, halyqaralyq dengeyde ulap-shulap, eldi dýrliktirip, sәn-saltanat ótkizu - bizde dәstýrge ainalyp bara jatyr. Basqa elder daghdarystyng aldynda tәubasyna kelip, etek-jenin jinap, memlekettik qarjyny meylinshe ýnemdeu sayasatyna kóship jatqanda, bizding biylik qana qolda bar aqshany ondy-soldy shashyp, toy-tomalaqshyl bop barady.

Eng soraqysy әri eng qynjyltatyny - osy!

***

«EKSPO-2017» - elbasynyng ózi batasyn berip, elding tayaudaghy eng basty sharuasy mәrtebesine ie bolghan taza sayasy joba. Kýndelikti baspasózge qarap otyrsanyz, «EKSPO-2017» endigi jerde bizding últtyq iydeyagha ainalyp bara jatqan sekildi!

Preziydentke tikeley qatysy bolghandyqtan, әrbir sheneunik ne oligarh endigi jerde búl kórmeden tys qala almaydy da, ózining shama-sharqynsha bastamalar kóterip, elbasynyng kózine týskisi kep, әlektenetini haq. Óz basym erteng «EKSPO-2017»-ge arnalyp poemalar men odalar, romandar men povester jazylyp jatsa, asa tang qala qoymaspyn! Qúlaq ýirendi ghoy ondaylargha. Yaghni, «EKSPO»-ny qoldamaghanyng - biylikti qoldamaghanyn» bop shygha keledi!

BAQ: «Núr-otan» auyldyq okrugter әkimderining esebin qabyldaydy». Bir partiyanyng aldynda emes, okrug túrghyndary aldynda esep beruleriniz kerek, myrzalar!

***

Eger de EXPO bolmaghanda, bizding biylik bәribir dәl osynday danghazalyq is-sharany tauyp alar edi! Óitkeni osylaysha, halyqaralyq dengeyde ulap-shulap, eldi dýrliktirip, sәn-saltanat ótkizu - bizde dәstýrge ainalyp bara jatyr. Basqa elder daghdarystyng aldynda tәubasyna kelip, etek-jenin jinap, memlekettik qarjyny meylinshe ýnemdeu sayasatyna kóship jatqanda, bizding biylik qana qolda bar aqshany ondy-soldy shashyp, toy-tomalaqshyl bop barady.

Eng soraqysy әri eng qynjyltatyny - osy!

***

«EKSPO-2017» - elbasynyng ózi batasyn berip, elding tayaudaghy eng basty sharuasy mәrtebesine ie bolghan taza sayasy joba. Kýndelikti baspasózge qarap otyrsanyz, «EKSPO-2017» endigi jerde bizding últtyq iydeyagha ainalyp bara jatqan sekildi!

Preziydentke tikeley qatysy bolghandyqtan, әrbir sheneunik ne oligarh endigi jerde búl kórmeden tys qala almaydy da, ózining shama-sharqynsha bastamalar kóterip, elbasynyng kózine týskisi kep, әlektenetini haq. Óz basym erteng «EKSPO-2017»-ge arnalyp poemalar men odalar, romandar men povester jazylyp jatsa, asa tang qala qoymaspyn! Qúlaq ýirendi ghoy ondaylargha. Yaghni, «EKSPO»-ny qoldamaghanyng - biylikti qoldamaghanyn» bop shygha keledi!

Ekinshiden, osy kórmege 2,5 milliard dollarday qarjy júmsalady dep o basta aityldy. Osynshama aqsha - keybireuler ýshin eng basty stimul! Qazir el ishinde taraghan әngimege sensek, memlekettik qarjy júmsalghan kezde onyng 30 payyzy «otkat» retinde sheneunikterding qaltasyna týsedi eken. Osy esepke jýginsek, shamamen 500 million dollar (!) talan-tarajgha týsip, býgingi jarly bastyq erteng ayaq astynan bayyp shygha keledi!

***

Biyliktegi songhy ózgeristerge qatysty birer oi.

Ýkimet pen oblys, audan әkimderi bar. Ýkimette aimaqtarmen júmysty ýilestiretin tiyisti basqarmalar bar. Osylardyng júmysyn qaytalaytyn derbes ministrlik qúrudyng qajeti shamaly. Qarjyny qashan ýnemdi júmsay bastaymyz?!

Keshe ghana qúrylghan Ýkimet qúrylymy ayaq astynan ózgeriske úshyrap jatyr. Túraqty sayasy jýiede onday nәrse bolmauy tiyis. Múnyng ózi preziydent manayyndaghy toptardyng kýnnen-kýnge shiyelenisip bara jatqan tartysynyng bir ghana kórinisi dep biliniz. Jalpy memlekettik jýieni qalyptastyru salasynda osynday josparsyz týrde belden basu - óte qauipti tendensiya.

Jurnalist bolghasyn aitayyn: bizding kәsiby ministrlikti qorlap bitti Aqorda! Atyn qalay bolsa solay ózgerte salady, kәsiby merekening de qadirin ketirip boldy. Endigi jerde oryn tabylmay qalghan sheneunikterding qosymsha «әuejayyna» ainaldy.

***

Kassasiyalyq ótinish boyynsha Janaózen múnayshylaryna qatysty sot sheshimin óz kýshinde qaldyru degen sóz - Aqordanyng abyroyynyng airanday emes, múnayday, kerek deseniz, qanday tógilui!

***

Kókek óz atyn ózi shaqyrady! Últtyq bank úsynyp otyrghan bankirlerding «qara tizimine» bas bankting basshylaryn birinshi kezekte jazu kerek!

«Qazaqstannyng qarjylyq túraqtylyghy» turaly biylik jii aitady. Biraq býgingi tanda ol tek qana múnay baghasynyng koniunkturasyna negizdelgen ghoy! Al erten, jaman aitpay jaqsy joq, sol bagha tómendep, budjet sualyp qalsa, ne isteymiz? Kimdi jauapqa tartamyz?

Sol kezde Últtyq bank úsynyp otyrghan «qara tizimnin» de keregi shamaly bop qalady.

Óitkeni ol tizimge qarjygerler ghana emes, sol qarjynyng qyzyghyna qaryq bolyp, baylyqqa belshesinen batyp jýrgen, biraq sol qarjynyng shyjyghynyng dәmin tatqysy kelmey jýrgen sayasatkerler de enip ketui ghajap emes.

Mәsele - sonda!

***

Býgin teledidardan kórdim: Gaydar oqulary barysynda reseylik ministrler men Dýniyejýzilik sauda úiymynyng bas diyrektory arasynda týsinbestik oryn alyp, kiykiljing úlasyp kete jazdady. Resey DSÚ-gha mýshe bolghaly bes ay bopty, soghan qaramastan osy kýnge deyin ol DSÚ-nyng biraz talap-erejelerine qarsy eken! Songhy kezde biz Qazaqstannyng osy úiymgha mýshe boluy turaly taqyrypty úmyt qaldyrghan siyaqtymyz. Jeti ret ólshep, bir shesheyik, aghayyn!

***

Keybir BAQ pen sayasattanushylardyng «pәlenshe ana jerge, týgenshe myna jerge bastyq bolyp barady eken» degen sәuegeyligin oqyp, tang qalamyn. Búl tang qaluymnyng eki sebebi bar. Birinshiden, qazirgi jýiede kimning - kim bolatynyn, ósetinin ne óshetinin, minbeden ne týrmeden tabylatynyn bizde bir ghana adam biledi! Mening biluimshe, ol kisi sol tym boljamshyl sarapshylarmen aqyldasyp jýrgen joq.

Ekinshiden, dәstýrli demokratiya ornap, biylik zang jәne jalpygha ortaq zandylyqtar negizinde qyzmet atqarsa, «jaman bastyq óshedi, ne jaqsy bastyq ósedi» dep boljam aitugha bolady. Bizde ósu men óshuding kriyteriyleri basqasha әri barshagha belgili: biylikke jaqsang - ósesin, jaqpasang - óshesin! Al aldyn ala boljaulardyng oiy, meninshe, basqasha: ne óz adamyna piar jasau, ne óseyin dep kele jatqan qarsylasqa kedergi keltiru.

***

Dýniyejýzilik bankting «Doing Business» reytingindegi Qazaqstannyng kórsetkishining tómendiligine Ýkimet basshysy qapalanyp jatyr eken. Syrtqy reyting, әriyne, kerek, ol órkeniyettik belgisi. Biraq sonymen birge ishki reyting turaly nege bir sәt oilanbasqa? Yaghni, Ýkimetting júmysy turaly preziydent nemese sol Ýkimetten aqsha alyp otyrghan resmy BAQ emes, qatardaghy qazaqstandyqtar, tәuelsiz sarapshylar, otandyq biznes ókilderi ne oilaydy eken? Al ishki reytingting qazaqsha bir balamasy - senim! Halqynyng seniminsiz eshbir Ýkimetting kósegesi kógermeydi!

***

Ótken aptada jiyenim ýilenip, Aqtóbege baryp qayttym. Alys-jaqynnan qonaqtar keldi. Ýsh kýnde biraz adammen tanystym, jaqsy sóilestim. Bir nәrse anyq: qarapayym halyq sayasattan alys degen biylikting sanamyzgha sinirip jýrgen anyzy - dalbasa! Qalyng elding ortasy qaynap túrghan sayasat! Bәrin de biledi, kóp nәrseden habardar, bәrin de týsinedi! Shyntuaytyna kelsek, naghyz oppozisiya Almatyda jýrgen biz emes, solar, әdilettik pen shyndyqty ansap jýrgen qandastarymyz! Qoghamda qalyptasqan osy әleuetti dúrys paydalanuymyz kerek dep oilaymyn!

«Obshestvennaya pozisiya»

(proekt «DAT» № 02 (178) 24 qantar 2013 jyl

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1564
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2260
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3539