Resey әskerining Ukrainagha ashyq soghys ashuy kóptegen elderdi qorghanys salasyna qayta qaraugha mәjbýr etti. Álemdegi geosayasy ahual nasharlap, memleketter qayta militaristik kózqarasty ústanugha kóshkendey. Osy rette qay el kýshti, qay el әlsiz degen súraq tuyndauda. Qazaqstan halqyn da búl súraq oilandyryp, tolghandyruda.

Qazaqstan armiyasynyng sany men qorghanys budjetining kólemi boyynsha Ortalyq Aziyada kósh bastap túr. Qazaqstan әskery quaty boyynsha elderding reytinginde 142-ning ishinde 64-oryngha túraqtady. Mysaly reytingti anyqtau kezinde, armiyany qarjylandyru dengeyine, elding geografiyalyq ornalasuyna, qaruly kýshterdi ornalastyru mýmkindigine, soghys jaghdayynda әskerdi mobilizaisyalau mýmkindigi men sanyna, qarjylay mýmkindikke, iydeologiyagha jәne taghy basqa 50 faktorlyq kórsetkishke kónil bólingen. Alayda yadrolyq qarudyng boluy reytingte eskerilmedi.

Alghashqy ýsh oryngha AQSh, Resey jәne Qytay ie boldy, al Butan 141-oryn alsa, Islandiya reytingti japty. Ukraina 22-shi, Ózbekstan 55-shi, Týrkimenstan, Qyrghyzstan jәne Tәjikstan 83, 90 jәne 111-oryndarda túr. Sonymen qatar, Qazaqstannyng qorghanys budjeti Ózbekstannan 5,6 ese joghary jәne 3,9 milliard dollardy qúraydy. Tәjikstan, Qyrghyzstan jәne Týrkimenstannyng әskery budjetteri 407 million, 116 million jәne 90 million dollardy qúraydy. Qazaqstan Ortalyq Aziyadaghy eng kóp armiyagha ie – 77 myng adam. Ózbekstanda 65 myn, Týrkimenstanda 35 myn, Qyrghyzstanda 22 myn, Tәjikstanda 15 myng әskery qyzmetker bar.

Aymaq elderining әskeriy-teniz kýshteri tek Kaspiy tenizinde Qazaqstan men Týrkimenstanda, qalghandaryna teniz kýshteri qajet emes, sebebi teniz joq. Eki elde de әskery flot patrulidik kemelerden túrady, onyng ishinde Qazaqstanda 15, onyng ishinde eki minagha qarsy keme bar bolsa, Týrkimenstanda 25 keme bar.

Qúrlyqtaghy әskery tehnikalardyng sany boyynsha da Týrikmenstan kósh bastap túr – 3400, búl Qazaqstannan 23%-gha, Ózbekstannan 44%-gha artyq. Týrkimenstan sonymen qatar salystyrmaly týrde eng ýlken bronidy tehnika parkine ie (әskery kólikterding 60% sol týrge jatady).

Óz kezeginde Qazaqstan әskery aviasiyada kóshbasshy bolyp tabylady. Qazaq pen ózbek әskerleri tikúshaqtarmen, shabuyldaushy úshaqtarmen, joyghysh úshaqtarmen qarulanghan. Qyrghyzstan men Týrkimenstanda әskery aviasiyanyng songhy eki týri joq, al Qyrghyzstan әue kýshterinde nebәri alty tikúshaq bar. Búl óte az sanalady.

Reyting әriyne manyzdy. Búl kem-ketigindi týzep, algha jylju qajettigin naqty kórsetetin kórinisti qalyptastyrady. Alayda reyting әskerding jaghdayyn naqty sipattamaydy. Reytingti jasaqtau sәtinde kóptegen memleketter sayasy qulyqqa basady. Biri qaru dengeyin azaytyp kórsetse, endi biri úlghaytyp kórsetedi. Áskery budjet pen әsker sanyna da qatysty dәl solay. Áskerding shynayy kelbetin soghys jaghdayy ghana kórsete alady. Mysaly reytingte 2 orynda túrghan Resey әskeri, reytingte 22 orynda túrghan әskerdi úrys dalasynda tize býktire almay, qiyndyqtar kórude. Búl reytingting aitarlyqtay manyzdy emestigin kórsetedi.

Qazaqstan әskeri әskery budjetting kóptigine baylanysty aitarlyqtay jetistikterge jete alady deydi mamandar. Atap aitqanda úrys jaghdayynda jana qaru satyp alu mýmkindigining boluy, Qazaqstan biyligining әlemning birqatar elderimen qorghanys salasynda kelisim jasay aluy, qazaq sarbazdaryn ózge elderge oqytu jәne tәjiriybe almasugha jiberu mýmkindigining boluy, halyqaralyq dәrejede imidjining joghary boluy jәne diplomatiyalyq bedelge ie blolu. Osy artyqshylyqtar Qazaqstan әskerin quatty ete týsedi.

Abai.kz