Júma, 19 Sәuir 2024
Janalyqtar 4057 1 pikir 25 Qantar, 2013 saghat 08:02

Saghat Jýsip. Orys tildi keybir maqaldar men qanatty sózderding qazaqy balamalary

Keshe ghana ótken qazaq sayttary redaktorlarynyng mәsliqatynda spiykerler qatarynda sóilegen audarmashy, jurnalist Núrghisa Asylbekov inimiz internetting jaqsy jaqtaryn asha kelip, «osy kenistikke qazaqy qúndylyqty mengergen agha úrpaqty keltirer me edi, internetshilerding sol agha buynnan ajyrap qalu qaupi bar» degendey mәsele kóterip ketip edi.

Óz basym sonday agha úrpaq qatarynan kórgim keletin buyn ókilderi retinde Saghat Jýsip, Ghabbas Qabysh, Júmash Somjýrek sekildi aghalardy ataghym keledi. Búl kisiler qazaqtyng joghyn joqtaghanda erinbey-jalyqpay, sausaqtaryna da tynym bermeydi.

Saghat aghamyz feysbukte de otyrady. Biraq olardyng qatary bәribir siyrek. Núrghisa aitqan mәsele ózekti bolyp otyrghany ayan. Agha-apalarymyz aramyzda jýrse eken, arqa sýieytin agha úrpaq kózden tasa bolmasa eken deymiz - múnymyz jastar aldynda aghasynudan, jauapkerlikten qashqanymyz da bolmas, dúrysy - agha buynnyng aghalyghyna qanbay kele jatqandyghymyzdan bolar. Bәribir de solardyng aldymyzda boluyn tileymiz, solargha alandaymyz, solarsyz qazaqy qúndylyq qaghys qalatynday.

Agha úrpaqty keshegi konferensiyagha aldyra almaghan qysyltayang jaghdaygha qynjylysymyz da bar.

Orayy kelgesin, Saghat aghamyzdyng qalamynan, dúrysy «sausaghynan shyqqan» myna dýniyesin jariyalau arqyly agha әleuetke ylghy da alandauymyz kerektigin nazargha taghy bir salghym keldi.

Keshe ghana ótken qazaq sayttary redaktorlarynyng mәsliqatynda spiykerler qatarynda sóilegen audarmashy, jurnalist Núrghisa Asylbekov inimiz internetting jaqsy jaqtaryn asha kelip, «osy kenistikke qazaqy qúndylyqty mengergen agha úrpaqty keltirer me edi, internetshilerding sol agha buynnan ajyrap qalu qaupi bar» degendey mәsele kóterip ketip edi.

Óz basym sonday agha úrpaq qatarynan kórgim keletin buyn ókilderi retinde Saghat Jýsip, Ghabbas Qabysh, Júmash Somjýrek sekildi aghalardy ataghym keledi. Búl kisiler qazaqtyng joghyn joqtaghanda erinbey-jalyqpay, sausaqtaryna da tynym bermeydi.

Saghat aghamyz feysbukte de otyrady. Biraq olardyng qatary bәribir siyrek. Núrghisa aitqan mәsele ózekti bolyp otyrghany ayan. Agha-apalarymyz aramyzda jýrse eken, arqa sýieytin agha úrpaq kózden tasa bolmasa eken deymiz - múnymyz jastar aldynda aghasynudan, jauapkerlikten qashqanymyz da bolmas, dúrysy - agha buynnyng aghalyghyna qanbay kele jatqandyghymyzdan bolar. Bәribir de solardyng aldymyzda boluyn tileymiz, solargha alandaymyz, solarsyz qazaqy qúndylyq qaghys qalatynday.

Agha úrpaqty keshegi konferensiyagha aldyra almaghan qysyltayang jaghdaygha qynjylysymyz da bar.

Orayy kelgesin, Saghat aghamyzdyng qalamynan, dúrysy «sausaghynan shyqqan» myna dýniyesin jariyalau arqyly agha әleuetke ylghy da alandauymyz kerektigin nazargha taghy bir salghym keldi.

Serik Erghali, iynet-mәsliqat qatysushysy

Orys tildi keybir maqaldar men qanatty sózderding qazaqy balamalary

Ýzindi

 

 

Iz pushky po vorobiyam - Bitke qanjar súqqanday;

Gryzti granit nauky - IYnemen qúdyq qazu;

Denigy ne pahnut - Esekting artyn ju da mal tap;

Zapretnyy plod sladok - Itting boghy dәri bolsa, dariyagha tyshady;

Koloss na glinyanyh nogah - Shy ayaqty tausoghar (alpauyt);

Medvejiya usluga - Artyq qylamyn dep tyrtyq qylu;

Kozel otpusheniya - Erkek toqty qúrbandyq;

Otdeliti zerna ot plevel - Kýrishti kýrmekten ajyratu;

Otdeliti kotlety ot muh - Etti bir bólek, qúrtty bir bólek;

Posypati golovu peplom - Qos  qúlaqty bitep alu;

Plyasati pod chujui dudku - Bireuding quyrshaghy bolu;

Ot velikogo do smeshnogo odin shag - Zor bolu men qor boludyng arasy bir-aq tútam;

Rukopisy ne goryat - Hatqa týsken jazu otqa janbaydy;

S glaz doloy - iz serdsa von - Kózimnen tasa -. kónilimnen tys; Kózden ketse, kónilden ketedi;

A voz y nyne tam  (Kakim ty byl, takim ty ostalsya) - Bayaghy jartas, sol jartas; Taz qalpy;

Zub za zub, oko za oko - Qangha qan, jangha jan;

Iz muhy delati slona - Týimeni týiedey qylu;

Kniga (tayna) za semiu pechatyamy - Jeti qabat sandyqtyng týbi; Jeti qabat jer astynda;

O mertvyh ily horosho ily nichego - Ólgenning jamany joq, jaman deuge amalyng joq; Ólgendi qadirlemeseng de, jәbirleme;

Shkura neubitogo medvedya  -  Qashpaghan qashardyng uyzy;

Net huda bez dobra  - Jamandy aitpay jaqsy joq;

Vzyalsya za guj  - ne govori, chto ne duj  -   Sheshingen sudan tayynbaydy;

V zdorovom tele zdorovyy duh  -  Jany saudyng tәni sau;

U semy nyanek ditya bez glazu  -  Qoyshy kóp bolsa, qoy aram óledi;  Qatyn kóp bolsa, qazandy it jalaydy;

Klin klinom vyshibait  -  Udy u qaytarady;  Batqan ógizdi, ógiz shygharady;

Serdsu ne prikajeshi  - Jurekke әmir jýrmeydi;

Kuy jelezo poka goryacho  -  Temirdi qyzghan kezde soq;

Ne vse to zoloto, chto blestiyt  -  Jyltyraghannyng bәri altyn emes;

V nogah pravdy net  -   Aqiqatty asyghyp aitpaydy;

S miru po nitke  - golomu rubaha  -  Kóp týkirse kól bolar;

Lojka degtya portit bochku meda -  Bir qúmalaq bir qaryn maydy shiritedi;

Kto staroe pomyanet, tomu glaz von  -  Eski ókpeni eske alghannyn, esi auyssyn;

Ily grudi v krestah ily golova v kustah  - Nartәuekel! Tiktim basty, ne zor bolayyn, bola almasam, qor bolayyn!

Na miru y smerti krasna  -  Top aldynda  jan beru de  abyroy; Kóppen kórgen úly toy;

Ne lez popered batiky v peklo  -  Atannan búryn tozaqqa jýgirme;

Goli na vydumky hitra  -  Jany qysylghannyng tәsili  kóp;

Durakam zakon ne pisan  -  Aqymaqqa arnap zang jazylmaghan;

Jizni projiti  -  ne pole pereytiy   -   Sýrgen ómirindi,  jýrgen jolynmen ólsheme;

Kto k nam s mechom priydet  -  pogibnet ot mecha! -   Bizge semserin suyryp kelgenning ajaly semserden bolady!

Krasota  -  eto strashnaya sila!   -   Súlulyqty jener  kýsh joq!

Abai.kz

1 pikir