Júma, 19 Sәuir 2024
Qogham 5933 0 pikir 27 Tamyz, 2022 saghat 16:46

Álemdik qaqtyghystar: Qazaqstan әskerining tәjiriybe jinau mysaly

Álem qym quyt, almaghayyp kezenge ótti. Iri derjavalar әlemde qayta taytalasty kýsheytti, búl óz kezeginde týrli qaqtyghystar men soghystardy arttyryp, janjaldardy úlghaytty. Daghdarystar sany artty.

Áriyne, múnday sәtte kez kelgen memleket ózining qorghanys salasyn kýsheytip, qauipsizdigin nyghaytatyny anyq. Qazaqstan da sol elderding biri. Qantar oqighasy jәne әlemdegi týrli qaqtyghystar Qazaqstan armiyasyna modernizasiya jasau kerektigin, al әskery budjetti arttyru manyzdy ekenin kórsetti. Qazaqstan әskery budjetti arttyryp, qorghanys salasyna bólinetin qarajatty kóbeytti. Songhy jyldary bolghan әskery qaqtyghystargha taldau jasalyp, qaru-jaraq pen taktikany mengeru iske asuda. Siriyadaghy soghys kóptegen memleketting qorghanys salasynda ózgerister jasauyna sebepker boldy. Búl eng aldymen antiyterror jattyghularyn arttyrudy talap etedi. Qazaqstan Siriya soghysynda birneshe mәrte gumanitarlyq jәne antiyterror operasiyasyn iske asyrdy. Ol «Jusan» operasiyasy dep ataldy jәne birneshe kezeng boyynsha iske asty. Jusan operasiyasynyng maqsaty úrys dalasynda qalghan jәne lankestik úiymdargha mýshe bolghan qazaqstandyqtardy otanyna qaytaru bolatyn. Balalar men analar qayta oqytu ortalyqtaryna jiberilse, qauipti lankester sotqa tartylyp, úzaq jylgha sottaldy. Búl Qazaqstan әskerining lankestikke qarsy kýreste tәjiriybe jinauyna da sebepker boldy.

Atynsha Qazaqstan qorghanys salasy Qarabaq soghysynda qoldanylghan tehnologiyany basshylyqqa alyp, zerttey bastady. Qarabaq pen Liviyada, Siriyada úrys dalasynda negizgi sheshushi róldi soqqy jasaushy, barlaushy jәne kamikadze drondary oinady. Resmy statistika boyynsha Qarabaq soghysynda Ázerbayjan әskeri Armeniyanyng әskery tehnikasynyng teng jartysyn soqqy jasaushy drondarmen joyghan. Búl Qazaqstan qorghanys salasyna drondardy kóbirek alugha jәne olardy shygharushy eldermen kelissózder jýrgizuge iytermelep otyr. Qazaqstannyng jer aumaghy ýlken, al halqy az. Soghys jaghdayynda mobilizasiyalau prosesi arqyly milliondaghan әsker shygharu mýmkindigi azdau, alayda ol olqylyqty aviasiya arqyly tolyqtyrugha bolady. Sonyng biri dәl osy drondar. Qazaqstan Týrkiyamen soqqy jasaushy drondardy satyp alu boyynsha kelisim jasauda. Sonymen birge Qazaqstan óz aumaghynda Týrkiya-Qazaqstan birlesken dron zauytyn saludy da oilastyryp otyr. Búl boyynsha arnayy kelisimder jasaldy. Elimizding qorghanys salasynda qytaylyq soqqy jasaushy drondar men Izraili elining barlaushy drondary da bar. Reseydik «Orlan» barlaushy drondaryn alu josparlanuda. Qazaqstanda otandyq barlaushy drondardy óndiru de iske asuda. Shekara qyzmetkerleri el aumaghynyng tútastyghyn saqtau maqsatynda «Shaghala» otandyq barlau drondaryn qoldanuda.

Ukrainadaghy soghys ta qorghanys salasyna aitarlyqtay ózgerister engizuge sebepker boluda. Sonyng biri arnayy jasaqtardyng dayyndyghyn kýsheytu jәne iydeologiyany nyghaytu. Ázerbayjan Qarabaqty qaytaru soghysynda «Yashma» arnayy jasaghyn tiyimdi paydalanghan el retinde tariyhqa kirdi. Al Ukraina «Azov» arnayy qúrylymy arqyly iri qalalardy qorghauda jetistikke jete bildi. Búl arnayy jasaqtardyng manyzdylyghyn kórsetedi. Ukrainadaghy soghysta aumaqtyq qorghanys jýiesi (teroborona) de óz tiyimdiligin kórsetti. Búl Qazaqstan әskeri qazirgi uaqytta mengerip, ózgeris engizuge tyrysyp jatqan salanyng biri sanalady. Qazaqstan últyn sýietin, otanyn qorghaugha әzir jastardy aumaqtyq qorghanys jýiesine shaqyryp, olardy arnayy jattyghudan ótkizudi bastap ta ketti. Al 2023 jyldan bastap arnayy zang qabyldanyp, rezervtik әsker jýiesin naqtylau iske aspaq. Ol birqatar artyqshylyqtardy beredi, әsirese qorghanys salasy kýsheye týspek. Birneshe myng adam túraqty әskerde bolmasa da, el basyna kýn tusa birden qorghanys salasyn qolgha alugha kómektespek. Rezervtik әsker jýiesi boyynsha jylyna eki ay әskery jattyghudan ótu qarastyrylady. Ár sarbazgha qaru tabystalyp, zamanauy soghystyng qyr-syry ýiretilmek. Rezervtik әskerge alynghandar jattyghu sәtinde júmystan shygharylmaydy jәne ailyghy saqtalyp, memleket tarapynan tólenedi.

Qazaqstan zamanauy qaqtyghystargha dayyn bolu ýshin elding әskery doktrinasyn ózgertudi talqylauda. Endi әskery doktrinagha gibridti soghys, gharysh ýshin bәsekelestik, rezervtik әsker jәne taghy basqa týsinikter engizilmek. Búl әskerdi quatty әri jyldam manevr jasaytyn etpek.

Qaruly Kýshterdi damytu olardyng sapalyq sipattamalaryn jaqsartugha baghyttalghan. Zamanauy qaru-jaraq jýielerin tiyimdi paydalanudy qamtamasyz etuding basymdyqtary retinde qazaqstandyq armiyany kәsibiylendiru men intellektualdylandyru óte manyzdy.

Memleket basshysynyng tapsyrmasy boyynsha 2021 jylghy 1 tamyzgha qaray Qaruly Kýshterding BÚÚ bitimgershilik operasiyalaryna qatysuyn keneytu boyynsha jol kartasy, al 2021 jylghy 1 qarashagha deyin Qazaqstandaghy iydeologiyalyq-tәrbie júmysynyng tújyrymdamasy әzirlengen bolatyn. Osy arqyly Qazaqstan qaruly kýshteri bitimgerlik missiyasy arqyly BÚÚ mandatymen birqatar operasiyalardy iske asyryp, tәjiriybe jinauda.

Abai.kz

 

0 pikir