Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Janalyqtar 2901 0 pikir 15 Qantar, 2013 saghat 07:25

Beysen Ahmetúly. Ministrlikter qyzdardyng túrmysqa shyghuyna kedergi jasauda

«Qyzdyng joly jinishke» -degen ataly sóz bar. Bazar sharuashylyghy etek alyp, jahandanudyng suyq jeli dalasyn torlaghan Alashtyng Astanasyndaghy qyzdardyng haly qanday? Ana baqytyna jete alyp jatyr ma? Mine, osy mәseleni óz әlimshe talqylap kóreyin.

Astanda túrmysqa shyqpaghan qyzdar nege kóp?

Astananyng týrli ministrlikterinde isteytin qyzmetkerlerding 80 payyzy osy qara kóz qyzdarymyz. Ókinishtisi, osy qyzdardyng 80 payyzy jasy jetip túrsada túrmysqa shyqpaghan. Bilimi men tәrbiyesi qatar osy qyzdarymyzyng bolashaghyna kim bas auyrtady? Búghan kim kinәli?

Jansaya (aty ózgertilip alyndy):

«Qyzdyng joly jinishke» -degen ataly sóz bar. Bazar sharuashylyghy etek alyp, jahandanudyng suyq jeli dalasyn torlaghan Alashtyng Astanasyndaghy qyzdardyng haly qanday? Ana baqytyna jete alyp jatyr ma? Mine, osy mәseleni óz әlimshe talqylap kóreyin.

Astanda túrmysqa shyqpaghan qyzdar nege kóp?

Astananyng týrli ministrlikterinde isteytin qyzmetkerlerding 80 payyzy osy qara kóz qyzdarymyz. Ókinishtisi, osy qyzdardyng 80 payyzy jasy jetip túrsada túrmysqa shyqpaghan. Bilimi men tәrbiyesi qatar osy qyzdarymyzyng bolashaghyna kim bas auyrtady? Búghan kim kinәli?

Jansaya (aty ózgertilip alyndy):

- Men Ministrlikting memlekettik qyzmetkerlerge arnalghan jataqhanasynda túramyn. Búl jataqhanany «kәri qyzdar» jataqhanasy dep ataugha da bolady, yaghni, 80 payzy túrmysqa shyqpaghan әielder men qyzdar. Meninshe, olar myna sebepterden túrmysqa shygha almauda: bireuleri kariera qughan boluy mýmkin, desede túrmys qiyndyghy solay isteuge mәjbýrleude. Eng aldymen ministrlikterdegi jalaqy óte tómen, júmys shash-etekten, әleumettik jaghday jasalmaghan. Azghantay jalaqymen ýy almaq túr ghoy, pәter jaldaugha shydamay qalasyz. Al júmystan kesh qaytatyn bizder ýshin jigit tabudy oilaugha shamada, uaqytta joq. Jan baghu, júmystan shyghyp qalmau ýshin bәrin qúrban etuge amalsyz barasyn. Jas jetkende jigitter turaly shartynda ósedi eken, tipti key qyzdar júmys karierasyn búldap jigitterdi kózge ilmey jatady. Al jas óte bastaghanda sol jalghyz basty túrmysqa ýirenip qalasyn.

Mine, jaghday osylay. Ayat esimdi dosymnyng aituynsha búl jataqhanalardan oryn alu da kóp adamgha búiyra bermeydi eken.

Qysqasy, birinshiden, kariera, ekinshiden, jalaqynyng azdyghy; ýshinshiden, pәter alu jalghyz basty әider ýshin qarastyrylmaghan, tipti kóp qyzdarymyz jalghyz basty atanugha namystanady; tórtinshi, júmys auyr, uaqyt joq; besinshiden, qatar jýrgen kәri qyzdardyng kóptiginen sol túrmysqa ýirenip qalady; altynshydan, ózin joghary sanaytyn qyzdar ýshin jigitti únatu qiyn mәsele. Eng manyzdy mәsele, memlekettik dengeyde búl mәsele qarastyrylmaghan.

Japoniya búl mәseleni eng útymdy sheshken el

Japondar ekinshi dýniyejýzlik soghystan song qarqyndy damu basqyshyna ótti. Dәl osy kezde osy mәsele memleketting manyzdy problemasyna ainalghan bolatyn. Olar memlekettik baghdarlama jasay otyryp, arnauly agenttiker qúrdy jәne jeke agenttikterdi barynsha qoldady. Tipti «ana tәrbiyeleu uniyversiytetterin» ashyp, qoghamdyng qalypty túrmys daghdysyna ainaldyrdy. Japoniyanyng әr shtattaryna deyin múnday uniyversiytetter tolyp jatyr, tipti mektep baghdarlamalaryna deyin kirgizilgen.

Ruhany jaqtan azghynday bastaghan últtardyng qyzdary ózge últ ókilderine túrmysqa shyghudy arman etedi.  Búl mәsele Qytay, Koreya, Vetnam, Tayland siyaqty elderde qatty kórinis berude.

Qytaylar da negrlerden qorqady nemese negrler Amerika elderin basuda

Qytaylardyng aituynsha, negrlerding ghúmyry qysqa,ortasha 45 jas. Aqyl quaty tómen - negirdiki - 60, Sary nәsildilerdiki - 100, aq nәsildilerdiki -105.  Ýsh negirding birining týrmege týsken keshirmesi bar, tórt erkegining birining basqynshylyq jasaghan keshirmesi bolady. Kóbeng quaty óte joghary jәne nәsildik jenimpazdyghy taghy bar. 16  aq nәsildining qany bir negrdi әreng jenedi. Qytayda qazir 3 million negr bar, 2009 jyly 700 myng bolsa, tek Guanjoudyng  ózinde 300 myng negr bar, osylay kóbeyse 2030 jyly 15 million, 2050 jyly 50 million, taghy aralaspasymen 100 milliongha jetedi. Áriyne, aralaspanyng bәri negrge esep. Osylaysha 22 ghasyrda Qytaydy  basyp bolady. Búl zamanda Amerika negrge ainalyp bolady, aqyr zaman tayaghanda qara qytay qaptaydynyng keri bolady.

Negrlerding kóz ayasy tar, jigitterining armandary tek ghana aq tәndi qyzben ýilenu. AQSh-ta  - 33% negr erleri negr әielmen ýilenbeydi, negzinen aq tәndi әielderdi alady, 33% negir qyzdar bos qalady, әr bir 13-nshi aq nәsildi qyzdyng birin negir alady, búl ýrdis barghan sayyn ósude.

Bizding de bir senatorymyzdyng әdemi qyzy Afrikanyng jabayy negrine túrmysqa shyqqanyn Astanalyqtar jiyirkene aityp jýr.

Koreyada әiel saudasy kýndelikti túrmystyng bir qajeti

Koreyada 40 payyz qyzdardyng armany batys azamattaryna nemese bóten el azamattaryna túrmysqa shyghu. Kәris qyzdary óz últynyng jigitterin únata bermeydi. Búl jahandyq ýrdisten Shyghysta tek Japon eli ghana aman. Kәristerde auyl jigitterining jartysyna tayauy әielsiz qalady, soghan say arnauly әiel saudasymen ainalysatyn agenttikter kóp, olar negizinen jas qyzdar men әielderdi Vetnam, Tayland syndy elderden tasidy. Ol elderde túrmys dәrejesi tómen, adam kóp bolghandyghy sebepti múnday adam saudasy kýndelikti daghdyly túrmysqa ainalghan. Siz aqshasyn tóleseniz boldy oilaghan jastaghy, oilaghan qyzdy әiel etip ala alasyz.

Bizge qauyp Qytaydan. Olar  jezókshe qyzdargha da zәru

Qytaydyng 52%  er, 47% dan artyghy әiel, sheteldikke ketip jatqany tipti kóp, Shanhaydyng ózinde 8 qytay qyzdyng biri jattyq bolady, sonda 40 milion qytay erkegi qaytedi? Áriyne, bizge auyz salady.

Qytayda jylyna 1 millionnan astam bala joghalady. Ishki qytaydyng kóp audandarynda búl qalypty túrmysqa ainala bastady. Tipti jas qyzdardy úrlap әketip, baylap әiel etkenin Qytay sayyttarynan jii kóresiz. Olar sol qyzdardy 1-2 bala tapqan song qalugha kónbese ne óltiredi ne qashyp ketedi. Adamnyng kóptigi men túrmystyng taqsyretinen olar ýshin aqsha tabudyng barlyq joly ashyq. Tipti balalardy dәri ýshin satyp ta bangda. Al búghan ýkimet qauqarsyz. Sol sebepti Qytaylar shetelge ketudi armandaydy. Qytaylar men negrler ýshin shetelge baryp aq tәndi nemese sary tәndi qyzdarmen  ýilenip, sol jerde qalu - eng ýlken baqyt. Ol ýshin olargha kezigetin qyzdar ataqty jezókshe bolsada bәribir, bala tapsa boldy. Qanshalyq bodau bersede soghan jetuge úmtylady.

Juyqtan beri Qytaylar Qazaqstanghada aghyla bastady. Tipti olar til bilmesede osy jerde qalu ýshin kez kelgen әielmen ýilenuge dayyn ekendikterin ashyq aituda, tek Qytaygha qaytpaudyng joly bolsa boldy. Qytay, Kәris syndy jan sany kóp últtar ýshin búl qan almastyryp, últtyng sapasyn kóteretin, shetelge qonys tebuine kómektesetin paydaly jaghday. Al jan sany az últtar ýshin tragediyagha jeteleytin, assimilasiyagha úryndyratyn kýrdeli  mәsele.

Astana qyzdar dispanserin qúru kerek.  Ol әste  Toqal aludy zandastyru emes

Bir últtyn, әsirese, jan sany az últtyng taghdyry sol últtyng әielderining qolynda bolady. Mine, búl tarihtyng dәleli. Qarakóz qaryndastarymyzdyng baghyn ashyp, baqytyna jetuine kómektesetin bir qúzyrly organnyng boluy kerek ekenin júrt aityp jýr. Zaman talabyna say baghdarlama jasau kerek.

Al toqal alugha kelsek, ol baylar men biyliktegilerding oiyny. Toqal alatyndar eshqashan kәri qyzdy toqaldyqqa almaydy, olar auzynan ana sýti ketpegen, anqau qyzdardy aldap qoldaryna týsiredi. Toyymsyz nәpsiqúmarlyq degen mine, osy.

Birimizding әpkemiz, birimizding qaryndasymyz, birimizding qyzymyz bolatyn osy qarakózderimizding mәselesin Astanamyzdan, ministirlikterden bastap sheshuimiz kerek. Mәjilis pen Senatta kóteruimiz kerek. Japondar siyaqty  qarakózderimizdi jahandanudyng jaman qúiynynan saqtap, taza da dúrys tәsilmen ana baqytyna ie boluyna kómektesuimiz qajet.

Ár qazaq  - әr qazaqtyng bolashaghyna jauapker, aghayyn!

Abai.kz

0 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2253
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3516