Júma, 29 Nauryz 2024
Bilgenge marjan 4015 8 pikir 13 Qyrkýiek, 2022 saghat 12:17

Salafiyler Ruh-әruaqqa shabuyldauda...

Ruh-әruaqtyng adam bolmysyndaghy roli qanday?

Songhy kezde elimizde Ruh-әruaqqa qarsy shabuyl qaytadan jiylep ketti. Maqsattary qalayda halyqtyng Ruhqa-әruaqqa degen senimin joqqa shygharyp, qazaqty dәstýrli diny tanym negizderinen  aiyru. Ol maqsatqa jetu ýshin olar neshe týrli aila-sharghylargha baryp, týrli amal-әreketterin jasauda. Solardyng biri  Jarqyn Myrzatay degen «belsendi» әuliyelerding basyna baryp, olarda eshqanday qasiyetting joqtyghyn dәleldeuge kýsh salyp jýr. Egerde uahhabiylik-salafiylik baghyt ókilderining búl әreketterine jauap bermey, mәseleni jyly jauyp qoya salsaq,  onda olardyng tasy órge domalary anyq. Sondyqtan búl mәselege ózimizding qal-qadarymyzsha jauap bergendi jón sanadyq.

Qazirgi kýni adam balasy din men sharighattyng arasynda qanday aiyrmashylyq baryn ajyratudan qaldy. Sharighat amaldaryn jasasa boldy, dinning negizgi talaptaryn oryndadym. Men endi Allanyng aldynda eshqanday boryshym joq dep esepteydi de, tek ózin ghana músylman sanap, ózgelerdi kәpir retinde baghalaydy. Al, múnday tanym týsinik Allanyng aldynda qabyl ma? Qabyl emes pe? Odan habary joq. Óitkeni, qazirgi dinge qatysty kópshilik sanasynda qalyptasqan tanym-týsinik osynday. Al, búl qazirgi ózin músylman sanaytyn adamdardyng adam bolmysyndaghy din men sharighattyng arasynda ýlken aiyrmashylyq barlyghynan habarsyzdyghy desek artyq aitqandyq emes. Sondyqtan din degenimiz ne? Sharighat degenimiz ne? Olardyng arasynda qanday aiyrmashylyqtar bar? Ol aiyrmashylyqtardyng shyghu sebebi ne?- degen súraqtargha jauap berilui tiyis. Osy súraqtargha jauap ala alghan adam ghana aq pen qarany ajyrata alatyn dengeyge kóteriledi. Bolmasa, adasqan kýii adasyp kete bermek. Ol ýshin adam degen qanday jaratylys jәne ol qanday bólikterden túrady? -degen súraqtargha jauap berilui kerek.

Adam negizgi ýsh bólikten túrady: tәn, Ruh, sana. Osy ýsh bólikting arasyndaghy araqatynas adam bolmysy qalay bolyp qalyptasatynyn anyqtaydy.

Birinshisi – tәn. Tәnir taghala adamnyng tәnin jaratqanda Perishtelerdi shaqyryp alyp, «Men qazir myna quyrshaqqa óz ruhymnan ýrleymin. Sol kezde sender  adamgha sәjde jasaysyndar dep búiyrghan bolatyn. Perishteler barlyghy kelisip, moyynúsyndy. Tek, shaytan laghin ghana sәjda jasaudan bas tartyp, peyishten quyldy. Tәnir Taghala Adamgha demdi ýrlesimen Adam ornynan «Alhamdu Lilla, Astaghfirulla» dep ornynan atyp túrdy. Perishteler Adamgha sәjde jasady. Alghashqy adam osylay jaratyldy. Adamgha Ruhty ýrleuimen tәnge ainalghan quyrshaq topyraqtan jasalghan bolatyn. Jәne ol tәn sol topyraqta ósken nyghmettermen qorektenedi. Nanyn, etin, býkil jemis-jiydegin jeydi, suyn ishedi. Solardyng quatymen ómir sýredi. Ruhtan ajyraghan kezde qaytadan sol topyraqqa qaytady. Tәnning bolmysy osy jәne ol adamnyng fizikalyq bolmysynyng negizi bolyp tabylady. Tәnning ómir sýruin qamtamasyz etetin zandylyqtar jýiesi – sharighat. Adam ómirindegi barlyq qatynastar osy sharighat shenberinde jýzege asady jәne sharighat joly kóp. Jer betinde qansha halyq bolsa, sol halyqtardyng ómir sýretin tabighatyna oraylastyrylghan sonsha sharighat beredi. Ol turaly Qúran Kәrimning «Maida» sýesining 48 ayatynda mynaday ayat bar: «...Senderding әrqaysylaryna әr týrli sharighat jәne jol-joba belgiledik. Eger Alla qalasa, әlbette barlyghyndy bir ýmbet qylyp jasar edi, biraq senderge bergen sharighat, jol-jobalarynda senderdi synau ýshin (әr týrli ýmbet qylyp jaratty)». Al, Ruhtyng jóni bir basqa.  Ruh – Allanyng adam balasyna bergen amanaty. Sondyqtan Ruh quatty ózining negizi bolyp tabylatyn Tәnir Taghalanyng Ózinen alady. Óitkeni, Ruhty tәnge Alla Taghalanyng ózi ýrledi. Ol turaly Qúrannyng «Sad» sýresinde mynaday ayattar bar: «70-ayat. Biraq ashyq eskertushi (payghambar) bolghandyghymnan ghana (búl ilim) maghan uahy etildi.» de. 71. Sol kezde Rabbym perishtelerge: «men balshyqtan bir adam jaratamyn. 72. Onyng jaratyp (beynesin keltirip, dene mýshelerine tolyqtap, kemeldi adam etip), oghan ruhymnan ýrlep, jan salghan son, barlyghyng oghan sәjde qylasyndar» dedi. 72. Perishteler barlyghy sәjde qyldy.. 74. Tek, Ibilis qana sәjde qylmay, tәkapparlyq istep, kәpir bolyp ketti.» Búl ayattardan basqa da Qúrannyng basqa sýrelerinde Ruh turaly ayattar bar. Demek, Ruh Allanyng adam balasyna bergen amanaty. Uaqyty kelgende Ruh qaytadan ózining kelgen jaghyna oralady. Ol turaly Qúrannyng «Baqara» sýresindegi: «Men Onykimin jәne Oghan qayta oralamyn» degen ayatpen bekitilgen (2/156). Alla Taghala Ózining meyir-mahabbatynan túratyn dindi Ruhqa bere otyryp, oghan Alla men adam arasyndaghy baylanystyng ýzilmeuin Ruhqa tapsyrdy. Al sana bolsa, tәn men Ruhtyng arasyndaghy arasalmaqty aiqyndap otyratyn kýsh dep baghalaugha bolady. Egerde sana Ruhqa qyzmet etip, adamdaghy ruhany baylyqty kóbeytuge júmsaytyn bolsa, onda adam bolmysy ruhany baylyqqa kenelip, Allanyng meyir mahabbatyn ózi ómir sýretin ortagha qaray baghyttap, qoghamnyng ruhany núrlanuyna qyzmet etedi. Egerde sana tәnge, adamnyng materialdyq bolmysyna qyzmet etetin bolsa, onda adamnyng materialdyq jaghdayy jaqsarady. Biraq, sanasy materialdyq bolmys jeteginde ketken adam obal men sauapty, jaqsylyq pen jamandyqty ajyratudan qalyp, qara basynyng qamy ýshin barlyq nәrseni qúrban etuge dayyn bolady. Múnday jaghdayda sana adam boyyndaghy shaytangha ainaldy. Adam múnday jaghdaygha týspeui ýshin ruhynyng myqty bolmaghy lazym. Egerde tәnning qajetin auyzdyqtay almaytyn Ruhty ólgen ruh dep esepteydi. Osylay adam bolmysyndaghy Ruh pen tәn-adamnyng materialdyq bolmysy arasyndaghy kýres adam bolmysynnyng bolshaghyn aiqyndaytyn negizgi ólshemge ainalady. Egerde adamnyng Ruhy izgi amal jolynda kýresip, Allanyng meyir mahabbatyn halyqqa shashyp, qoghamnyng núrlanuyna yqpal etken bolsa, onday Ruh mәngilik ómirge joldama alady. Al, adamnyng tәni-materialdyq bolmysy basymdyq alyp, shaytannyng jeteginde ketetin bolsa, onda onday adamnyng Ruhy tәnmen birge ólip, mәngilik ómir sýru baqytynan aiyrlady.

Ruh pen tәn-materialdyq bolmys arasyndaghy taytalas kóbine Ruhtyng jenilisimen ayaqtalyp otyrdy. Múnday kezenderde adamzat qoghamy Allanyng meyir mahabbatynan ajyrap, jabayylyqpen ómir sýre bastaytyn. Qazirgi tilmen aitsaq, syrty adam bolghanymen ishki bolmysy meyir shapaghattan júrday biorobotqa ainalady. Sondyqtan Jaratushy Qúdiret adam balasy eki ayaqty hayuangha ainalyp ketpesi ýshin Alla men adamzat qoghamy arasyndaghy baylanysty janghyrtyp túratyn payghambarlardy jiberip otyrdy. Payghambarlardyng sony Múhammed (S.A.u) payghambar. Múhammed payghambardyng (S.A.u) ruhany quaty 400 jyldan asa uaqytqa jetti. Odan keyingi kezende Alla men adam arasyndaghy baylanys әlsirey bastady. Adam balasy materialdyq qúndylyqtar jeteginde ketip, adamy bolmystan ajyrap, ruhany toqyraugha týsti. Egerde osynday kezende adam balasy Ruhany әlemmen baylanysty qaytadan qalpyna keltirmese, múnyng sony qúrdym bolar edi. Ol turaly kezinde búl turaly Qoja Ahmet Yasauy babamyz bylay degen bolatyn:

Ey, dostar, aqyr zaman boldy kórgin,
Dinsiz, kәpir búl әlemge toldy kórgin.
Haq qúldyghyn qoyyp barsha kәpir boldy,
Sonyng ýshin Qahhar azap qyldy kórgin.

Oraza, namaz, iman Islam qoldan ketti,
Kýnnen kýn beter degen hadis jetti.
Payghambar aitqandary kelip jetti.
Búl dýniyeni qaranghylyq basty kórgin.

Ghalymdar bar ilimin malgha satty,
Bilip túryp, ózderin otqa atty.
Ózi qylmay halyqqa ilim ýiretti,
Dýnie ýshin islamdy satty kórgin! (101-hikmet).

Demek, búl Hikmet joldary Qoja Ahmet Yasauiyding dýniyege kelui jәy emes, sol kezendegi adamzat qoghamy men Ruhany әlem arasyndaghy baylanystyng ýzilgen kezeninde tarih sahnasyna shyghyp, sol ýzilgen ruhany baylanysty qayta qalpyna keltiru ýshin dýniyege kelgenin kórsetedi. Qoja Ahmet Yasauy Alla Taghala men adam ruhy arasyndaghy baylanysty qaytadan qalpyna keltirdi. Ruhqa qatysty mәselelerdi halyq sanasyna qúidy. Ruhtyng qaytadan Alla Álemimen, Ruhany әlemmen baylanysu joldaryn kórsetip berdi. Qoja Ahmet Yasauiyding osy enbegining arqasynda adamzat basyna sol kezende tónip túrghan aqyr zaman apaty keri serpildi. Qoja Ahmet Yasauy Ruhany әlemmen ózi baylanysyp qoymay, adamzat pen Ruhany әlem arasyndaghy baylanysty ýzbey jalghap túratyn әuliyeler mektebin qalyptastyrdy. Sol әuliyeler mektebining arqasynda adamzat balasy osy kýnge deyin ózining ómir sýruin jalghastyryp kele jatyr. Búl aitylghandar Ruhtyng adam bolmysynda sheshushi mәnge ie qúdiret ekendigin kórsetedi. Sebebi, Ruh tәn siyaqty topyraqtan jaratylghan jartylys emes, Allanyng adamgha bergen Ózining amanaty. Olay bolsa, biz Ruhty jaratylys dep aita almaymyz. Sondyqtan Ruh eshqashan Allagha serik bola almaydy. Alla-Ruh dep ekeuining arasyna tendik belgisin qoya alamyz. Sonymen birge Ruh jeti qabattan túrady. Birinshi qabaty – ismu-l-yaqin dep atalady. Búl atau barlyq jaratylystargha beriletin atau. Ekinshi qabat – rasmu-l-yaqiyn. Barlyq jaratylystardyng sureti. Ýshinshi qabat – ilmu-l-yaqiyn. Alla Taghala osy ilmu-l-yaqin qabatyn adamgha beru arqyly adamdy barlyq jer betindegi jaratylysqa qojayyn etti. Egerde kimde-kim Ruhty Allagha serik qosu dep, bas tartatyn bolsa, onda ol adam adamy bolmystan ajyrap, hayuany bolmys dengeyine týsedi. Biz onyng shyndyghynda solay ekenin uahhabiylikti qabyl etken jastarymyzdan kórip jýrmiz. Ózin ghana adam sanap, ózgelerdi kózge ilmeytin, ózderining seniminen senimi basqalardy adam sanamaytyn, olargha qanday qianat bolsa da jasaugha bolady dep esepteytinder Ruhty Allagha serik qosu dep sanaytyndar qatarynan shyghady. Kezinde 1804 jyly uahhabiyler Mekkeni basyp alghanda qalanyng túrghyndaryna qanday zәbir kórsetkendigi, ayaghy auyr әielderding ýshin jaryp óltirgendigi turaly derekter uahhabiyler tarihyn jazghan tarihy kitaptarda bayandalghan. Al bizding zamanymyzda búghan Siriyagha ketip, sol jaqtaghy soghysqa qaysqandar mysalynda aita alamyz. Sol jigitter adamnyng basyn kesip, dop retinde oinaghanyn viydeolardan kórip tóbe shashymyz tik túrghan bolatyn. Sondyqtan Ruhty Allagha serik qosu dep esepteytinderding әr kezde qazaq qoghamy ýshin qauipti ekenin aityp jatudyng ózi artyq jәne olar adamy bolmystan ajyryp, hayuany bolmys dengeyine týsip, qojayyndarynyng ghana aitqanynmen jýretin biorobotqa ainalatynyn dәleldeuding qajeti joq.

Endigi kezekte osy Ruh-әruaqtyng qazaqtyng diny tanymy men әdet-ghúryp, salt-dәstýrinen qanshalyqty oryn alatynyna toqtalayyq. Mysaly, qazaqtaghy Ruh-әruaqqa qatysty salt-dәstýrding bir parasy kisining dýniyeden ótuine baylanysty ekenidgi belgili. Kisisi qaytys bolghan ýy jetisin, qyrqyn, jýzin, jylyn beredi. Osy salt-dәstýrler ne ýshin kerek? Diny uaghyz aitatyn Arman Quanyshbaev siyaqtylar «Jetisi, qyrqy, jýzi, jyly degender Qúranda joq, sharighatta joq. Sondyqtan búl biydghat,-dep bir-aq kesedi.  Osylardy tyndaghan kezde ózine «bizding ata-babamyz músylman bolmaghan ba?»-degen oy keledi. Shyndyghynda solay ma? Joq. Sharighat shenberi boyynsha solay. Al, bizding ata-babalarymyz ain al-yaqiyn-tariqat dengeyinde ómir sýrgen. Búl qazaqtyng ómir sýru qabaty bolghandyqtan Ruh-әruaqtyng qozghalysy men qajetine qaray ómir sýremiz. Mysaly, qaytys bolghan kisining jetisin beru ne ýshin qajet? Bylay qarasang búl dәstýr shyndyghynda týkke qajeti joq siyaqty. Alayda, dýniyeden ótken kisining Ruhynyng alghashqy qabaty toghyz kýnde ómir sýruin toqtatady. Biz Ruhtyng ol qabatymen jetisin berip qoshtasamyz. Ruhtyng ekinshi qabaty qyryq kýnde ketedi. Biz onymen kisining qyrqyn berip qoshtasamyz. Ruhtyng ýshinshi qabaty toqsan kýnde ketedi. Biz onymen jýzin berip qoshtasamyz. Qalghan tórt qabat Ruh bir jyl tolghanda jer betinen kóterilip, Ruhany әlemege ótedi. Mine, osy Ruh qozghalysynyng barlyghy bizding salt-dәstýrimizden oryn alghan. Ruhtyng osynday qozghalysta bolatynyn qazirgi kvanttyq fizika ghylymy tolyghymen dәleldep otyr. Ruhtyng tәnnen ajyraghan song bir jyldan keyin jer betinen tolyghymen kóteriletinin klinikalyq ólimdi basynan keshirgen kisilerding basynan ótkizgen oqighalary kuә bolady. Mysaly, dosymnyng úly Batys Qazaqstan jaqtyng qyzyna ýilendi. Bir jyldan keyin qúdalyqqa bardyq. Kelinning naghashylary Saratov oblysynda túrady eken. Olargha bardyq. Sol jerde qúdaghidyng aghasymen tanystyq. Anqyldap qalghan, kónlinde zәredey aramdyghy joq, naghyz qazaqy jigit eken. Tilinde qosatyn orysshasy bolmasa, naghyz qazaq. Sol jigit biz ketken song bir jarym aidan keyin jol apatyna úshyrap, klinikalyq ólimdi basynan keshiredi. Aragha bir jyl salyp, 2018 jyldyng shildesinde qasynda 80 jastaghy anasy men qúdaghiymyz bar sol jigit Týrkistangha keldi. Osy joly ózining bizge klinikalyq ólim sәtinde basynan keshkenderin bylaysha bayandap berip edi: «Men qatarda túrghan sansyz adamdardyng arasyna kelip qosyldym. Adamdardyng aldyna qara syzyq syzylghan. Aldymyzda eki ýlken qaqpa túrdy. Birinshi qaqpadan núr shashyp túrdy. Ekinshi qaqpa qap-qara, qara týnek. Sol qaqpadan bir eki kisi shyghyp, qatarda túrghandardy bir-birlep qara qaqpagha aparyp, kirgizip jatyr. Jas balalar úshqan boyy kelip, núr shashyp túrghan qaqpagha kirip jatyr. Men  tanityn jan bar ma eken dep, jan-jaghyma qaradym. Adamdar tobyrynyng arasynan osydan bir jylday búryn qaytys bolghan óz aulymyzdyng bir kisisin kórdim. «Sen ketkeli bir jylday bolghan joq pa? Búl jerde neghyp túrsyn?- dep súradym. Ol maghan «Bir jyl bolmay arghy jaqqa ótkizbeydi eken»-dep jauap berdi. Mening sonda oiyma keldi. Ee, bizde qaytqan kisining jylyn beretin sebebi, osy eken ghoy dep. Sol kezde núr shashyp túrghan qaqpadan bir aqsaqaldy kisi shyghyp, «Áy, Qayyrghali, sen ýiine qayt. Kerek kezde shaqyryp alamyz»-dep meni keri qaytardy. Sol kezde ol kisini Áziret Súltan dep oiladym. Mening Týrkistangha ziaratqa keluimning sebebi osy»-dep, әngimesin ayaqtady. Búl jigit pen bizding aramyzdaghy әngime 2018 jyldyng 6 shildesinde bolghan edi. Kelgen kýni jón súrasqannan aryghy bar almadyq. Óte әlsiz edi. Keshke dosym otbasymen birge ol kisilerdi Arystan babqa alyp ketti. Ertesine keshke biz qonaqqa shaqyrdyq. Sol kýni keshke  keshegi zorgha sóilep otyrghan jigitti tanymay qaldyq. Kәdimgi sau adamday әngimege tolyq arlasyp otyrdy. Arystan babqa, Qoja Ahmet Yasauy babasyna, Gauhar Anagha baryp, qúdanyng qanday ózgeriske týskenin bayqadyndar ma?- dep dosym men kelinshegi kýlip qoydy. Qúdaghiymyz bolsa, Gauhar Ananyng basyna kelip, aghasynyng ýstine qaytip su qúighanyn aityp, kýldirip aldy. Ásheyinde, ózdiginen jýre almaytyn aghasynyng eki shelek sudy alyp, jýgirip bara jatqanyn kórgende, qúlap qalama dep qoryqqanyn, jәrdem bereyin dep, qasyna jýgirip jetkende aghasynyng ózim dep, qolyn qaytaryp tastaghanyn bayandap berdi. Biz búl bayandalghan oqighadan qanday ghibrat ala alamyz? Birinshiden, qazaqtyng barlyq Ruhqa qatysty dәstýrleri jәiden-jәy payda bolmaghandyghyn, búl dәstýrlerding barlyghy Ruhtyng qozghalysymen sabaqtastyqta qalyptasqandyghyn kórsetedi. Ekinshiden, әuliyeler men Ruhany әlem arasyndaghy baylanystyng ýzilmeytindigine, әuliyeler  basyndaghy ruhany quattyng adamnyng ruhany bolmysyna izgi yqpalyn tiygize alatyndyghyna naqty dәlel. Sondyqtan әuliyelerdi bizding ruhany bolmysymyzdy Ruhany әlemmen baylanystyryp túratyn Qúdiret kýshi dep aitsaq bolady. Qúdaygha shýkir, әli kýnge deyin qazaq jerin alyp jatqan Áuliylerding quat-kýshi sarqylghan joq jәne sol әuliyelerding arqasynda qazaq jerining Ruhany әlemmen  baylanysy ýzilgen joq. Oghan dәleldi úzaqtan izdep qajeti joq. Qazirgi kýni býkil jer betin alyp jatqan apattardyng Qazaqstan men Orta Aziyany ainalyp ótui sol әuliyelerding sharapaty. Áytpese, Evropadaghy myng jyl boyy tartylmaghan ózenderding tartylyp, ózen tabanynan «Búl tasty tapsandar jylandar» degen sózderding shyghuy adamzat basyna ýlken qaterding kelgenin aighaqtaytyn dәlelder emes pe? Múnday apattar dýniyening tórt búrysh týgel sharpyp jatqanyn kórip otyrmyz. Pәkistandaghy bolyp jatqan su tasqany saldarynan 1 mlnnan asa ýilerding qirauy, 33 mln adamnyng dalada qaluy ózdiginen bolyp jatqan joq. Odan Indiya, Qytay, odan ary Japoniya, Amerika qúrlyghy barlyghy derlik apat astynda. Jer betinde sau jer qalmady dese bolady. Mine osynday jer betin týrli apattar sharpyp jatqanda bizding elimiz ben jerimizding aman qaluynyng basty sebebi – elimiz ben jerimizdi týgelimen alyp jatqan әuliyelerdin  Ruhany әlemmen aradaghy baylanystary ekendigin týsinuimiz kerek. Ókinishke oray, kópshiligimizding sol әuliylerding sharapatynan habarymyz joq. Kerisinshe, solardyng bizding ruhaniatymyzgha iygi yqpalyn joqqa shygharyp, olardyng barlyghy jalghan ekendigin dәleldeu ýshin jandaryn salyp jatqan Jarqyn Myrzatay siyaqty jandar bar.

Qazirgi kýni jer betin jaylaghan týrli apattardyng basty sebebi, Ruhany әlem men adamzat arasyndaghy baylanystyng ýzilui ekendigin adam balasy әli kýnge týsine qoyghan joq. Alla men adamzat arasyndaghy baylanys ýzilgen kýni adam balasy azghyndyqqa týsip, materialdyq baylyqtyng sonynan ketetini, biorobotqa ainalatynyn dәleldep jatudyng ózi artyq. Al, biorobottar Allagha kerek pe? Joq! Nuh payghambargha deyin deyin jer betinen bes órkeniyetting ne ýshin joyylghany Qúranda anyq jazylghan. Azghyndyqqa úshyrap, adamy bolmysynan ajyraghany ýshin olardy Tәnir Taghala jer betinen joq etti. Bizding órkeniyet te sol sol órkeniyetterding jolyn qúshatymyz belgili bolyp otyr. Jogharyda keltirilgen derekter bizding órkeniyet basyna da aqyrzaman apaty kelgendiginen habar beredi. Olay bolsa, búl aitylghandar adamzat balasynyng basyna aqyrzaman  apaty kelgendigin bildiredi. Bizden búryn kelip ketken bes órkeniyetter sanatyna altynshy bolyp, bizding órkeniyet qosylghaly otyr. Búl qaterden qútyludyng joly bar ma? Bar! Ol jol – Ruhany әlem men adamzat arasyndaghy baylanysty qaytadan qalpyna keltiru. Ol ýshin kezinde adamzat balasynyng basyna kelip túrghan aqyrzaman apatyn keri ysyrghan Qoja Ahmet Yasauiyding jolyn qaytadan qalpyna keltirip, imandy, izgilikti qoghamdy qalyptastyru. Sonday jaghdayda myna tónip kele jatqan qaterden qútylu mýmkidigi bar. Qazaqstan Respublikasy QMDB-nyng basshysy Nauryzbay Taghanúly Ihsan ilimine tolyghymen bet búryp, sopylyq joldy  dәstýrli dinning negizi etip alatyn bolsa, onda myna qoghamnyng izgilikti qoghamgha ainalatynyna, elimiz ben halqymyz aqyrzaman apatynan aman qalatynyna imanym kәmil!

Zikiriya Jandarbek, t.gh.k.

Abai.kz

8 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1583
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2283
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3620