Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Bilgenge marjan 5243 50 pikir 26 Tamyz, 2022 saghat 12:30

KSRO-nyng alty ótirigi

Qazir KSRO-ny jaqtaushylar búrynghy odaq kezinde naghyz demokratiya, tegin medisina, tegin bilim beru, qysqasy «әlemdegi eng jaqsynyn» barlyghy KSRO-da bolghanyn aitqandy únatady. Shyn mәninde solay ma?

Birinshi miyf: «KSRO-da demokratiya ornady»

Kenes halqy eldi halyq deputattary kenesteri arqyly basqardy. KSRO-da demokratiya bolghan joq, tek totalitarlyq partiyalyq diktatura ghana boldy. Kenester dekorativti organdar boldy. Kommunistik partiya 1917 jyly da, 1987-1991 jyldary da erkin jәne bәsekeles saylauda eshqashan jeniske jetken emes.

Ekinshi miyf:  «KSRO-da tegin medisina men bilim beru boldy»

Negizi dýniyening kóptegen elderinde eshqanday bolishevizmsiz-aq tegin medisina men bilim boldy. Al 1940 jyly KSRO-da orta jәne joghary oqu oryndarynda oqu aqyly boldy. Eger KSRO-da shynymen de «әlemdegi eng jaqsy medisina» bolsa, onda ortasha ómir sýru úzaqtyghy sonshalyqty tómen bolmas edi.

Ýshinshi miyf: «KSRO - segiz saghattyq júmys kýni belgilengen әlemdegi birinshi memleket»

Jana Zelandiyada, Ýndistanda, Avstraliyada, AQSh-taghy Genry Ford zauyttarynda jәne 1919 jyly Europa elderining kópshiliginde bolishevizm ornaghangha deyin segiz saghattyq júmys kýni boldy. Aytpaqshy, patsha kezinde bolishevizmge qaraghanda újymdyq júmysshylardyng bos uaqyty kóbirek boldy, óitkeni diny merekeler demalys kýnderi bolyp jariyalandy.

Qazan tónkerisinen keyin kenes júmysshylary qúldyqta boldy, óz elinde emin-erkin jýrip-túra almady, júmys ornyn auystyra almady. Odan da joghary jalaqyny talap etti. Kolhozshylar da kolhozdarda «barshina» jasaugha tiyis boldy. Zeynetaqy tek 1960 jyldardyng ortasynan bastap tólene bastady, onyng ózinde olar mýlde az mólsherde boldy.

Tórtinshi miyf: «KSRO-da adamdargha tegin baspana berildi»

«Tegin baspana» - KSRO-da az aqy tólenetin júmys ýshin syilyq aqy. Alayda búl pәterlerge kóbining qoly jetpeytin.  Túrghyndardy túrghyn ýimen qamtamasyz etu tómen boldy. Bir adamgha 15 sharshy metr (Batysta – 5 ese joghary). Qazirgi TMD elderinde – bir adamgha 25 sharshy metr.

Besinshi miyf:  «KSRO-da adamdar Batysqa qaraghanda bay ómir sýrdi»

Lenin men Stalinning túsynda milliondaghan adam ashtyqtan qyryldy. Stalin ólgennen keyin asharshylyq bolghan joq, adamdar kedeyshilikte ómir sýrdi.

Altynshy miyf: «KSRO-nyng «әleumettik lifti»

KSRO-da «kez kelgen sharua balasy keremet injener nemese ghalym bola alady» dep aityldy. Bәlkim, ol partiyagha ynta-shyntasymen adal bolsa ghana jýzege asuymýmkin edi. Biraq, rejimge degen adaldyq ta olardy GULAG-tan qútqara almady (Vavilov, Korolev, Glushko, Tupolev jәne basqa myndaghan injenerler stalindik qughyn-sýrginge úshyrady).

Stalin qaytys bolghannan keyin kommunistik rejim kenestik tәrtipke qarsy shyqqan kez kelgen adamdy qudalaudy jalghastyrdy. Biylikting «ong anyqtamasynsyz» KSRO-da mansap jasau mýmkin emes edi. Brejnev túsynda akademik Saharov syrtqy sayasatty synaghany ýshin ghylymmen ainalysu mýmkindiginen aiyrylyp, Gorikiyge ýiqamaqqa jiberildi.

Progresting eng manyzdy qozghaltqyshy bolyp tabylatyn jeke kәsipkerlikke de KSRO-da tyiym salynghan bolatyn. Sondyqtan KSRO-da ghylymiy-tehnikalyq revolusiya dúrys jýrgizilmey, ekonomikalyq bәsekelestikten KSRO Batysqa jenilip qaldy.

Kerimsal Júbatqanov

Abai.kz

50 pikir