Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Didar-ghayyp 3206 10 pikir 15 Tamyz, 2022 saghat 14:00

«Qazaqstandaghy eski oppozisiyanyng songhy túyaghy bolatyn»

Memleket jәne qogham qayratkeri, sayasatker Baltash Túrsymbaev 76 jasynda ómirden ozdy. Preziydent Qasym-Jomart Toqaev Baltash Túrsymbaevtyng otbasy men jaqyn tuystaryna kónil aityp, jedelhat joldady. 

«Belgili memleket jәne qogham qayratkeri Baltash Moldabayúly Túrsymbaevtyng dýniyeden ótuine baylanysty kónil aitamyn. Baltash Moldabayúly úzaq jyldar boyy enbek jasap, birqatar joghary lauazymdy qyzmetterdi abyroymen atqardy. Qoghamymyzdyng damuyna bar kýsh-jigerin arnady. Marqúmnyng imany salamat, jany jәnnatta bolsyn», – delingen jedelhatta.

Baltash Túrsymbaev 1946 jyly Reseyge qarasty Omby oblysynda dýniyege kelgen. Ol 1990-1991 jyldary auyl sharuashylyq, azyq-týlik jәne ekologiya jónindegi Qazaq KSR memlekettik kenesshisi bolyp qyzmet istedi. 1991 jyldan 1999 jylgha deyin Qazaq KSR premier-ministrining orynbasary, Auyl sharuashylyq ministri, Qostanay oblysy әkimi, qauipsizdik kenesi tóraghasynyng orynbasary, premier-ministrding orynbasary,  Qazaqstannyng Týrkiyadaghy tótenshe jәne ókiletti elshisi qyzmetterin atqardy. Keyin memlekettik qyzmetten ketip, oppozisiyanyng beldi ókiline ainaldy.

Baltash Túrsymbaev qoghamdyq ómirge belsene aralasyp, Qazaqstan biyligin qatang synaghan sayasatker retinde el esinde qaldy.

Abai.kz újymy Baltash Moldabayúlynyng jaqyn tuystary men otbasyna qayghylaryna ortaqtasyp, kónil aitamyz.


Qazaq qayratkerlerining qara nary boldy

Ermúrat Bapiy:

- Baltash agha Túrsymbaev Qazaqstandaghy protestik qozghalystyng jarqyn ókili edi.  Qazaqstandaghy eski oppozisiyanyng songhy túyaghy bolatyn. Qazir Baltekenning izin basyp kele jatqan azamattar qayghyryp, jetim qalghanday kýy keship otyrmyz. Búl kisi bizding qatardyng ghana emes, 2019 jylghy saylaudan keyin payda bolghan jana protestik qozghalysta aryndap shyqqan jastardyng da aqylshysy bola bildi. Jana qarsylyq qozghalysyna qosylghan ókilderge ózining aqyl-kenesin aityp, olargha jol núsqap, janashyr bolyp jýrgen aqsaqal edi. Agha songhy tórt-bes jyldyng kóleminde «El men jer» degen ýlken halyqtyq qozghalys qúryp, el men jerding joqtaushysy boldy. Qazaqstannyng kóptegen ónirlerine baryp, jerinen aiyrylghan azamattargha, sharua qojalyqtaryna, auyl túrghyndaryna arasha týsip, tynym tappay, janúshyryp kómek qolyn sozdy.

Songhy 25 jyldyng kóleminde Nazarbaev jýiesining qaytpas synaushysy boldy. Ol aitaryn aityp ketti. Bizding kóptegen ziyaly, qogham qayratkerleri degen atty alyp jýrgen azamattar búghyp jatqan kezde, búl kisi halyqqa arasha týsip, ózining azamattyq oi-pikirin ashyq týrde jariya etken, biylikti qatang synaghan qazaq qayratkerlerining qara nary boldy.

Biylghy Qantar qyrghynynan keyin Almatyda qúrylghan qantar oqighasyn zertteu jónindegi tәuelsiz komissiyanyng beldi mýshesi bolyp, taghy da jer-jerge baryp, jazyqsyz japa shekken azamattargha arasha týsip, komissiyanyng qamqorlyghyna aldy. Ózining aghalyq, aqsaqaldyq kónilimen sayasy panasyz qalghan, zany qoldaushysy joq halyqqa pana bolugha tyrysty.

Eng bastysy Baltash agha preziydent Toqaev jariya etken Jana Qazaqstangha qúshtar, Qazaqstandy janasha qúrugha yntyzar edi, marqúm. «Dat» gazetine bergen songhy súhbatynda «Eger osy qyrkýiektegi preziydent joldauynan keyin elde naqty ózgerister bastalsa, men el preziydenti Qasym-Jomart Toqaevty qoldaymyn, oghan kómek berip, qasynda túrugha dayynmyn. Biraq maghan eshqanday qyzmetting qajeti joq, mening jasym 75-ten asty. Qoghamdy preziydenttik biylikting manyna toptastyrugha qolghabysymdy tiygizemin» degen edi.

Qarap otyrsaq, Baltash aghamen qazaqstandyq oppozisiyalyq qozghalystyng bir dәuiri birge ketti.  Endi ol kisining oi-sanasynda ketken Qazaqstandy ózgertu, adam keypindegi memleket pen qogham qúru, biylik pen halyq arasyn jaqyndastyru turaly amanatyn keyingi úrpaq oryndaydy degen oidamyn.

Qaraghaygha qarsy bitken qayratker edi...

Qazybek Isa:

- Kórnekti memleket jәne qogham qayratkeri Baltash Túrsymbay aghamyz da dýniyeden ótti degen suyq habar jetti. Qazaq sayasatyndaghy qaraghaygha qarsy bitken bútaqtay qaysar qayratkerlerding biregeyi edi Baltash aghamyz! Byltyr ghana kýzde mereyli jasy - jemisti 75 jasymen qúttyqtau jazyp edik…

Memleket jәne qogham qayratkeri, auyl sharuashylyghynyng aituly arysy, sanlaq sayasatker Baltash aghamyzdyng zor qarymy men iskerlik darynyn biylik, yaghny memleket jetkilikti paydalanuy kerek edi. Biylikte jýrse de, elding qamy ýshin qasqayyp túryp, shyndyqty aityp jýrdi. Ádettegidey әdilin aitqandar sekildi ornynan ketken son, auylsharuashylyghy arpa men bidaydy aiyra almaytyn, asfalitta ósken kommersanttardyng qolyna týsken edi… Aqyry ne bolghanyn azyq-týlikting basym bóligin shetelden satyp alyp, auadan basqasynyng bәri qymbattap, qiyndyq qyspaghynda otyrghanymyzgha qarap bile beriniz…

Men qalay parlamentke bardym, aspandaghy gharyshta bir mәsele bolsa da, oghan jerdegi Qazybek Isa kinәli dep jamanday jóneletin jaldamaly jalaqorlar tobyry payda boldy. Kәdimgi attary shtatta tirkelgen, búiryq boyynsha birinen song biri shyghyp túrady kezekterimen... Byltyr kóktemde solardyng biri, Baltash aghamyzgha ótirik «ini» bolyp jýrgen bir paqyr kamerasyn alyp jetip baryp, shatyp-bútyp súraqtar qoyyp jatty da, ai-shay joq, taqyrypqa qatysy joq men turaly pikir súrap, jat ta kep jamandasyn…

Sonda Baltash aghamnyng sústy qalpymen arandatushynyng aqymaq súraghyn qaytaryp tastap, aqiqatyn aitqan ýlken azamattyghyna, eshqanday búryn aralasyp kórmegen men turaly izgi lebizine bek riza boldym. Aqiqatyn aitatyn әdildigi turaly әngimening bәri rastyghyna kuә boldym.

Baltash aghamyzdyng «EL men JER» ýshin ter men sher tógip jýrgen zor enbegin el jaqsy biledi. Arysynyng nar túlghasy halqynyng esinde erekshe asqaqtay beredi.

Baltash aghamyz terennen oilap, alysqa qaraytyn, tarihty da әdil tarazylay biletin ziyaly túlgha edi. Anau bir jyldary jergilikti әkimder Týrkistangha Aqsaq Temirding eskertkishin ornatpaq bolghanda Baltash Túrsymbay: «Altyn Ordanyng qúlauyna ýles qosqan biyleushining eskertkishi Altyn Ordanyng múrager eli Týrkistanda túrugha layyq emes», - dep toqtatyp tastaghan degen habar estip, razy bolghan edik.

Baltash aghamyzdyng otbasyna, tughan-tuystaryna, qayratkerin qabyrghasy qayysa joqtap jatqan qalyng qazaqqa kónil aitamyz! Alla aldynan jarylqasyn! Peyishte ruhy shalqy bergey! Imany salamat bolsyn!

Abai.kz

10 pikir