Senbi, 20 Sәuir 2024
Biylik 3334 2 pikir 25 Shilde, 2022 saghat 13:17

Arabtar Qazaqstandaghy әljuaz salagha aqshagha qúimaq

Korolidikting kompaniyalary Qazaqstannyng agrarlyq salasyna investisiya salugha qyzyghushylyq tanytyp otyr dep habarlaydy Dalanews.kz. 

Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaev pen Saud Arabiyasynyng Taq múrageri kelissóz jýrgizdi.

Qasym-Jomart Toqaev Múhammed ben Salman ben Ábdelaziz Ál Saudqa iltipat bildirip, shaqyrghany jәne qonaqjaylyq kórsetkeni ýshin Saud Arabiyasynyng koroli men Taq múragerine alghys aitty.

Qazaqstan preziydentining aituynsha, memleket basshysy retinde Saud Arabiyasyna alghash ret kelgendikten, búl sapardyng manyzy zor.

Toqaev Saud Arabiyasy Qazaqstannyng basty strategiyalyq seriktesterining biri ekenin atap ótti.

“Saud Arabiyasy – Qazaqstannyng tәuelsizdigin birinshi bolyp moyyndaghan elderding biri. Osy kezende týrli baghyttaghy yntymaqtastyghymyz nyghaya týsti. Qazir qazaq-saud qatynastary joghary dengeyde. Degenmen, eki el arasyndaghy yntymaqtastyqqa tyng serpin beretin kez keldi. Búl – elderimizding mýddesine say keletin ortaq sheshim. Bizding ózara tiyimdi baylanystarymyz nyghaya beredi dep senemin”, – dedi memleket basshysy.

Kelissóz barysynda sauda-ekonomikalyq jәne investisiyalyq yntymaqtastyq mәseleleri talqylandy. Qazaqstan Saud investorlary ýshin ózara mýddeni kózdeytin týrli perspektivti salalar boyynsha erekshe sharttar men keng kólemde artyqshylyqtar úsynugha dayyn.

Taraptar ózara tauar ainalymyn edәuir arttyrugha niyetti ekenin jәne juyq arada eki el ýkimetterining búl baghyttaghy júmystardy jandandyratynyn naqtylady.

Múhammed ben Salman ben Ábdelaziz Ál Saud elderimiz arasyndaghy qatynastar dengeyi jaqsy ekenin atap ótip, ony әri qaray nyghaytyp, damytu ýshin mýmkindikter mol ekenin aitty. Sonday-aq búl baghyttaghy júmystardy jandandyru qajet ekenine toqtaldy. Onyng aituynsha, búl rette Qazaqstan men Saud Arabiyasynyng biznesmenderin biriktiretin Iskerlik kenesting róli zor bolmaq.

Taq múrageri memleket basshysynyng resmy sapary ayasynda ótetin Investisiyalyq dóngelek ýstelge Korolidikting iri kompaniyalarynyng ókilderi qatysatynyn jetkizdi.

Onyng aituynsha, qazirgi jaghdayda Saud Arabiyasynyng Memlekettik investisiyalyq qory ýilestiretin birqatar joba boyynsha birlesken júmys manyzdy sanalady.

Múhammed ben Salman ben Ábdelaziz Ál Saud Korolidikting kompaniyalary Qazaqstannyng agrarlyq salasyna investisiya salugha qyzyghushylyq tanytyp otyrghanyn aitty. Onyng pikirinshe, búl baghyt jahandyq azyq-týlik daghdarysy jaghdayynda asa ózekti bola týsedi.

Qasym-Jomart Toqaev Taq múragerin Qazaqstangha memlekettik saparmen keluge shaqyrdy.

Múhammed ben Salman búl shaqyrudy quana qabyldaytynyn aityp, qol jetkizilgen uaghdalastyqtardy jýzege asyrudyng naqty nәtiyjelerin talqylau ýshin Qazaqstangha saparmen keluge dayyn ekenin jetkizdi.

Eske salsaq, memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev keshe, 23 shildede Saud Arabiyasynyng koroli Salman ben Ábdelaziz Ál Saudtyng shaqyruymen Djidda qalasyna resmy saparmen bardy.

Arab qarjysy jәne Qazaqstan. Bizding Preziydentti investorlar nege jaqsy kóredi?

Ukrainadaghy qaqtyghys saldarynan әlem elderi astyq defisiytin sezine bastady. Qambalar bos túr. Memleketter ózderining azyq-týlik qauipsizdigin oilap, jantalasuda.

Biyldan – fermerler men auyl sharuashylyghynyng jana dәuiri bastaldy dep aitugha bolady. Azyq-týlik múnaydan da manyzdy. Tipti kóptegen elder ózderinde ishki zapas qalsyn dep, tagham eksportynan bas tarty. Ol naryqta jetispeushilik tughyzyp jatyr. Kýzde qiyn kezeng bastalady.

Álemdegi agrarly alpauyt kompaniyalar, fondtar bolashaqty naqty boljay alady. Qazir olar balama jobalar izdey bastady. Osy jolda kóbi Qazaqstangha kóz tigip otyr.

Sebep? Qazaqstan egistik kólemi boyynsha әlemdegi altynshy el. Memleket syrttan investisiyalar men jana tehnologiyalar tartugha mýddeli. Zandary men salyq rejiymi óte qolayly. Qazaq jerindegi egistikke tek investisiya, jana tehnologiyalar men logistikalyq sheshimder ghana jetispey túr. Al ol halyqaralyq kompaniyalarda bar.

Sondyqtan Qazaqstan Preziydenti Qasym-Jomart Toqaevqa basqa elder tarapynan qyzyghushylyq kóp.

2021 jyly qazaq auyl sharuashylyghy 7,4 trillion tengege ónim (dәndi daqyldar, mal, kókónis, jemis) óndirgen. Bizding mýmkindigimizben salystyryp qaraghanda, búl óte az.

Qazirgi egistik kólemi 22,9 mln gektar. Endi onyng aumaghyn jalpityp kóbeyte beruding qajeti shamaly. Tek jerding sapasyn arttyryp, egu, oru men baptaudyng jana tehnologiyasyn óndiru kerek. Biz egiske sudy tym ýnemsiz júmsap, ysyrap etip otyrghan elmiz. Tamshylap sugharu tehnologiyasy tek azyn-aulaq teplisalarda ghana qoldanylady.

22,9 mln gektardy biz qalay bóldik?

Dәndi jәne dәndi-búrshaqty daqyldar 16 mln gektardy alady. Onyng ishindegi biday ýlesi– 12,9 mln ga. Mayly daqyldar 3,1 mln ga, azyqtyq daqyldar – 3,1 mln ga, maqta – 109,9 myng ga, kýrish – 96,8 myng ga, qant qyzylshasy – 21,7 myng ga, kartop – 195,8 myn, kókónis (qiyar, pomidor) – 168,6 myng ga, baqsha daqyldary (qarbyz, qauyn) – 110,0 myng ga.

Kórip túrghanymyzday, egistikting jartysynan astamy bidaygha berilgen. Qazaqstan óz-ózin asyray alady. El Preziydentin shaqyryp otyrghan arabtar, agrokeshenimizge investisiya salyp, bolashaq zor úsynysty iygeruge dayyn ekenin bayqatty.

Qazaqstan osy investisiyalardy tarta alsa, aimaqtaghy eng әleuetti el bolayyn dep túr. Tek múnay, metall men urangha iyek arta bermey, agrorlyq alpauyt bolu óz qolymyzda. Ol ýshin investisiyamen qatar, jana tehnologiyany engizu óte manyzdy.

Eger biz auylsharuashylyghy ónimderi kólemin jylyna 50 mlrd dollar dengeyine jetkize alsaq, onda bolashaghymyz myqty bolady. Qazir 14-15 mlrd dollar shamasynda túrmyz. Búl kenjelep qalghan elderding kórsetkishi jәne osy baghyttaghy damuymyzgha erekshe kýsh salu kerek.

Saud Arabiyasyndaghy kelissózder – әr qazaqtyng bolashaghyna әser etetin asa manyzdy sәt. Bizding Preziydent myqty diplomat jәne arabtargha ne kerek ekenin biledi. Arab qarjygerleri myqty analitikter, olar da Qazaqstannyng qazirgi jaghdayyn bilip otyr. Osy týsinikterden biz ýshin tiyimdi kontrakttar alsaq, onda auylsharuashylyghynyng jana dәuirinde Qazaqstan da kóshten qalmaytyny anyq.

Aybar Oljaev

Abai.kz

2 pikir