Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Ekonomika 26640 3 pikir 22 Shilde, 2022 saghat 12:52

Qymbatshylyq qysyp túr

Álemdi jaylaghan inflyasiya barghan sayyn asaulanyp, bas bermey, ýdep barady. Resmy derek osylay deydi. El biyligi men Últtyq Bank ony barynsha auyzdyqtap, túqyrtyp, tizgindi qoldan shygharmaugha tyrysuda. Bir nәrse belgili. Qazirgi naryq zamanynda әlemde eshbir memleket keng auqymdy syrtqy faktorlardyng yqpalyna, әserine tosqauyl bola almaydy.

Áriyne, elimizde baghalardy tejeu ýshin tiyisti memlekettik sharalar qoldanylyp jatyr. Biraq soghan qaramastan, qymbatshylyqtyng qysymy kýsheye týsetindigine qatysty halyqtyng ishki týisigi, senimi nyghaya týsken. Adamdar jýzege asyrylyp jatqan sharalardyng uaqytsha sipatqa ie ekendigin jaqsy týsinedi.

"Geosayasy shiyelenister, Reseyge qarsy jariyalanghan sanksiyalar, halyqaralyq tauar jetkizu joldarynyng mәjbýrli týrde ózgerui, logistikanyng qiyndauy, Qazaqstannyng negizgi sauda әriptesterinde inflyasiyanyng órshui, tengening әlsireui halyqtyng tútynu qorjynyna enetin tauarlardyng barlyghynyng qymbattauyna әkep soqty. Álemdik ekonomikanyng ghalamdyq sipatta qúldyraytyny turaly boljamdar múnay baghasynyng týsuine de әser etti. Brent markaly múnay baghasy songhy bir ay ishinde bir barreli ýshin 5.7%-gha, yaghny 109.0 dollargha deyin tómendep ketti", - deydi Jusan Analytics zertteu ortalyghynyng taldaushysy Ayjan Áliybekova. Onyng aituynsha elimizde mausym aiynyng qorytyndysy boyynsha jyldyq inflyasiya 14.5%-gha jetti. Mamyr aiynda ol 14.0%-dy qúrghan edi. Inflyasiyanyng ósui onyng barlyq qúramdarynda oryn aldy. Mysaly, azyq-týlik jәne azyq-týliktik emes tauarlardyng baghasy mausym aiynda jyldyq túrghyda sәikesinshe 19.2%-gha (mamyrda – 19.0%) jәne 13.2%-gha (11.9%) ósti. Búl rette mausym aiynda azyq-týlik tauarlary men azyq-týliktik emes tauarlar baghasynyng ósimi songhy bir ay ishindegi ósimi birdey kórsetkishti qúrady: 1.9%.

Jalpy azyq-týlik tauarlary boyynsha әlemdik bagha jaz mezgiline baylanysty azdap týskenimen, ony túraqty dep aitugha bolmaydy. Azyq-týlikting qymbattauyna әsirese qant pen dәndi daqyldardyng baghalary әser etude. Búl rette dәndi daqyldargha qatysty әlemdik baghalardyng birtindep týsip jatqanyna qaramastan, nan-toqash búiymdary men jarmanyng baghalary songhy aida 3.0%-gha (bir jylda - 23.6%) ósti. Et jәne sýt ónimderi óndiristik shyghyndar (jemdik astyq, qúrama jem) baghasynyng ósuine baylanysty qymbattady.

Qant baghasy songhy bir aida 12.8%-gha (bir jylda - 77.7%) ósti. Ol qysqa azyq dayyndau nauqanynyng bastaluyna (mysaly, tosap qaynatu) jәne ishki naryqta jetispeushiligine baylanysty qymbattauda.

"Aqyly qyzmetterding jyldyq inflyasiyasy 9.2%-gha deyin ósti. Onyng ýstine jaz mezgilinde aqyly qyzmetterding kóptegen týrlerine súranys artatyny belgili. Búl rette kommunaldyq qyzmetter boyynsha tarifterding ósuine qarsy jariyalanghan moratoriyding arqasynda aqyly qyzmetterding baghasy tejelip túr. Moratoriy osy shildede ayaqtalady. Odan son, kommunaldyq qyzmetterding baghasy ósui bek mýmkin. Mysaly, Tabighy monopoliyalardy retteu boyynsha komiytet basshysynyng jasaghan mәlimetinshe biyl jyl sonyna deyin elektr quaty tarifterining 10-15%-gha ósetindigin kýte beruge bolady", - deydi Jusan Analytics taldaushysy.

Ónirlik túrghydan alyp qaraghanda, Shyghys Qazaqstan oblysyn qospaghanda, 2022 jyldyng mausymynda barlyq oblystar men respublikalyq manyzgha ie qalalarda jyldyq inflyasiyanyng qarqyny ýdey týsti. Búl rette jyldyq inflyasiyanyng eng joghary ósu qarqyny Manghystau (+1.8%) jәne Aqmola oblystarynda (+1.4%) tirkeldi. Núr-Súltan qalasy men Pavlodar oblysynda jyldyq inflyasiyanyng ósu qarqyny ótken aimen salystyrghanda bәsendegeni bayqalady (+0.2%).

Eng joghary ailyq ósim myna oblystarda tirkeldi:
• Manghystau oblysy – 2.6%,
• Jetisu jәne Atyrau oblystary – 2.4%,
• Aqmola jәne Soltýstik Qazaqstan oblystary – 2.2%.
Inflyasiyanyng eng tómengi dengeyi myna oblystarda tirkeldi:
• Týrkistan oblysy – 1.1%,
• Abay, Jambyl, Shyghys Qazaqstan oblystary jәne Shymkent qalasy – 1.3%.

QR strategiyalyq josparlau jәne reformalar agenttigi Últtyq statistika burosynyng (ÚSB) resmy derekterine sýiensek, Qazaqstanda inflyasiyalyq ýderister әri qaray qarqyn alady. Últtyq Bankting biyl inflyasiya boyynsha boljaghan mejesi 13.0-15.0% bolatyn. Qazirgi jaghdaygha qarasaq, inflyasiyanyng búl mejeden asyp ketu qaupi bar.

"Qoryta kele aitar bolsaq, inflyasiyalyq qysymdy tejeu jәne últtyq valutanyng tartymdylyghyn arttyru ýshin Últtyq Bank bazalyq mólsherlemeni birtindep, birqalypty dengeyde kótergeni abzal. Bizding pikirimizshe, jaqyn arada ishki jәne syrtqy naryqtarda enseni basqan inflyasiyany enseretindey alghysharttar tabyla qoymaydy. Demek bizding boljamymyz boyynsha inflyasiya әri qaray ýdeydi jәne onyng dengeyi Últtyq Bank úsynghan boljamdyq mejeden joghary bolady. Osynyng barlyghy monetarlyq talaptardy odan әri qatandatugha súranyp-aq túr", - dedi sóz sonynda Ayjan Áliybekova.

Japparbergen Aybota

Abai.kz

 

3 pikir