Senbi, 20 Sәuir 2024
Aytys 4578 22 pikir 20 Mausym, 2022 saghat 12:41

Resey Qazaqstangha qarsy aqparattyq soghys bastady

Preziydent Toqaevtyng Peterbor minberinde sóilegen eki sap sózi soltýstiktegi soyy bólek sary orystyng kóbik auyz kóp shendisin әjeptәuir tulatty.

Osyghan deyin beypil auyz bayy da (Tigran Keosayan), ózi de Qazaqstan halqy men biyligine auyr-auyr aiyptau aityp, tilderi jetkenshe tildep, kerek bolsa, dónaybat sheship, sheshensigen, sóitip elaralyq dau shaqyrghan Margarita Simonyan degen dónmúryn moderator bolghan jiynda Vladimir Putinning kózinshe preziydent Toqaev Ukraina territoriyasynyng tútastyghyn qoldap sóiledi. Reseyding kýshimen ózderin-ózderi memleket dep jariyalap alghan Luganski men Doneski seperatisterin qoldamaytynyn, sәikesinshe Reseyding Ukrainagha qarsy soghysyn da qoldamaytynyn ashyq aitty.

«Eger últtyng ózin-ózi anyqtau qúqyghy shyn mәninde jýzege asyrylatyn bolsa, onda BÚÚ qúramyna kiretin 193 memleketting ornyna jer betinde 500 nemese 600 memleket payda bolar edi, búl óz kezeginde ýlken haosqa әkelip soghuy mýmkin. Osy sebepti biz Tayvanidy da, Kosovony da, Ontýstik Osetiyany da, Abhaziyany da moyyndamaymyz әri búl prinsiyp, bizding oiymyzsha, kvaziymemlekettik territoriyalargha da qatysty qoldanylady, al Lugansk pen Donesk sol sanatta bolyp tabylady», – dedi Toqaev.

Sol-aq, eken, preziydent Toqaev әlemdik BAQ-tyng bas taqyrybyna bir-aq, shyqty. «Toqaev Putinning betine aitty», «Ýlken zalda Putinge osylay aita alghan jalghyz adam – Toqaev boldy», «Toqaev Reseydi qoldamaytynyn ashyq bildirdi» t.b. taqyryptar janalyqtar lentasynda jauynday jaudy.

Ásili, esti júrt búl sózderding aityluy oryndy hәm әdiletti ekenin jaqsy týsinedi. Basqa sóz, basqa kep bolmauy kerek te. Ashyghyn aitqanda Toqaev eshqanday erlik jasaghan joq. Bar bolghany Qazaqstannyng resmy pozisiyasyn ashyq týsindirdi. Búl bizding pozisiyamyz. Qazaqstan halqynyng ústanymy. Biz Ukrainanyng territoriyalyq tútastyghyn qoldaymyz. Al Reseyding soghys bastauyn aiyptaymyz.

Sol-aq, eken, Reseyding shala sauatty, sala-qúlash sóileytin shytynabay shendileri shyjyndanyp qoya berdi. Ángimeni sheshenning putinsýigish liyderi Ramzan Qadyrov bastady.

Resey armiyasynyng sheshendermen soghysyp, Groznyidyng tas-talqanyn shygharyp, adamdaryn ayausyz óltirip, aqyrynda ózine basybayly bodany etkenin úmytqan. Úmytqany bylay túrsyn, Kremlimen auyz jalasyp, Reseyding «geroyy» atanghan, Resey preziydenti Vladimir Putin men onyng aqshasyna ynta-shyntasymen ghashyq Ramzan Qadyrov:

«Qazaqstan, Sizder tәuelsizdikten aiyryla jazdaghanda ÚQShÚ (ODKB) jiberip, sizderding memleketterinizdi qútqarghan kim? Resey edi...», - dep  aydy aspannan biraq shyghardy.

Onyng izin basa múrtyn bit basqan mújyq Konstantin Zatuliyn degen Dumanyng dәudey deputaty:

«Ukraina bolsyn, basqa bolsyn, eger siz-biz desip, syilasar bolsaq, eshkimning jerine súqtanbaymyz. Al eger eregiser bolsanyz, bizden bәrin kýtuge bolady. Ukrainanyng kebin kiyesizder. Sol sebepti, qazaq biyligine mәselening osy túsyna nazar audarghan abzal...», - dep sóiledi.

Al Reseylik sayasattanushy, OA elderi boyynsha ekspert Arkadiy Dubnov:

«Osyghan deyin Resey ainalasyndaghy elder, sonyng ishinde odaqtas elder әr zatty óz atymen ataugha jol bermeytin. Men búl mәlimdemeni – «aqiqat sәti» dep atar edim. «Asylyp ólgenning ýiinde arqan turaly sóz aitpaydy», - degen bar ghoy. Mine, keshe «asylyp ólgenning ýiinde arqan turaly aitqan» adam tabyldy», - depti.

Al Reseylik jurnalist, sayasatshy Andrey Maligiyn:

«Toqaev arqagha pyshaq súqty. Toqaev sonday-aq, Ukrainanyng EO-gha qosyluyna qarsy emestigin bildirdi. Ol osy sózderding barlyghyn Putinning kózinshe aitty», - depti.

Qysqasy, Resey Qazaqstangha qarsy aqparattyq soghys ashqanday. Al әzirge Qazaqstannyng qanday da bir lauazymdy túlghalary Resey deputaty Konstantin Zatulin men Sheshenstan basshysy Ramzan Qadyrovtyng sala-qúlash sózderine qatysty jauap bergen joq.  Esesine, QR Syrtqy ister ministri Múhtar Tileuberdi: «Qazaqstan әlemning barlyq elderin 2045 jylgha qaray yadrolyq qarudan bas tartugha shaqyrady», - degen mәlimdeme jasaghan.

Sózdi sozbaqtamay, qysqasha qayyrghandaghysy osy...

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz

22 pikir