Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Janalyqtar 4879 0 pikir 1 Qarasha, 2012 saghat 06:10

QAZAQSTAN RESPUBLIKASY JURNALIYSINING ETIKALYQ KODEKSI

QAZAQSTAN RESPUBLIKASY JURNALIYSINING ETIKALYQ KODEKSI

 

SÓZBASY

 

- Búqaralyq aqparat qúraldarynyng júrtshylyqty obektivti aqparatpen qamtamasyz etudegi manyzdy róli men missiyasyn sezine otyryp,

- jalpyadamzattyq qúndylyqtar men moralidyq-etikalyq ýlgi-qalyptargha jaqyndyqty tútastay bólise otyryp,

- sóz bostandyghy men oi-pikir bildiru jurnalisting ajyramas qúqyghy, erkin búqaralyq aqparat qúraldary qyzmetining mindetti sharty ekenin moyynday otyryp,

- Adam qúqyqtarynyng jalpygha ortaq deklarasiyasyn, BÚÚ-nyng Baspasóz bostandyghynyng býkilәlemdik hartiyasyn, Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasy men qoldanystaghy zannamalaryn basshylyqqa ala otyryp,

 

Qazaqstan jurnalisteri Qazaqstannyng jurnalisteri men búqaralyq aqparat qúraldary qyzmetkerlerining moralidyq-etikalyq qaghidattary men kәsiby qyzmetining normalaryn qalyptastyratyn Qazaqstan Respublikasy jurnaliysining Etikalyq kodeksin (búdan әri qaray - Kodeks) qabyldady.

 

Kodeks ózindik tәrtip pen moralidyq-etikalyq baghdardyng qúraly bolyp tabylady, júrtshylyq tarapynan jurnalister men búqaralyq aqparat qúraldaryna senim men qúrmet kórsetuge qol jetkizuge yqpal etedi.

 

1. KÁSIBY PARYZ

 

QAZAQSTAN RESPUBLIKASY JURNALIYSINING ETIKALYQ KODEKSI

 

SÓZBASY

 

- Búqaralyq aqparat qúraldarynyng júrtshylyqty obektivti aqparatpen qamtamasyz etudegi manyzdy róli men missiyasyn sezine otyryp,

- jalpyadamzattyq qúndylyqtar men moralidyq-etikalyq ýlgi-qalyptargha jaqyndyqty tútastay bólise otyryp,

- sóz bostandyghy men oi-pikir bildiru jurnalisting ajyramas qúqyghy, erkin búqaralyq aqparat qúraldary qyzmetining mindetti sharty ekenin moyynday otyryp,

- Adam qúqyqtarynyng jalpygha ortaq deklarasiyasyn, BÚÚ-nyng Baspasóz bostandyghynyng býkilәlemdik hartiyasyn, Qazaqstan Respublikasynyng Konstitusiyasy men qoldanystaghy zannamalaryn basshylyqqa ala otyryp,

 

Qazaqstan jurnalisteri Qazaqstannyng jurnalisteri men búqaralyq aqparat qúraldary qyzmetkerlerining moralidyq-etikalyq qaghidattary men kәsiby qyzmetining normalaryn qalyptastyratyn Qazaqstan Respublikasy jurnaliysining Etikalyq kodeksin (búdan әri qaray - Kodeks) qabyldady.

 

Kodeks ózindik tәrtip pen moralidyq-etikalyq baghdardyng qúraly bolyp tabylady, júrtshylyq tarapynan jurnalister men búqaralyq aqparat qúraldaryna senim men qúrmet kórsetuge qol jetkizuge yqpal etedi.

 

1. KÁSIBY PARYZ

 

1.1. Jurnalist ózining qyzmetinde kәsibi, sóz ben aqparat bostandyghy, ishki sayasy túraqtylyqty, konfessiyaaralyq, etnosaralyq kelisimdi saqtau, últtyq aqparattyq qauipsizdik pen qoghamdyq adamgershilik ahual mýddesi ýshin qyzmet jasaydy.

1.2. Jurnalist qoly qoyylghan, býrkenshik nemese anonimdi atymen, biraq rúqsaty jәne kelisimi boyynsha taratylghan kez kelgen habarlamanyng senimdiligi ýshin ózining atymen jәne bedelimen jauap beredi.

 

 

2. ÁLEUMETTIK JAUAPKERShILIK

 

2.1. Jurnalist qoghamnyng moralidyq jәne etikalyq qaghidattarynyng nyghangyna yqpal etedi.

2.2. Jurnalist ózine jýktelgen qoghamdyq jauapkershilikti sezinedi jәne onyng qyzmeti qoghamdyq mýddege zalal keltirmeuin ýnemi qadaghalaydy.

2.3. Jurnalist qoghamdyq tәrtipting túraqsyzdyghyn, әleumettik arazdyqty qozdyrudy boldyrmas ýshin dәleldenbegen aqparattan, asyghys jәne tekserilmegen aqparatty jariyalau men taratudan bas tartady nemese atalghan aqparattyng tekserilmegen sipatyn kórsetedi.

 

3. ADALDYQ JÁNE QASAQANA ISTEMEUShILIK

 

3.1. Jurnalist adaldyq pen qasaqanashyldyq emes qaghidattaryn ústanady, kez-kelgen syrttan jasalatyn qysymdy joqqa shygharady.

3.2. Jurnalist kәsiby mindetterin oryndau barysynda aqparat aludyng zandy tәsilderin qoldanady, aqparat kózine qysym kórsetpeydi.

 

4. SENIMDILIK JÁNE OBEKTIVTILIK

 

4.1. Jurnalist obektivtilik, qasaqana emes qadam jasau qaghidattaryn ústanady.

4.2. Jurnalist belgili bir mәseleler boyynsha pikirlerding tolyq auqymyn qaperge alady jәne ózi senimdiligine kóz jetkizgen aqparatty ghana jariyalaydy.

4.3. Senimdilik, tolyqtyq jәne obektivtilik maqsatynda jurnalist aqparattardy týrli kózderden alu ýshin barynsha kýsh-jiger júmsaydy.

4.4. Jurnalist ózining qyzmetinde derekterdi, pikirlerdi, baghamdardy, boljamdardy, núsqalardy jәne joramaldardy jeke kózqarasy túrghysynan naqty aiyra biledi.

 

5. DEREKKÓZDER JÁNE QÚPIYaLYLYQ

 

5.1. Eger derekkózding kinәsinen shyndyqty sanaly týrde búrmalaushylyq oryn alghan nemese ony kórsetu dýrbelennin, sayasy nemese әleumettik-ekonomikalyq túraqtylyqtyng bolmasa jalpyúlttyq auqymdaghy materialdyq ziyannyng aldyn aludyng jalghyz tәsili bolyp tabylghan jaghdaylarda jurnalist derek kózining aqparatyn ashu nemese qúpiyalylyghyn saqtau turaly sheshimdi óz betinshe qabyldaydy.

5.2. Jurnalist qúpiya aqparatty ózining kәsiby qyzmetinde jeke mýddesi nemese basqa adamdardyng mýddesi ýshin paydalanbaydy.

 

6. JEKE ÓMIRDI, AR-NAMYSTY JÁNE ISKERLIK QASIYETTERDI QÚRMETTEU

 

6.1. Jurnalist jeke ómirdi, adamdyq ar-namys pen iskerlik qasiyetti qúrmetteu qaghidatyn basshylyqqa alady.

6.2. Jurnalist azamat pen zandy túlghanyng zannamalyq túrghyda qarastyrylghan jaghdaylardan basqa kezderde qanday da bir aqparatty úsynudan bas tartu qúqyn moyyndaydy.

6.3. Jurnalist airyqsha kinәsizdik qaghidatyn ústanady.

 

7. BÁSEKELESTIK JÁNE YNTYMAQTASTYQ

 

7.1. Jurnalist ziyatkerlik menshikti, onyng ishinde óz әriptesterining kәsiby qyzmetinen tuyndaytyn ziyatkerlik menshik qúqyn qúrmetteydi.

7.2. Jurnalist әriptesterining qúqyghyn qúrmetteydi jәne adal bәsekelestik zannamalaryn ústanady.

7.3. Jurnalister kәsiby paryzyn oryndau kezinde zardap shekken ózining әriptesterine jәrdem kórsetedi.

 

8. QORGhAU JÁNE JAUAPKERShILIK

 

8.1. Jurnalist zorlyq-zombylyq nemese zorlyq-zombylyq qateri, til tiygizu, materialdyq nemese moralidyq zardap jaghdayynda Qazaqstan zannamasynda qarastyrylghan tәrtip boyynsha sot jәne basqa da barlyq qorghanu kepildikterin paydalanady.

8.2. Jurnalist Qazaqstan Respublikasynyng qoldanystaghy zannamalaryn moyyndaydy jәne ony búzghany ýshin jauapkershilikti sezinedi. Degenmen, Kodeks jurnalisti zandy jәne jeke túlghalar tarapynan sot tәrtibimen qudalaugha negiz bolmaydy.

8.3. Jurnalisting Kodeks erejelerin búzuy moralidyq jazghyrugha úshyraydy.

 

QORYTYNDY EREJELER

 

Atalghan Kodeks jurnalisterding - Qazaqstan azamattaryna jәne qatysy bar.

Jurnalisting Kodekske qarym-qatynasy - ar-úyatyna baylanysty. Kodeksti ústanugha nemese búzugha mәjbýrleuge jol berilmeydi.

Qazaqstan Jurnalister odaghy jәne

Bas redaktorlar kluby basqarmalarynyn

birlesken otyrysynda qabyldandy.

2012 jylghy 30 qazandaghy № 1 hattama.

Qazaqstan Respublikasy, Astana qalasy

0 pikir