Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Kórshining kólenkesi 3997 27 pikir 21 Sәuir, 2022 saghat 11:14

Onyng bar armany - Qyzyl tudyng jelbireui...

Resey biyligi Kenes Odaghyn qayta qúru turaly oiy baryn ashyq aitpasa da, KSRO-nyng tarauyn ýlken geosayasy tragediya sanaytynyn jasyrmaydy. Ol turaly Resey preziydenti Vladimir Putin de san mәrte aitty. 

Putin 2005 jyly Federaldy Kenes aldynda sóz sóilep, alghash ret KSRO-nyng ydyrauyna baylanysty ózining kózqarasyn bildirdi. Ol: «KSRO-nyng qúlauy XX ghasyrdaghy eng iri geosayasy apat boldy», - dep atady.

2015 jyly Putiyn: «KSRO qúlaghannan keyin orys halqy әlemdegi bólshektenip, әr elde shashyrap qalghan eng iri halyqtyng biri boldy», - dedi. Resey basshysy Ukrainagha 2014 jyly soghys ashqannan keyin, atalmysh sipattaghy mәlimdemeni kóbeytti. Jiny men kezdesulerde jii aitatyn boldy.

2019 jyly Putin «Resey shaqyrady!» atty forumda KSRO-nyng ydyrauy qate ekonomikalyq sayasattyng nәtiyjesinde boldy dep atady. Alayda onyng búl sózin Gorbachev joqqa shyghardy. 2021 jyly Putin maqala jazyp, bylay dedi: «Bolishevikter orys halqyna tausylmaytyn tәjiriybe jasaushy material retinde qarady. Olar әlemdik revolusiya jasap, últtyq memleketti joyamyz dep oilady. Olar shartty týrde shekaralardy syza salyp, aimaqtardy syilyq retinde taratyp berdi. Qorytyndylay kelgende bolishevikterding qanday sheshim qabyldaghany, endi manyzgha ie emes. Ol sheshimder boyynsha úzaq daulasugha bolady. Bir dýnie belgili: Resey shartty týrde tonaldy.

KSRO qúramyndaghy memleketterining arasyndaghy shekaralary әriyne memlekettik dep eseptelmedi, ol shartty týrdegi dýnie edi, al biylik birortalyqtan basqarylyp otyrdy. Biraq 1991 jyly búl barlyq territoriyalar, al eng bastysy adamdar basqa shekaranyng artynda qaldy. Jәne shyndyghynda tarihy otanynan bólindi.

Búl sәtte ne aitugha bolady? Barlyghy da ózgerip jatyr. Qogham, memleket. Áriyne halyqtyng bir bóligi uaqyt ótkennen keyin, tarihy jәne әleumettik jaghdaygha baylanysty ózin jeke últ sezinui mýmkin. Búghan qalay qaraugha bolady? Bir ghana jauap boluy mýmkin: qúrmetpen qaraugha tiyispiz!

Óz memleketterindi qúrghylaryng kele me? Marhabbat. Biraq qanday jaghday boyynsha qúrasyndar? Osy sәtte Reseyding kórnekti sayasy qayratkeri, Sankt-Peterburg qalasynyng meri bolghan A.Sobchaktyng mynanday baghasy bar. Ol joghary bilimdi zanger retinde barlyq sheshimning zandy boluyn qalady, sondyqtan da 1992 jyly mynanday oy aitty: KSRO qúramynda bolghan memleketter kelisimdi ózderi 1992 jyly joyghannan keyin, odaqqa qay aumaqpen kirdi, sol aumaqpen shyghuy tiyis. Qalghan aumaqtar talqylau nysany. Basqa sózben aitqanda nemen keldinder, somen ketinder. Múnday logikamen talasu qiyn».

Putinning «Rossiya 1» arnasyna «Sovet odaghynan bólinip shyqqan elder Resey jerine qaryq boldy», - degeni esimizde. «Bizding egemendigimizge qatysty ózge de mәseleler bar ghoy. Sovet odaghy qúrylghan kezde, kelisimshartta onyng qúrymanyn shyghu qúqy da jazylghan. Al onyng (odaqtan shyghudyn) tәrtibi jazylmaghandyqtan, súraq tuyndaydy. Eger qanday da bir respublika Kenes odaghy qúramyna qosylyp, óz iyelikterine ( v svoy bagaj-red.) iri kólemde Resey jerin, dәstýrli Resey territoriyasyn alyp, keyin odaq qúramynan shyghugha sheshim qabyldasa, onda eng qúryghanda, orys halqynyng «syilyghyn» birge ala ketpey, nemen kirdin, sonymen shyghuyng kerek qoy. Osynyng eshqaysysy jazylghan joq. Sondyqtan, qazirgi Konstitusiyagha ózgeris engizudi әbden dúrys dep esepteymin», - degen edi.

Ukrainagha soghys ashar sәtte Putin telearnadan bir saghattyq dәris oqyp: «Ukraina degen bolmaghan, barlyghy da Reseyge tiyesili edi, Ukrainanyng payda boluyna tikeley  KSRO sayasaty әser etti», - dedi.

ᐈ Kirill Stremousov razmestil flag SSSR na Arestanke v Hersone

Ukraina soghysy Putinning KSRO turaly nostaligiyasyn ashyq kórsetude. Ukrainagha shabuyl jasaghan sәtte Resey әskerining KSRO tuyn jelbiretken sәtte boldy. Mysaly eki kýn búryn Resey basqynshylarynyng qolyna ótken Ukrainanyng Herson qalasynda KSRO tuy kóterildi.

Reseylik kommunistter Zuganov, Rashkin men Afonin Resey Memlekettik Dumasyna Reseyding qazirgi tuyn KSRO tuymen almastyru turaly zang jobasyn úsyndy. Olar halyqtyng teng jartysy KSRO-nyng ydyrauyna ókinetinin aitqan.

«Últshyldargha qarsy qyzyl tudy kóterip shyqqan apany kýlli әlem biletin bolar. Dәl osy tumen biz Úly Otan soghysynda jeniske jettik. KSRO osy tumen barlyq jetistikke qol jetkizdi. Búl tu bizding jenisimiz ben jemisimizding kórinisi, nyshany. Maghan tarihshylar kórsetken surette últshyldardyng ýsh jolaqty qoldanghanyn bayqadym. Sondyqtan mening oiymsha, әsirese әskery operasiya ótip jatqan kezde búl ózekti mәsele siyaqty. Biz LHR men DHR túrghyndary bizding әskerdi qyzyl tumen qalay qarsy alghanyn kórdik. Halyq dәl Kenes odaghyna oraludy qalaydy. Mening oiymsha jenis tuy boluy tiyis», - deydi reseylik deputat Anjelika Glazkova.

Býgingi Resey biyligindegi túlghalardyng bir armany bar bolsa, ol KSRO-ny qayta qúru. Qyzyl tudyng jelbireuin kórgisi keletinder sany Kremlide kýn sanap artyp kele jatqanday...

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz

27 pikir