Senbi, 20 Sәuir 2024
Alasapyran 3582 23 pikir 28 Nauryz, 2022 saghat 13:39

Aymaghambetovting dogharysqa ketuin talap etude

Qúrmetti Qasym-Jomart Kemelúly!

A.Aymaghambetovti Bilim jәne ghylym ministri qyzmetine qayta taghayyndau turaly Sizding sheshiminizge ata-analar jәne pedagog qauymynyn, Qazaqstan Respublikasynyng azamattarynyn, yaghny Bizdin  kónilimiz tolmaydy.

Biz Ony qyzmetinen bosatudy talap etemiz, sebebi Ministr óz ókilettikterin orynday almaydy, ghylymiy-pedagogikalyq qoghamdastyq pen ata-analardyng senimin joghaltty dep sanaymyz.

BGhM jýiesinde sybaylas jemqorlyq, júmystyng qúldyrauy, burokratiya, derekterdi búrmalau, el basshylyghynan jәne qoghamnan derekterdi jasyru oryn aluda.

Oqu sapasy tómendeude. PISA-nyng songhy zertteuining nәtiyjesi boyynsha qazaqstandyq oqushylar әlemnin 100 elining arasynda 96-shy orynda túr. Angola, Kamerun, Kambodja, Sudan reytinginde bizding elmen qatarlas. "Oqushylardyng jetistikterin baghalau jónindegi halyqaralyq baghdarlamanyn" jahandyq reytinginde Qazaqstan Livan men Miyanmanyng arasyna ornalasyp, oqushylardyng bilim sapasy boyynsha әlemning 73 elining arasynda 70-oryndy iyelendi.

Sonymen qatar, resmy tabeliderge joghary bagha qoyyluda, al ata-analar mektep oqushylarynyng orfografiyalyq qateliktersiz 4 sóilem jaza almaytyndyghyn jәne kartada 10-synypta jaqyn shet elderdi kórsete almaytyndyghyn bayqady.

Al matematika, fizika, tarih jәne basqa pәnder turaly bilim dengeyin aitpasa da bolady.

Ministrlikting nóldik synyptan bas tartu jәne jeti jasqa deyingi balalardy birinshi synypqa qabyldauy ýlken qatelik boldy, búl balalardyng mektepke dayyndyghyn nasharlatty.

Oqulyqtar sauatsyz qúrastyrylghan, oqu baghdarlamalaryndaghyday, olardyn qateleri jeterlik. Taqyryptary ashylmaghan, baghdarlamalar qysqartylghan jәne bir-birine qayshy keledi, mysaly, birinshi synypta grammatikada balalar tek oqudy ýirenedi, al aghylshyn tilinde olar múny ýirenbey jatyp ózdiginen orynday aluy kerek. Jana pәnderdi engizgennen keyin balalar materialdy mengeruge jetkilikti uaqyttary joq jәne  jasyna sәikes emes qajetsiz aqparattar jýktelgen.

Ayqyn sәtsizdikterge qaramastan, ministr ózining jaqyn adamdaryna 15 million tenge mólsherinde syiaqyny qosa alghanda, iri syilyqtardy ýlestirip berip otyr. Qoghamdyq bayandamalarynda ol bilim berudegi naqty jaghdaydy jasyryp, derekterdi basqaryp, múghalimderding jalaqysyn kóterudi qamtu arqyly elding joghary basshylyghynyng enbegin iyemdendi. Bizge týsken aqparat boyynsha Ministrlik budjetinen Aymaghambetovtyng túlghasyn dәripteumen, ony media jәne әleumettik jelilerde jarnamalaumen ainalysatyn birqatar jarnamalyq firmalar qarjylandyrylatyny belgili boldy.

Oqu oryndarynda da qalypsyz jaghday tuyndap otyr, mektep basshylyghy baqylau men shekteulerding jana әdisterin oilap tabugha asa kóp kónil bólude. Biometriya, kameralar, medisinalyq synaqtar, maskalar. Oqushylar jәne ata-analarmen dialog ornatudyng ornyna olardy vaksinasiyalaugha mәjbýrleu jәne qorqytu arqyly óte ziyandy atmosfera qúryp otyr. Mektep rejimdik obektige jәne auruhanagha ainala bastady, biraq bilim alushylargha búl sharalar qauipsizdikti mýldem qamtamasyz ete almady.

Po ofisialinym dannym po gorodu Nur-Sultan v 2021 godu bylo 97 suisidalinyh proisshestviy sredy nesovershennoletniyh, iz nih 11 zavershyonnyh. Masshtaby suisidov v strane skryvaitsya ot rodiyteliskoy obshestvennosti. A shkolinye psihology ne okazyvayt pomoshi, a «informiruit» uchashihsya o sposobah kak svesty schety s jizniu.

Mektep ghimarattary paydalanugha aitarlyqtay normalardy búzushylyqtarmen tapsyryluda. Qarapayym órtke qarsy normalar jәne sanitarlyq normalar jana obektilerde qarastyrylyp, pysyqtalmaghan. Kóptegen qalalardaghy baqylaushy ata-analar osy mәselelerdi kóterip jatyr. Biraq BGhM әrqashan da sanyrau jәne soqyr keyip tanytyp otyr.

Múghalimderding de jaghdayy nashar. Songhy jyldary múghalimder qajetsiz qaghazdardy toltyrumen ainalysyp keledi. Funksionaldyq sauattylyq úghymyn engizu oqushylardyng bilimin eng tómengi dәrejege týsirdi. Múghalimderdi attestattau, túraqty kurstar, múghalimderding portfoliosy, eshkimge  qajeti joq esseler, múghalimning jetistikteri men tәjiriybesinen joghary baghalanatyn testter, jazbasa júmystan airylu  jәne ústaz mәrtebesin joghaltu qorqynyshymen aqyly maqalalardyng jariyalanymdaryn óz esebinen jazu, múghalimderding túraqty esep berui jәne kózboyashylyq múghalimder men oqytushylardan balalardyng tolyqtay bilim alugha mýmkindigin joydy.

Eldegi joghary bilimning jaghdayy da mýshkil. Qazirgi naqty maqsat - studentterding bilim sapasyn arttyru emes, Ministrlik baqylaudy kýsheytu. Ministr ózine ynghaysyz joghary oqu oryndarymen arnayy kýres jýrgizude. Qazirgi tanda búl uniyversiytetterding myndaghan studentteri kóshede qaldy. Ásirese I-II kurs studentteri zardap shekti. Ministrding barlyq studentterding basqa oqu oryndaryna auysqany turaly sózderi ótirik! Kóptegen studentter ýshin basqa uniyversiytetterdegi tólem mólsheri tym auyr boldy jәne olar shaghymdarynan bas tartugha mәjbýr boldy, osylaysha NEET (oqymaytyn jәne júmys istemeytin jastar) jastar qataryn tolyqtyrdy.

Qantardaghy qayghyly oqighalar kezinde, bilimsiz jastar kóshelerge shyqqany, sonyng ishinde bilim beru salasynyng qúldyrauynyng jemisi ekenine senimdimiz. Almaty qalasynda tonaushylar arasynda  júmysqa ornalaspaghan studentter, jastar jәne keshegi týlekter kóp boldy (rastau: jelilerdegi viydeo).

Barlyq osy «reformalar» oqytu sapasyn jaqsartpady. Bizding joghary oqu oryndary týlekterining jartysy tipti dәriger siyaqty súranysqa ie mamandyqtar boyynsha oquyn ayaqtaghannan keyin júmysqa ornalasa almaydy. Kórshiles Reseyde, mysaly, Ombyda, múnday «problemalyq» týlekterding ýlesi tek 20%-dy qúraydy. Qazaqstandyq jastardyng sheteldik joghary oqu oryndaryna ketuining artqany tanqalarlyq emes, ol turaly derekter 2019 jyldyng qorytyndysy boyynsha Euraziyalyq ekonomikalyq komissiyanyng bayandamasyna endi, onda studentterding «eksportynyn» jalpy kóleminde Qazaqstannyng ýlesi 67%-dy qúraydy dep aitylghan. Búl Resey, Qyrghyzstan, Armeniya jәne Belarusiten kóp.

Aymaghambetov bilim beru salasyn jýieli týrde qúldyratyp keledi. Songhy kezeng - uniyversiytetter men mektepterdi  jekeshelendiruge jәne kommersiyalyq qajettilikterge qayta beyindeuge alghashqy qadam bolyp tabylatyn syrtqy úiymdargha «basqarugha» beru. Petropavl SQMU qazirding ózinde jynystyq-azshylyq toptardy qoldau baghdarlamalary men nasihatymen ghana tanymal Arizona uniyversiytetine tabystaluda. «Arizona» jobalaryn qarjylandyrugha 30 milliard tenge budjet qarajatyn júmsau josparlanuda.

Bilim ministri Aymaghambetov súhbatynda Mәskeude bolghan kezinde keybir «dostarymen» gey-paradqa barghanyn moyyndady. Jastarmen júmys isteuge jauapty ministrding múnday baylanystary men moralidyq qaghidattaryna jol berilmeui tiyis.

Aymaghambetovtyng mansaby «Ansar Ligasy» baqylaudaghy qozghalysyna jәne jeke ózine ondaghan myng dollar bólgen amerikandyq «Soros Qorynyn» qoldauymen kóterilgeni de alandatady. Sonymen qatar, bolashaq ministr memlekettik qyzmetshi bola otyryp, kýmәndi syltaularmen sheteldik granttar alghan. Ol Resey Federasiyasynda tyiym salynghan inoagentter mektebining («Azamattyq aghartushylyq mektebi») týlegi, onda týrli – týsti revolusiyanyng kóptegen jetekshileri oqyghan. Oqu barysynda Aymaghambetovty Ortalyq Barlau Basqarmasynyng (SRU) bolashaq diyrektory Uiliyam Berns basqarghany da belgili boldy.

Sheneunikting sheteldik aqshany aluy ghana emes, sonymen qatar bilim salasynda tómendegidey ýzdiksiz sybaylas jemqorlyq janjaldary da súraqtar tuyndatady:

1) «Kazinterserviys» kompaniyasy men onyng enshiles úiymdaryna qashyqtyqtan oqytu kezeninde kompiuterlik tehnikany satyp alugha 43 milliard tenge audaryldy. Belgili bolghanday, tehnika joghary baghamen satyp alynghan. «Kazinterserviys» kompaniyasynyng basshysy qazirgi uaqytta tergeu ýstinde, elimizding alty ónirinde qylmystyq is qozghaldy. «Kazinterserviys» kiristerin arttyrugha ministr A.K. Aymaghambetovtyng 2020 jylghy 2 nauryzda qol qoyylghan №79 búiryghy sebep boldy.

2) Ýshtildi bilim beru modelin engizu baghdarlamasy boyynsha elimizding pedagogterin dayarlaugha júmsalghan qarajattyng barlyq kólemi - 6,7 milliard tenge «Ústaz» JShS-ne auksionsyz berildi. Shaghyn jeke kompaniya (barlyghy 20-50 júmys orny) elimizding barlyq pedagogtaryn osy baghdarlama boyynsha oqytyp shyghardy. Baghdarlamanyng ózi sәtsiz bolyp shyqty.

3) «Jasmaman «tehnikalyq jәne kәsiptik bilim beru jýiesin janghyrtu» baghdarlamasy boyynsha «Soprano Group» fin kompaniyasyna 1,2 million dollar audaryldy. Olar 2020 jyldyng sәuir aiynda Qazaqstannyng 200 oqu ornyn tekseruge tiyis edi, degenmen elimizde tótenshe jaghday rejiymi (qatang karantin kezinde) qoldanylghan bolatyn. Mindettemeler, әriyne, oryndalmady, aqsha qaytarylghan joq.

4) «Baldәuren» RMQK-ne 2020 jyly pandemiya kezinde daryndy balalargha arnalghan búqaralyq is-sharalardy ótkizuge 3,3 milliard tenge bólindi. Karantindi eskere otyryp, qarajat bólu syltauy aqylgha syiymsyz jәne mazaq bolyp kórinedi.

Ministrding «taza emestigi» turaly onyng doktorlyq dissertasiyasynyng jalghan ekendigi turaly aqparat ta aitady. Ministrding júmysynda plagiatty rastaghan sheteldik sarapshylardyng qorytyndylary jariyalandy. Aqparat joqqa shygharylmaghan jәne ghalymdardyng eshqaysysy kýmәn tudyrmaydy.

Osy faktilerding negizinde ata-analar men pedagogikalyq qoghamdastyq Bilim ministri Aymaghambetovtyng jeke basyna senimsizdik bildiredi.

Sizden sayasy erik-jiger tanytuynyzdy jәne memlekettik jәne sayasy lauazymdardy atqarugha tyiym sala otyryp, QR Bilim jәne ghylym ministri A.Aymaghambetovti tez arada otstavkagha jiberudi súraymyz. Sonday-aq, onyng vedomstvodaghy sybaylas jemqorlyq prosesterindegi jeke rólin jәne onyng kýmәndi sheteldik baylanystaryn tergeu qajet dep sanaymyz.

Múnday jaghdaylardyng aldyn alu ýshin jana basshylyqpen bizdin, ata-analar men múghalimderdin, balalarymyzdy oqytu prosesin talqylaugha jәne josparlaugha qatysqymyz keledi, úsynystar aitqymyz keledi jәne memleket tarapynan tyndaluymyz jәne bizding pikir eskerilu qajet dep sanaymyz.

Qúrmetti Qasym-Jomart Kemelúly, siz halyq ýnine qúlaq asatyn memleket qúryp jatyrsyz, al  endi óz halqynyzdy tyndanyz. Bilim ministrin otstavkagha jiberiniz!

Qúrmetpen,

ata-analar jәne pedagogikalyq qogham, Qazaqstan Respublikasynyng azamattary

Eskertu: Abai.kz erkin aqparat alany. Múnday oy jarystyryp, pikir talastyrugha Qazaqstanyng kez kelgen azamaty qúqyly. Atalghan maqala redaksiyamyzdyng elektrondyq poshtasyna Janúzaq Ákimnen kelip týsti. Jogharydaghy maqala redaksiya ústanymyn bildirmeydi.

Abai.kz

23 pikir