Qúlqyny qapas qoghamdyq kesel
28.09.12.
Alla Taghala adamdardy ózge maqlúqtardan asyryp, ózining úly nyghmetterining biri aqyldy berip, ózimizdi pәk ústap, haramnan saqtanuymyzdy búiyrghan. Biraq, ókinishke qaray, býgingi qoghamda osy ústanym jýzege asyp jatyr ma? Joq. Tipti, adamzattyng óz-ózine, óz densaulyghyna qastandyq qyluy kýn ótken sayyn órshy týsude. Bir sәt kóshege shyghyp jan-jaghynyzgha nazar audarar bolsanyz, jogharyda aitqan sózimizding shynayylyghyna kóz jetkizeriniz kýmәnsiz. Búghanasy bekimey jatyp nikotinge ulanyp, myndaghan isik aurularyn tudyratyn týtindi qúmarlana tartushylar hayuan qylatyn ashy sudy simirip, janúyasyn baqytsyz etkender jәne esirtkini bar mýlkin satyp, ómirin týnekke ainaldyrghan nashaqorlar kýn sanap, ósip kele jatyr. Álemderding Rabbysy búl turasynda qasiyetti Qúran Kәrimde «Nisa» sýresining 29-ayatynda bylay deydi: «Ózderindi-ózdering óltirmender!»
Qazirgi damyghan medisina temeki sheguding adamdy «bayau ólimge» alyp baratyn birden-bir ziyandy zat ekenin aityp, әrbir tal temeki adam ómirin 12 minutqa qysqartatyndyghyn anyqtaghan.
Qazaqstanda qazirgi uaqytta 6 miylliongha juyq adam temeki shegedi eken. Onyng basym bóligi orta jastaghy adamdar.
28.09.12.
Alla Taghala adamdardy ózge maqlúqtardan asyryp, ózining úly nyghmetterining biri aqyldy berip, ózimizdi pәk ústap, haramnan saqtanuymyzdy búiyrghan. Biraq, ókinishke qaray, býgingi qoghamda osy ústanym jýzege asyp jatyr ma? Joq. Tipti, adamzattyng óz-ózine, óz densaulyghyna qastandyq qyluy kýn ótken sayyn órshy týsude. Bir sәt kóshege shyghyp jan-jaghynyzgha nazar audarar bolsanyz, jogharyda aitqan sózimizding shynayylyghyna kóz jetkizeriniz kýmәnsiz. Búghanasy bekimey jatyp nikotinge ulanyp, myndaghan isik aurularyn tudyratyn týtindi qúmarlana tartushylar hayuan qylatyn ashy sudy simirip, janúyasyn baqytsyz etkender jәne esirtkini bar mýlkin satyp, ómirin týnekke ainaldyrghan nashaqorlar kýn sanap, ósip kele jatyr. Álemderding Rabbysy búl turasynda qasiyetti Qúran Kәrimde «Nisa» sýresining 29-ayatynda bylay deydi: «Ózderindi-ózdering óltirmender!»
Qazirgi damyghan medisina temeki sheguding adamdy «bayau ólimge» alyp baratyn birden-bir ziyandy zat ekenin aityp, әrbir tal temeki adam ómirin 12 minutqa qysqartatyndyghyn anyqtaghan.
Qazaqstanda qazirgi uaqytta 6 miylliongha juyq adam temeki shegedi eken. Onyng basym bóligi orta jastaghy adamdar.
Temeki shegushi adamdar ózin ghana ulap qoymay, qasyndaghy basqa adamdardy da ulaytyny belgili. Payghambarymyz Múhammedting (s.gh.s.) qasiyetti sózderinde aitylghanday, adam óz densaulyghyn qorghaugha, ony búzyp, ulandyratyn әr nәrseden aulaq bolugha mindetti edi.
Alla Taghala aitady: «Jyn men adamzatty Ózime qúlshylyq qylulary ýshin jarattym» (Zәriyat: 56). Sonday-aq Alla Taghala aitady: «(Múhammed gh.s.) «Kýdiksiz Rabbym jariya, jasyryn arsyzdyqty, (ózine jasaghan) orynsyz ozbyrlyqty... haram qyldy» de» (Aghraf: 33).
Ókinishke qaray, býgingi kýni kóptegen músylmandar Islam dinining shylym sheguge tyiym salghanyn týsinbeydi nemese týsinuge tyryspaydy. Olar temeki shegu haram etilgeni jóninde Qúran men Sýnnette eshqanday dәlel keltirilmegenin algha tartady. Ras, onday tikeley tyiym joq. Biraq Payghambarymyzdyng (s.gh.s.) sýnnetine sýiene otyryp, temekining tyiym salynghan ziyandy әdet týri ekenin týsine alamyz.
Temekining ziyandylyghynyng negizin onyng qúramyndaghy kóptegen qaterli elementterden týzeletindiginen bayqaugha bolady. Temeki týtininde 4000-gha juyq hiymiyalyq zat bar ekendigi anyqtalyp otyr. Onyng birde-biri adam aghzasyna paydaly emes, barlyghy birdey zalal. Onyng ishinde nikotiyn, shayyr, kómirtegi totyghy jәne kanseregen sekildi zattardyng zardaby asa auyr bolyp keledi. 100 mg. nikotindi birden qabyldaghan adam óledi. Búl nikotin mólsherin eki qorap temekiden alugha bolady. Áriyne, eki qorap temeki shekken adam óle qoymaydy. Óitkeni ol onyng bәrin bir sәtte qabyldap ýlgermeydi. Adam ony kýni boyy shegedi. Sondyqtan ulana qoymaydy.
Tek bir tal temeki tartqan adamnyng býiregindegi bezderden ardenalin jәne noradrenalin dep atalatyn garmondardyng búzyluy bastalady. Asqazannyng qyshqyl súiyqtyghy (zapyran) artady. Adamnyng tynys aluy tezdeydi. Jýrek soghu jiyilep, onyng qalyptan artyq júmys isteuine alyp keledi. Qan qysymy artady. Mine, múnyng bәri bir tal temekidegi nikotinning әserinen bolghan jayttar. Múnyng sony adamdy asa qauipti asqynghan aurugha dushar etui әbden mýmkin.
Balalar - bizding bolashaghymyz. Deni sau úrpaq ósiru, tәrbiyeleu qazirgi kezde bizderge jýktelgen ýlken mindet. Sol ýshin barlyq azamattar deni sau úrpaq qamyn oilap, óz ýlesin qosuy kerek!
Payghambarymyzdyng (s.gh.s.) sahabalarynyng biri: «Shyndyghynda, Alla aqtalu men syltaudy emes, tәubeni ghana qabyl etedi» dep aitqan eken.
Alla Taghala aitady: «...kim Rabbynan nasihat kelgende (kýnәsinen) tyiylsa, onyng ótken kýnәsi keshiriledi» (Baqara: 275).
Kózimizdi ashyp, keler úrpaqqa ýlgi bolayyq!
Kenjeәli qajy
Qonyratpayúly Myrzabay,
«Tastaq» meshitining bas imamy,
Almaty qalasy
"Ayqyn" gazeti
