Júma, 29 Nauryz 2024
Jyl qorytyndysy 3533 19 pikir 27 Jeltoqsan, 2021 saghat 16:13

Jarylys, tapshylyq, jút: Syiynan syny kóp jyl ótti...

2021 jyldyng syiynan syny kóp boldy. Qazaqstan san týrli qiyndyqty basynan ótkerdi. Dauly ister, qayghyly oqighalar men mansabynan aiyrylghan sheneunikter. Búl 2021 dese esimizge birden týsetin sózder. Keler jyldan ýmit kóp, biraq ótken jylgha bir kóz jýgirtsek. 

Chto takoe «inflyasiya»?

Bagha

2021 jyl dese, halyq qymbatshylyq sózin sinonim etip aldy. Qymbatshylyqpen bastalghan jyl, orasan inflyasiyamen ayaqtaluda. Elimizde bagha sharyqtap túr. Azyq-týlik, baspana, jol, janarmay, dәri-dәrmek. Barlyghynyng baghasy kýn sanap emes, saghat sanap ósti. Jyl basy tapshylyqpen bastaldy. Qoymalarda kýndelikti ómirge qajetti kókónis týrleri tausylyp, qap týbinde kartop, sórede sәbiz qalmady. Biylik óz ónimderimizdi ózgege satyp, aqyry ýsh ese qymbat baghagha ózge elden satyp alugha mәjbýr boldyq. Búl dosqa kýlki, dúshpangha taba etken jaghday boldy.

Inflyasiya kólemin tiyisti organdar toqtata almady. Resmy statistika boyynsha elimizdegi azyq-týlik baghasy songhy mәlimetter boyynsha 8,9%-gha artqan. Al beyresmy búl kórsetkish birneshe ese kóp. Memleket baghanyng sharyqtauyn pandemiyalyq shekteulermen týsindirip otyr. Shekara jabyq, tasymaldau az, sondyqtan qúny da ósti deydi. Alayda otyz jyl boyy dúrys óndiris qalyptastyra almaghanyn aita ketudi jón sanamapty.

Azyq-týlik, dәri-dәrmek baghasynan bólek, ýy baghasy da sharyqtap ketti. Jyl basynda 25 mln túrghan ýiler, jyl sonynda 33-37 mlngha deyin kóterildi. Ony qúrylys materialdarynyng qymbattauymen, al kóbining Reseyden keletinimen týsindirip otyr. Baghanyng sharyqtauyna Qazaqstan-Qytay shekarasynyng jabyq boluy da әser etude. Songhy ýsh aida shekaralyq beketterdegi elektrondy kezek on mynnan asqan, al kóptegen kәsipkerler tauar tapshylyghyn sezip, baghany kóteruge mәjbýr boluda.

Inflyasiya bas auyrtyp, baltyr syzdatar basty mәselege ainaldy. Sondyqtan biylik onyng dengeyin týsiremin dep talpynyp jatyr. Ázirge jetistik tek qújat jýzinde ghana bar siyaqty.

Kazahstanskui vaksinu QazVac uspeshno modernizirovaly pod delita-shtamm koronavirusa

Vaksina jәne pandemiya

Sózsiz 2021 jyldyng basty mәselesi әlem boyynsha da, Qazaqstan boyynsha da ol koronavirus. 2020-da әlemge jayylghan qauipti indetpen kýresu 2021 jyly qarqyndy jýrdi. Oghan sebepker bolghan koronavirusqa qarsy vaksinanyng jasaluy bolyp otyr. Qazaqstan búl túrghydan maqtanatyn bir jetistikke jetti, ol otandyq QazVac vaksinasyn jasap shygharuy. Alayda óz ónimimiz bola túra, reseylik «Sputnikke» qúda týstik. Bir emes, baqanday 10 million danasyn satyp alamyz dep jar saldyq. Satyp aldyq ta. Baqanday 114 mln dollargha.

Densaulyq saqtau ministri Aleksey Soy kýzge deyin 10 mln adamgha vaksina salamyn dep uәde etti. Uәdesi uәde kýiinde qaldy. Býginde 8 947 986  adam vaksina aldy, al Soy sol kýii sózin oryndamay, qyzmetinen ketti.

Jút kele jatyr ma?

Jút

Qazaqstannyng batysy men Aral manynda 2021 jyldyng kóktem-jaz alarynda orasan qúrghaqshylyq pen jauyn-shashynnyng bolmauynan jút boldy. Myndaghan sharuanyng maly qyrylyp qaldy. Biylik búl mәselege der kezinde nazar audarghan joq, al qogham sharualargha ózderi qol úshyn sozugha tyrysyp jatty. Olardyng arasynda belsendi Qúrmet Talapqazy da bar edi.

Biylik sharualargha der kezinde shóp jetkizu júmystaryn jýieli jýrgize almady. Sharualar orasan shyghyngha úshyrady. Manghystau oblysy men Qyzylorda oblysynyng Aral audanynda mal ólimi barlyq jerde tirkeldi. Áleumettik jeli karton qaghazben tamaqtandyrugha mәjbýr bolghan januarlardyng qorqynyshty kadrlaryna tolyp ketti. Qiyn jaghdaygha qaramastan Auyl sharuashylyghy ministrligi sharualargha jedel kómek kórsetuge asyqpady. Preziydentting ózi búl iske aralasyp, aqyry auyl sharuashylyq ministri Saparhan Omarov otstavkagha ketti.

Auyl sharuashylyghy ministrligining óz esebine sýiensek, tek Manghystau oblysynda qúrghaqshylyq kezinde qyrylghan mal sany oblystaghy jalpy mal basynyng 0,1 payyzyn qúraghan. Alayda beyresmy ol birneshe ese kóp. Manghystau jәne Qyzylorda oblystaryna jem satyp alugha Ýkimet rezervinen 3,6 milliard tenge bólinip, jem satyp alu ýshin qosymsha 43,1 myng tonna arzandatylghan diyzeli otyny jetkizilip, soltýstik oblystardan azyq-týlik kólemi tasymaldandy. Jeltoqsan aiynda Qazaqstanda 6 ay merzimge elden iri jәne uaq maldy shygharugha tyiym salynghan jarlyq kýshine endi.

Tarazda joyqyn jarylys boldy (VIYDEO) | SN.kz - janalyqtar. Qazaqstannyng janalyqtary

Jarylys

2021 jyldyn, 26 tamyzynda Taraz manyndaghy Bayzaq eldimekenine jaqyn ornalasqan әskery qoyma jaryldy. Jarylys saldarynan 16 adam qaza tapty. Búl tәuelsiz Qazaqstan tarihyndaghy alghashqy jarylys emes edi. Preziydent jarylysqa baylanysty Aza tútu kýnin jariyalady, al ministr Ermekbaev ornynan ketti.

Aza tútu kýnin jariyalaugha sebepker bolghan qayghyly oqighadan keyin múnday oqigha qaytalanbaydy dep sengen edik. Alayda aragha eki ay salmay jatyp, Taraz halqy taghy da jarylystyng tars etken dauysyn estidi. 10 qazan kýni taghy da jarylys boldy. Abyroy bolghanda zardap shekkender joq.

V Stambule prohodit sammit glav gosudarstv Turkskogo soveta - EADaily — Tursiya. Novosty Tursii. Tursiya novosti. Novosty Tursiy segodnya. Tursiya poslednie novosti. Novosty Tursiy 13 noyabrya 2021

Úiym

2021 jyldyng 11-12 qarashasynda Týrkiyanyng Ystambúl qalasynda týrki elderi bas qosty. Alqaly jiynda Qazaqstan preziydenti Qasym-Jomart Toqaev, Ázerbayjan Preziydenti Iliham Áliyev, Qyrghyzstan Preziydenti Sadyr Japarov, Týrkiya Preziydenti Rejep Tayyp Erdoghan jәne Ózbekstan Preziydenti Shavkat Mirziyyoev, Týrikmenstannyng Preziydenti Gurbanguly Berdimúhamedov pen Majarstannyng Premier-Ministri Viktor Orban boldy. Osy basqosu ayasynda birqatar kezdesuler men jiyndar ótti.

12 qarashada Núrsúltan Nazarbaev sammitke qatysushylargha beyneýndeu joldady. «Býginnen bastap bizding birlestik Týrki memleketterining úiymy dep atalady. Búl qadam elderimiz arasyndaghy yqpaldastyqty ilgeriletu isin jana dengeyge kóterip, úiymnyng mәrtebeli missiyasyn jýzege asyrugha tyng serpin beredi dep senemiz. Osylaysha, Ystanbúlda qabyldanatyn sheshimder bauyrlas memleketterding kópqyrly ynqtymaqtastyghyn jandandyrugha eleuli yqpal etui tiyis», - degen Núrsúltan Nazarbaev búl kezendi týrki әlemining damuyndaghy jana kezeng dep atady. Osylaysha «kenes» endi «úiymgha» ainaldy.

O chyom na samom dele dogovorilisi praviytelistvo Kazahstana y Sberbank Rossiy | Analiticheskiy Internet-portal

Cber jәne Resey qysymy

Qyrkýiekting alghashqy kýnderi Qazaqstan Ýkimeti Reseyding SBER kompaniyalar tobymen kelisim jasasyp, eGov platformasyn birlese jasaytyn boldy. Yaghni, endi Qazaqstannyng «elektrondy ýkimeti» Reseylik kompaniyanyng baqylauynda bolady degen sóz. Al dәl Reseylik kompaniyamen kelisim jasasudyng basty sebebi – SBER kompaniyasy bizding Ýkimetke bastapqy kodttardy beruge kelisipti. Búl turaly QR Sifrlyq damu, innovasiya jәne aerogharysh óndirisi ministri Baghdat Musinning ózi mәlimdep, artynsha kelisimge qol qoyyldy. Kelisim qúny 500 mln dollar ekeni aityluda.

Sonymen qatar Resey aqparattyq shabuyldy kýsheytti. Qazaqstanda orys tiline qysym artty degen ótirikti shynday etip kórsetip, barynsha Aqordany qyspaqqa alyp jatyr. Onyng ishinde «Til maydany» qozghalasyn syltauratyp, ishki sayasatqa aralasatyndy shyghardy. Jyldyng sonynda Putin «Qazaqstan oryssha sóileytin memleket» dep kópirdi.

Olimpiada-2018: Kazahstan na Seremoniy otkrytiya OIY-2018

Olimpiada

2020 jyly ótui tiyis Tokio Olimpiadasy koronavirustyq pandemiyagha baylanysty 2021 jylgha shegerilgen edi. Olimpiada 23 shilde men 8 tamyz aralyghynda ótti. Qazaqstan qúramasy jarysqa qatysuyn tәuelsizdik tarihyndaghy eng nashar nәtiyjemen ayaqtady. Komanda birde-bir altyn almastan, barlyghy 8 qola medalimen oraldy.

Múnday kórsetkishterge kónili tolmaghan qazaqstandyqtar Últtyq Olimpiada komiytetin ghana emes, Mәdeniyet jәne sport ministrligin de syngha aldy. Halyq ministr Aqtota Rayymqúlovanyng otstavkagha ketuin talap etti.

«Últtyq qúramanyng qorytyndy nәtiyjesi – 8 qola medali jәne komandalyq esepte 83-oryn – Qazaqstannyng sporttyq әleuetine jәne memleket sportty damytugha bóletin qomaqty qarajatqa sәikes kelmeydi. Parijde ótetin kelesi oiyndarda azamattarymyzdyng ýmitin aqtaytyn nәtiyje kórsetu ýshin Tokio Olimpiadasynan dúrys sabaq alu kerek», - dedi Memleket basshysy Qasym-Jomart Toqaev.

Qoryta aitqanda...

2021 jyl әlem elderi ýshin onaygha soqpady. Ontýstik Shyghys Aziyadaghy teketires artty. Aughanstanda tәlibter biylikke kelip, Ortalyq Aziyagha tónetin qauip kóbeydi. Shyghys Europa elderi Reseyding agressiyasyna qarsy túrudyng jolyn izdep jatsa, Iran-Izraili shiyelenisi ushygha týsti. Qazaqstangha da Resey tarapynan aqparattyq shabuyldar kóbeydi. Osylaysha 2021-ding de shymyldyghy jabyluda. 2022-den ýmit kóp...

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz

19 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1578
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2274
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3591