Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Kórshining kólenkesi 7530 59 pikir 18 Jeltoqsan, 2021 saghat 13:10

Mәskeuding AQSh-qa úsynysy: Vashington ne deydi?

Resey men NATO arasynda ózara soghyspau ýshin qauipsizdik kepili jasaluy mýmkin. Búl turaly bastamany alghash bolyp Resey preziydenti Putin Baydenmen 7-jeltoqsanda sóilesken bolatyn. Onda ol Resey tarapy AQSh-qa arnay úsynystar jiyntyghyn beretinin jәne sol arqyly NATO-men kelisimge kelip, ushyqqan qatynasty toqtatugha úsynys jasady. 

Bayden-Putin onlayn kezdesuinen keyin aragha on kýn salyp Resey NATOgha óz úsynysyn jasady. Úsynystary sau adamnyng aqylyny simas dengeyde. Onyng ishinde Mәskeu Qazaqstan men Ortalyq Aziyagha qatysty da birshama mәselelerdi kóteripti. Qazaqtyng syrtynan Qazaqstannyng taghdyryna qatysty úsynys jasar aldynda Qazaqstan biyligimen Kremli kenesti ma eken? Qaydam...Sonymen Resey tarapy jasaghan kelisimdegi úsynystar kelesidey.

Resey AQSh-qa barlyq kelensizdikter men qaqtyghystardy beybit, әskery qaqtyghyssyz sheshudi úsynyp otyr. Barlyq kiykiljing tek qana dóngelek ýstel basynda talqylanyp, dialog arqyly sheshilui tiyis. Osy arqyly Mәskeu-Vashington qatynasyn aqyryndap qalypqa keltirudi oilauda.

Mәskeu AQSh-qa NATO-nyng shyghysqa qaray keneymeytini jayly kepildik beruin súrap otyr. Sebebi AQSh NATO-nyng basynda túrghandyqtan ózge de әskery odaqtaghy odaqtastaryn kóndire alady deydi Kremli. Atap aitqanda Ukrainany NATO-gha qabyldamauy tiyis. Alayda búl úsynysyn Vashington qabylday qoyy ekitalay. Bir apta búryn NATO basshysy Stoltenberg Reseyding qarsylyghyna qaramastan Makedoniya men Chernogoriyany qabyldaghanyn aitty. Ol NATO kimdi qabyldaghysy keletinin Reseymen emes, әskery odaqtaghy eldermen ghana talqylaytynyn anyq jetkizdi.

Resey bizge de tikeley qatysy bar úsynystar jasady. Atap aitatyn bolsaq Resey NATO men Mәskeu tórt aimaqta úrys jýrgizbeytin kelisim jasayyq deydi. Olar Kavkaz, Shyghys Europa, Ukraina jәne Ortalyq Aziya aimaghy. Sonday aq NATO endigi tanda postkenestik elderdi óz mýsheligine qabyldamauy qajet jәne olarmen qanday da bir әskery әriptestik ornatyp, jattyghu ótkizip, olardyng aimaghynda qanday da bir әskery nysan (baza, zerthana, úshu alandaryn) salmauy mindetti. Búl úsynysy әriyne biz ýshin alandatarlyq. Sebebi Qazaqstan songhy jyldary AQSh-pen birlesip әskery jattyghular jasauda, mysaly dәstýrge ainalghan "Dala qyrany" jattyghuy.

Mәskeu AQSh-qa yadrolyq qarudy qoldanu boyynsha jattyghular ótkizbeudi de úsyndy. Ózge el aimaghyn bir birine shabuyl jasau maqsatynda qoldanbau turaly da aitty. Búl úsynystardyng barlyghy derlik Vashingtongha únay qoyy ekitalay. Qazirding ózinde "Aq ýi" aqylghy qonymsyz úsynystary kóp eken dep otyr, al naqty jauapty keler aptada bermek.

Qazirding ózinde AQSh búl úsynystardy qabyldamaytyn synay tanytuda. Sebebi atalmysh úsynystar Vashingtonnyng últtyq mýddesine say kelmeydi jәne ony qabyldau Ukraina men Gruziyagha bergen kelisiminen bas tartu degen sóz. 2008 jyly NATO basshylyghy Gruziyagha, 2015 jyly Ukrainagha NATO-gha kiruge kepildik bergen edi.

Resey AQShqa jasaghan úsynysyn Ortalyq Aziya elderimen talqylamastan jibergeni anyq. Qazaqtyn, ózbektin, tәjik pen týrkimennin, qyrghyzdyng taghdyryn ózderine aitpastan sheshe beretin bolghan ba? Qauipti. Bizding SIM ne der eken búl úsynysqa qatysty. Qay odaqqa kirip, qay odaqtan shyghatynyn tәuelsiz elder ózi bilmey me? Solay ma?..

Ka Myrza

Abai.kz

 

 

59 pikir