Seysenbi, 23 Sәuir 2024
Bú ne mazaq? 16124 4 pikir 11 Qarasha, 2021 saghat 10:51

Qazaqtyng batyry tәjikke kerek, qazaqqa she?

1992 jyly Tәjikstanda azamat soghysy búrq ete qaldy. Biylikke talasushy toptar Tәjikstandy qan maydan, qyzyl shayqas alanyna ainaldyryp jiberdi. Ortalyq Aziya – ortaq ýiimiz. Kórshining ýii órtense, oty seni de sharpuy mýmkin. Sondyqtan Qazaqstan Tәjikstangha arnayy bitimgerlik kýshterin attandyrdy.

1993-2001 jyldar aralyghynda tәjik-aughan shekarasynda bolghan soghys qimyldarynda 48 qazaqstandyq әsker qaza tapty. Solardyng ishinde Shyghystyng (Qaton-Qaraghay audany) tumasy 19 jastaghy kishi serjant, órimdey qazaq batyry Radjan Batyrhanov ta bar edi.

Joghary Kenesting 1993 jyly 15 sәuirde «Tәjik-aughan uchakesindegi TMD syrtqy shekarasyn kýzetudi kýsheytu turaly» qaulysy boyynsha 500 sarbazdy sapqa jinaghan jeke qúrama atqyshtar bataliony qúrylady.
Radjan Kýrshim vzvody jeke qúrama atqyshtar batalionyna óz erkimen qosylyp, Tәjikstan Respublikasyna attanady.

1994 jyly 28 qyrkýiekte Hakim bandasy bastaghan 200-den astam qaruly jauynger 9 avtokólikpen Tәjikstan shekarasy Horog qalasynyng aumaghy arqyly Aughanstangha kesip ótpekshi bolady. Olardyng aldynan Qazaqstan-Resey sarbazdary tosyp túrdy. Úrys bastalyp, eng birinshi bop algha shyqqan jas sarbaz Rajdan Batyrhanov óz keudesin oqqa tosty. Onyng osy erligining arqasynda arttaghy batalion dereu jinaqtalyp, tyldan oq ata bastaydy. Radjan soghysta qaza tabady. Osy úrysta modjehedterding tútqynynda jatqan adamdar qútqaryldy.

Onyng maydanda birge bolghan joldastary «Radjan Batyrhanov bizdi qorghau ýshin óz ómirin qúrban etti. Biz tau arasynda, birneshe shaqyrym alystan oq attyq, al ol bolsa, naghyz qan-maydannyng ortasynda úrys jýrgizdi. Eger ol bolmaghanda, tau ishindegi biz qorshaugha týser edik» – deydi este mәngi saqtalghan jas batyr turaly estelikterinde.

Radjan Batyrhanovtyng otan qorghau jolynda qaza bolghanyna biyl 27 jyl toldy. Onyng TMD elderining shekarasyn qorghauda kórsetken erligi ýshin Qazaqstan Respublikasynyng Preziydenti jarlyghymen «Aybyn» II dәrejeli ordeni berildi. Tughan ólkesi Qaton-Qaraghaydyng bir kóshesi batyrdyng atymen ataldy, eskertkishi qoyyldy. Biraq, erligi eren batyrgha «Halyq Qaharmany» ataghy berilmey keledi.

Radjannyng komandiyri bolghan Aleksey Volodin qansha uaqyttan beri «Halyq Qaharmany» ataghyn berudi jazyp ta aityp ta keledi.
Biz «Aybynmen» shektelgende, Tәjikstan Respublikasy 2021 jyly 30 qyrkýiektegi Preziydent Rohmonnyng jarlyghymen batyrdy I dәrejeli generaldargha beriletin «Spitamen» ordenimen marapattady.
Ordendi Tәjikstannyng Qazaqstandaghy tótenshe jәne ókiletti elshisi Ibodzoda Hayrullo Radjannyng anasy Batyrhanova Qizat Jylqybaqqyzyna tabystady.

Al, ekinshi qarashada TMD-gha qatysushy memleketterding Shekara әskerleri qolbasshylarynyng kenesi - halyqaralyq úiymy batyrdyng anasyna «TMD-gha qatysushy memleketterding shekaralaryn nyghaytqany ýshin» medalin berdi.
Batyr-shekarashyny marapattau turaly sheshimdi TMD memleketterining (Qazaqstan, Qyrghyzstan, Ózbekstan, Ázirbayjan, Armeniya, Belarusi, Moldova, Resey, Tәjikstan, Týrkimenstan, Ukraina) 11 shekara vedomstvosynyng Shekara әskerleri qolbasshylarynyng kenesi qabyldaghan.

Qazannyng altysynda jeke qúrama atqyshtar batalionynyng búrynghy komandiyri Aleksey Volodinning internet jelisine jas batyrgha «Halyq Qaharmany» ataghyn berudi súraghan petisiyasy shyqty. Ol petisiyada bylay dep jazghan:

«Qazaqstan Tәuelsizdigine 30 jyl toluyna oray Qazaqstan halqy óz batyryna layyqty qúrmet kórsetip, әdildik ornatuy tiyis dep sanaymyn. Osyghan baylanysty aldarynyzdaghy petisiyagha qol qoyyp, dostarynyzgha, әriptesterinizge, tanystarynyzgha taratularynyzdy súraymyn. Býkil halyq qoldauynyng arqasynda osy joly el basshylyghy mening keltirgen derekterime senimmen qarap, nazargha alady dep senemin».

Dәl qazir petisiyagha 5385 adam qol qoyghan. Qogham belsendileri, tanymal qayratkerler, jurnalister, blogerler Radjan Batyrhanovqa «Halyq Qaharmany» ataghyn berudi talap etip otyr. Biz tәjik-aughan shekarasyndaghy qandy maydanda erlikpen qaza tapqan jalghyz qazaq balasynyng qaharmandyghy shyn baghalanuy kerek dep sanaymyz.

Jat jerdi sharpyghan jalyn tughan eline ótpesin dep ómirin qighan jas batyrdy qazaq biyligi úmytqan ba?! Petisiya jazylyp, qol qoyyluda. Tәjik biyligi qúrmettep, arnayy ordenin tabystady. Qazaqtyng batyryn qazaqtan basqanyng bәri basyna kóterip, ruhyna tórden oryn berude. Tek qazaq biyligi emes. Tәuelsizdikting otyz jyldyghynda qúrmetke layyq jangha nege qúrmet kórsetilmeydi? «Erim deytin el bolmasa, elim deytin er qaydan bolsyn».

El ýshin keudesin oqqa tosyp, janyn bergen jauyngerge otyz jylda bir marapat bere almau úyat. Namysty elding isi emes. Tәjikstannyng suyq tauynda tәnin qaldyrghan batyrgha Parlamentting jyly kreslosy men ministrlikting júmsaq taghynda otyrghan sheneunikter «Halyq Qaharmany» ataghyn bere almasa, nesine otyr? Mereke sayyn bir-birlerin jarysa qúttyqtap, keudelerine layyqty-layyqsyz medali taghyp jatatyn biyliktegiler, shyn layyqtygha kelgende ýnsiz qalghany qyzyq. Búl – batyrdy baghalamau, jauyngerding ruhyna degen qúrmetsizdik. Óz batyryn ózi qúrmettey almaghan el ózgening batyryna tamsanumen jýredi. Qysqa qayyryp aitqanda, tәjikke kerek bolghan qazaqtyng batyry qazaqqa kerek bolmaghany ma?

Dәuren Quat

Abai.kz

4 pikir