Júma, 26 Sәuir 2024
Janalyqtar 2730 0 pikir 10 Shilde, 2012 saghat 11:45

QYDYRYP BARYP QYLMYSKER ATANGhAN QAZAQ AZAMATY ÓZBEKSTANDA 15 JYLGhA DEYIN BAS BOSTANDYGhYNAN AYYRYLUY MÝMKIN

Býrkit NÚRASYL

Keshe Qazaqstannyng Ózbekstan Respublikasyndaghy Elshiligi qazaq-ózbek shekarasyndaghy «Jibek joly» shekara beketinde «ekstremistik baghyttaghy tauar alyp ótpek boldy» degen aiyppen qamaugha alynghan qazaq jigiti Ermek Qosmaghambetovke qatysty ekinshi sot otyrysy bolghanyn habarlady.

Alghashqy sot otyrysy ótken sәrsenbi kýni, yaghny 4 shilde kýni bastalghan bolatyn. Tashkent oblysyndaghy Kibray audandyq qylmystyq ister boyynsha sotyna tapsyrylghan jerlesimizding isi tanystyru sipatynda ótkendikten bar-joghy 10 minutqa qana sozylghan. Keshe arnayy osy mәselege qatysty baspasóz mәslihatyn ótkizgen Syrtqy ister ministrligi alghashqy otyrysqa Qazaqstannyng Ózbekstandaghy elshisining ózi baryp qatysqanyn «sýiinshiledi».

Býrkit NÚRASYL

Keshe Qazaqstannyng Ózbekstan Respublikasyndaghy Elshiligi qazaq-ózbek shekarasyndaghy «Jibek joly» shekara beketinde «ekstremistik baghyttaghy tauar alyp ótpek boldy» degen aiyppen qamaugha alynghan qazaq jigiti Ermek Qosmaghambetovke qatysty ekinshi sot otyrysy bolghanyn habarlady.

Alghashqy sot otyrysy ótken sәrsenbi kýni, yaghny 4 shilde kýni bastalghan bolatyn. Tashkent oblysyndaghy Kibray audandyq qylmystyq ister boyynsha sotyna tapsyrylghan jerlesimizding isi tanystyru sipatynda ótkendikten bar-joghy 10 minutqa qana sozylghan. Keshe arnayy osy mәselege qatysty baspasóz mәslihatyn ótkizgen Syrtqy ister ministrligi alghashqy otyrysqa Qazaqstannyng Ózbekstandaghy elshisining ózi baryp qatysqanyn «sýiinshiledi».

Ermek Qosmaghambetov - 27 jasta. Qazaqstan azamaty. Ol qúrbysy Aqmaral Shәkirovamen birge biylghy jyldyng 17 nauryzy kýni Ózbekstangha turistik maqsatpen barmaq bolady. Alayda Búqarany kórmek bolghan oiy oryndalmaydy. Qazaqstan men ózbek shekarasy arasyndaghy «Mayskaya» («Jibek joly»)  beketinen ótpek bolghan kezde tútqyngha alynady. Ermekting qúrbysy Aqmaraldyng aituynsha, olar ózderimen birge noutbuk ala jýrgen kórinedi. Beketten ótken song beket bastyghy noutbukty tekserip, «kimdiki, ishinde ne bar?» degen sekildi súraqtardyng astyna alghan. Onymen tynbay kompiuterding ishin týgeldey aqtaryp shyqqan ózbek shekara qyzmetkerleri «diny ekstremizmdi nasihattaytyn beynematerialdar» tauyp alady-mys. Shәkirovanyng aituynsha, ekeui noutbuktyng ishinde múnday filimderding bar ekenin bilmegen. Keterde ony tuystarynan alypty. Kompiuterdi tek fotosuretterdi qarau ýshin paydalanbaqshy bolghan edik. Onda ekstremizm deytindey ilik bolghan joq. «Islam» degen papkanyng ishinen әuezdi muzykamen kómkerilgen kýmbezder turaly slayd tauyp aldy. Onda islam dini turaly týsiniktemeler ghana berilgen. Ekinshisinen Mәskeudegi meshitke kelip, orys últy ókilderining óz erkimen islam dinin qabyldap jatqany turaly jazba boldy. Bar bolghany osy», - deydi Aqmaral.

Osy eki zattay aighaq boyynsha ekeui qamaugha alynady. Eki-ýsh kýn ótken song ózbek qauipsizdik qyzmetkerleri Aqmaraldy bosatyp, Ermekti alyp qalady. Keyin tuysqandary aiyptalushyny nauryzdyng 26-sy kýni Ózbekstan últtyq qauipsizdik qyzmetining oblystyq bólimshesine alyp ketkenin estip biledi. Al 30 nauryz kýni Tashkentte jabyq ótken oblystyq sottyng sheshimimen Ermek Qosmaghambetovti qamaugha alu turaly sheshim shyghady. «Kedendik shekaradan diny ekstremistik jәne separatistik sonday-aq, fundamentalizmdi nasihattaytyn materialdardy alyp ótbek boldy» degen aiyp boyynsha jerlesimizge Ózbekstan Respublikasy Qylmystyq Kodeksining 246 babynyng birinshi bólimi boyynsha qylmystyq iz qozghalady. Sodan beri jerlesimiz tergeude jatty. Eshkim eshtene bilmedi. Resmy oryndar (Syrtqy ister ministrligi) «tyrysyp jatyrmyz» degennen basqa jarytyp eshtene aita alghan joq.

Ermekting tuysqandary balalary ózge elding bosaghasynda qamauda jatqanda Syrtqy ister ministrligi eshqanday qadamdargha barmaghanyn aitady. «Is sozbaqqa salynghandyqtan abaqtydaghy jerlesimiz tuberkulez auruyn júqtyrghan. Kýnnen-kýnge jaghdayy nasharlap bara jatyr. Tuberkulez júqtyrghany óz aldyna, endi tuystary tergeu amaldary da birjaqty jýrgizilip jatqanyna alandaymyz. Syrtqy ister ministrligi sharasyzdyq tanytyp otyr. Sebebi tura osy bap boyynsha aiyptalghan reseylik zeynetkerding isi sotqa da jetpegen. Abaqtygha da toghytylmay, tughan jerine qaytarylyp alyndy. Al qazaqstandyq sheneunikter Ermekti aqtap shyghugha qajetti qújattardy da rәsimdey almay otyr», - deydi Ermekting anasy Núrsúlu Qosmaghambetova.

Búqaralyq aqparat qúraldaryna jii shyghyp, dosynyng jayynan habardar qylyp otyrghan Aqmaral elshilikke hat joldap, qoghamnyng nazaryn audaru turaly ótinish te jazghan edi. Alayda resmy organ «býgingi tanda ózbekstan tarapymen kelisimge keluge tyrysyp jatyrmyz», - degennen basqa eshtene aitqan joq.

Jalpy Ózbekstan tarapynyng qazaqqa qyr kórsetui búl ghana emes. «Ózbek - óz agham» dep qazaq halqy qansha bauyryna tartqanymen, ala shapandy aghayyndar qanday mәsele bolmasyn, býirekten siraq shygharyp irilik kórsetip qalugha tyrysyp jatady. Osydan ýsh jyl búryn da borandy kýni adasyp shekarasyna kirgen qazaqstandyq 27 jýrgizushini tútqyngha alghan bolatyn. Olardyng ýstinen «memleket shekarasyn zansyz kesip ótti» jәne «úrlyq jasaugha әrekettendi degen» negizsiz baptar boyynsha aiyp taghyp, qylmystyq is qozghaghan-tyn. Memlekettik aiyptaushylar sottan kinәli 27 azamattyng ekeuine úiymdastyrushylar retinde әrqaysysyna 15 jyl merzim, al qalghandaryna 13 jylgha deyin bas bostandyghynan aiyrudy talap etip, qatang jaza taghayyndaudy súrady. Alayda sot barysynda olardyng  kórshiles memleketting shekarasyn qasaqana búzbaghany anyqtalyp, 270 myng AQSh dollary kóleminde aiyppúl tólep bostandyqqa shyqty.

Birneshe jyldan beri eki elding arasynda ara-túra bolsa da, shekara dauy tútanyp qalyp jýr. Ony joghary tarap qarapayym halyqtan jasyryp baqqanymen, talaby qatal ózbek aghayyn talay mәrte shekara manyndaghy qazaq auyldarynyng mazasyn alghan bolatyn. Endi mine joq jerden ilik tauyp, taghy qighylyq salyp otyr. Noutbukting ishindegi  birneshe diny beynerolik ýshin «ekstremistsinder» dep birden qos birdey qazaqtyng balasyn qúryqtaghan ózbek jaghy aqyry degenine jetip tyndy. 72 saghat ishinde resmy jauap berui tiyis Ózbekstan tarapy, halyqaralyq zang talaptaryn belden basyp, 30 nauryz kýni jabyq sot otyrysyn ótkizip, qolda bar aighaqtar boyynsha (noutbukten tabylghan «Zov k islamskoy umme. Kak dolgo eshe?» atty derekti filiminde diny fundamentalizm iydeyalary bar kórinedi. Atalmysh filimdi Ózbestan Respublikasynyng aumaghynda dayyndaugha jәne taratugha tyiym salynghan) Ermekti uaqytsha tergeu abaqtysynda qaldyru jayly ýkim de shygharyp ýlgeredi. Búny әriyne, sauatty qadam deuge kelmes. Bilgen adamgha memleketting imidjine de jaqsy at emes. Alayda, amal ne?..

Keshe elimizding Syrtqy ister ministrligi baspasóz mәslihatyn ótkizip, Ermek Qosmaghambetovting isin nazarda ústap otyrghanyn mәlim etti. «Sot otyrysynyng ózbek tilinde jýrip jatqandyghyna baylanysty arnayy diplomatiyalyq diplomy bar audarmashy bekitildi. Jalpy isti múqiyat nazarda ústap otyrmyz. Barlyghyn diplomatiyalyq dengeyde sheshuge tyrysyp keledi. Isting mәn-jayy kelesi sot otrysynda belgili bolady», - deydi SIM-ning resmy ókili Altay Ábibollaev

Kelesi otyrys 11 shilde kýni ótedi. Resmy ókil oghan Ermekting tuysqandaryna qatysugha mýkindik tughanyn mәlim etti. Eger Ermek kinәli dep tanylsa, 10-nan 15 jylgha deyin bas bostandyghynan aiyryluy mýmkin.

«Halyq sózi» gazeti

0 pikir