Senbi, 20 Sәuir 2024
46 - sóz 3171 2 pikir 22 Qazan, 2021 saghat 15:13

Osynyng uaqyty keldi

Qazaqstanda júrt demalatyn turistik jerler kóp - aq.
Biraq osy kórikti jerlerdi aralap jýrgende meni bir qynjyltatyn nәrse osy jerlerding oryssha ataulary. Soltýstik ónirdegi osynday biraz jerlerding Sovet zamanynan beri múrty búzylmay túr. Taza sovok.

Biz tek qana "Pavlodar men Petropavldyng atauyn ózgertu kerek" dep dalaqtap shapqylap osy jerlerding atauyn ózgertudi úmytqan siyaqtymyz. Shyn mәninde bizde búl eki qalanyng atauyn ózgertuden basqa atqaratyn júmystar qyruar.

Astananyng janyndaghy Burabaydy sanasyz qazaqtar әli Borovoy deydi. "Búryn búl jerde birdene búrghylaghan mys".
Qostanay jaqta Sosnovyy Bor degen bar, Pavlodarda "Irtysh", "Rosha"... jalpy bizding Soltýstik ónirdegi demalatyn kórikti jerlerding ataulary ya oryssha, ya orys tonyn kiygen qazaqsha ataular.
"Jer kólemi boyynsha toghyzynshy oryn alamyz" dep maqtanghanda keremetpiz, biraq ana ataulargha qarap otyrsanyz, búl jer bóten bireuding ýii siyaqty.

Odan búl jerlerdegi demalys oryndarynyng qyzmet kórsetushi personaldarynyng qazaghy bolsyn, orysy bolsyn, mindetti týrde oryssha sóileydi.. Sonymen Reseyde jýrgendey bolasyz.
Ol ol ma, Astanadan 120 shaqyrym jerde, Ereymentau audanynda әdemi tau silemderi bar. Sol jaqqa qazir sony "Sokolinye gory" dep atap demalushylar kóbeydi.

Astana manyndaghy qazaqy audandardyng birinde ol neghylghan "Sokolinye gory" desey shirkin..
Astananyng irgesinde "vyacheslavskoe vodohraniliyshe" degeni de bar.
Ár qyrat, say, tóbesine at qoyatyn qazaq sol jerlerge at qoymady degenge kim senedi?
Ol jerlerding kóne qazaqsha tól ataulary boluy kerek, alayda ol ataular meninshe kólenkede qaldy.
Men birde Burabayda demalyp jýrgende mynaday kórinis kórdim. Bir qazaq turist jergilikti orystan "myna taudyng atauy ne" dep súraghanday boldy. Oghan ana orekeng "búny Sinuha dep ataymyz" dedi.
Búl Kókshe ghoy. Maghjan jyrlaghan Kókshe.

Búl jauapqa ana qazaq "әә" dep manqiyp túrdy da ketti. Ol ne oilap ketti, "ee myna jerler búryn orys jeri bolghan eken, biz búny qazir otarlap jatyr ekenbiz" dep ketti me, iytim bilsin.

Al endi bizding Shyghys Qazaqstan oblysyn naghyz jer jauhary dese de bolady. Ol arada atajúrt Altaydyng batys etegi bizding shekaradan beri jatyr. Ol jerde nebir súlu kólder, asqar tau shyndary, keremet jerler bar. Ol jerlerdi biraz qazaq bilmeydi.

Sol Altay manyndaghy kórikti ózen - kól, tau - shatqal, jer ataularynyng týgelge juyghy oryssha dese de bolady.
Glubokoe, Serebryansk, Yazevoe, Rahmanovskie kluchy taghysyn taghy...
Búl jerlerden teriskeyge qaray Resey shekarasy qol sozym jerde túr ony ary assanyz, Altayskiy kray, Barnaul...

Bizding Shyghys ónirdegi jerlerding Resey oblystarynan aiyrmasy shamaly.
Men 17 - 18 ghasyrdaghy Sibirdi zerttegen orys sayahatshylarynyng derekterin jii qarap otyramyn. Sonda bayqaghanym: Sibirdegi jer ataularynyng jartysynan kóbi týrki ataulary. Orys sayahatshylary búl jerlerding týrkishe atauyn jazyp onyng maghynasyn audaryp otyrudy úmytpapty. Sibirding oryssha atauyn iyemdengeni bertinde ghana bolghan nәrse, oghan sheyin ol jerlerde týrki ataularynan kóz sýrinedi.
Bizde de solay.

Bizge keyin kóship kelgen pereselender Pokrovskoe, Semenovskoe, Vasilievskoe dep óz ataularyn tandy. Solay búl jerlerding kóne ataulary úmyt boldy. Qazirgi qazaqtar búl oryssha ataulardy qabyldap ýlgerdi.
Ataudy qabyldady demekshi, qazir Qytay Shyghys Týrkistandaghy biraz jer atauyn, qalalardy qytay atauyna kóshirip jatyr.
Endi bir otyz jyldan song bizding balalarymyz qytay shekarasyn assa, ol jerde qytay atauymen túrghan qytay әlemine tap bolady. Odan song keyingi qazaq ol jerlerdi qytay jeri dep eriksiz moyyndaytyn bolady. Ol solay. Jer ataulary degenimiz - ýlken sayasat. Al myndaghan júrt topyrlap baryp demalatyn jerler sol sayasattyng jarnamasy.
Meninshe, bizge Pavlodar men Petropavldyng atauyn ózgertpes búryn osy kózge úryp múrty búzylmay túrghan ataulardy ózgertu kerek siyaqty.
Osynyng uaqyty keldi.

Oljas Ábil

Abai.kz

2 pikir