Senbi, 20 Sәuir 2024
Anyq 4838 9 pikir 21 Qazan, 2021 saghat 14:14

Reseyge jauap: Til mәselesin óz ishimizde sheshemiz!

Keyingi uaqytta Resey aqparat qúraldary «Qazaqstanda orystildilerding qúqyghy ayaqqa taptaldy» degen sarynda aighaylaghan taqyryptardy kóptep shyghara bastady.

Atyshuly Vladimir Jirinovskiy: «búryn orystargha qarsylyq tynysh qana jýrgizilse, keyingi uaqytta qazaq últshyldary sheruler úiymdastyryp, dónaybat kórsetetin bolghan. Búl keyin kýsheyip, óz ishterindegi Talibangha ainalady», - dese, Memlekettik Duma deputaty V. Nikonov: «Qazaqstan jeri – Reseyding bergen syilyghy», - degen kólkildek pikir aitqan. Odaqtas dep dәriptep jýrgen soltýstik kórshining yqpaldy sayasatshylary aitqan pikirler aighay-shugha úlaspady, al, qazaqstandyq belsendining is-әreketi Resey qoghamynda rezonans tudyrdy.

Biyl tamyzdyng ortasynda Qostanaylyq belsendi Quat Ahmetov «Til maydany» atty resmy emes qozghalys qúryp, birneshe qalanyng dýkenderinde jәne basqa da qoghamdyq oryndarynda qazaq tilinde qyzmet kórsetudi talap etken sheru úiymdastyrghan. Onyng You Tube arnasynda әr «baqylaudyn» viydeosy jýktelip otyrdy. Kremli osy oqighadan keyin Qazaqstan biyligi «últshyldardyn» tirligine «tәit» demedi dep, týrli qysym jasay bastady.

TMD isteri, shetel­de túratyn otandas­tar jәne Halyqaralyq gu­ma­­niy­tarlyq yntymaq­tastyq jónindegi fede­ral­dyq agenttiktin  (Ros­sotrud­nichestvo) basshysy Evgeniy Primakovtyn: «Halyqtar dostyghy bitti, últtyq mýddeler algha shyqty», - degen sózi Resey BAQ-ta jariyalandy.

«Qazaqtar Reseyge júmys isteuge kelmeytin bolghan son, olar óz-ózderin tolyq qamtamasyz ete alatyn jaghdaydamyz dep oilaydy. Shyndyghynda eshkim de qauipsizdik jәne ekonomikalyq jaghday jaghynan tolyq qamtamasyz etilmegen. Barlyq respublikalar búrynghysha Reseyge tәueldi, onyng ishinde Reseymen qúrlyqta eng úzyn shektesetin Qazaqstan da bar. Biraq kórip otyrghanymyzday, búdan esh sabaq alynbady», - dedi,  Memlekettik Dumanyng TMD isteri, euraziyalyq integrasiya jәne otandastarmen baylanystar komiyteti tóraghasynyng orynbasary Konstantin Zatuliyn.

Osy oqighadan keyin belsendi Almaty kóshesinde ústalyp, oghan 340 dollor aiyppúl taghyldy, Resey IIM Quat Ahmetovtyng 50 jylgha deyin elge kiruine tyiym saldy.

Preziydent Qasym-Jomart Toqaev biylghy halyqqa joldauynda Qazaqstanda orys tilin qoldanugha kedergi keltiru zang boyynsha dúrys emes ekenin atap ótti. Azamattardy tili men últyna qarap kemsitetinder jazalanatyn aitty.

Rasynda «orystildi azamattar men azamatshalar» neden qaghylyp jatyr? Qazaqstanda olar til ýshin qysym kórip jatyr ma?.. Búl turaly el azamattary ne deydi? Qaranyz:

QR Mәjilis Parlamentining deputaty ngriy Juliyn: «Resey BAQ-nan Jirinovskiy, Soloviev, Nikonov, Fedorovtardyng osynday sandyraqtaryn estigen sayyn olargha mәn bermey, qúlaq salmay ótip ketuge tyrysamyn. Saylau ótken son, búl jasandy aqparattar toqtaytyn shyghar dep oilaghan edim, әri Jirinovskiy partiyasynyng jenilgeni «Qazaqstandaghy orys tili» taqyryby Resey aqparat kenistigining de, reseylik elektorattyng da esh qyzyghushylyghyn tudyrmaytynyn kórip otyrmyz. Biraq, til taqyrybyn qozghau esh toqtar emes. Taqyrypty qauzay beru, Qazaqstanda tuyp-ósken mening jәne ózim siyaqty etnikalyq orystargha qauip tóndiredi», - degen pikirin bildirdi.

Onan son: «osynday reseylik sayasatkerler men jurnalister tarapynan bolatyn tilge qatysty agressivti, mazaq әreketterine qazaq orystary der kezinde toytarys berip otyruy kerek», -  dedi deputat.

Qazaqstandyq bloger Gleb Ponamarev «Qazaqstandaghy orys tilining jaghdayy turaly» reseylik basylymgha súhbat bergenin óz әleumettik paraqshasynda jariyalaghan bolatyn. «Menen ózderi qalaghan jauapty alghysy kelgendey tilge qysym jayynda súraqtardy qayta-qayta qoydy. «Til saqshylary» turaly súraq boldy. Men kóptegen qazaqstandyqtar olar turaly reseylik BAQ-tan estigenin aittym. Qyzyq paradoks, sonda sheteldik jurnalister Qazaqstannyng jaghdayy turaly qazaqstandyqtardan artyq bile me? Bizdi uayymdaghanynyzgha rahmet, el ishindegi jaghdaydy saraptaudy qazaqstandyqtardyng ózine qaldyrynyz. Al, sizder óz ishterinizdegi sharuamen ainalysynyzdar», - dep jauap bergen. Búl basylymgha únamaghan boluy kerek, súhbat jaryqqa shyqpaghan. «Dostar, provakasiyagha berilmeyik, bizding kýshimiz – birlikte, syilastyq pen mahabbatta», -  deydi ol óz postynda.

«LINGVA TEN» til kouchingi ortalyghynyng diyrektory, qazaq tili onlayn mektebining negizin qalaushy Vladislav Ten bolsa: «bәrimiz endi qazaqpyz! Endi qazaq tilin ýirenip alsaq boldy! Eshqanday últ ya bolmasa til prinsiypi boyynsha bir-birimizdi bóluimizge eshqanday sebep te tabylmaydy. Bir-birimizdi jaqsy kórsek qana, aramyzda mahabbat degen qasiyetti sezim bolsa ghana, el retinde әr jaqtan damyp ketemiz», - dep pikir bildirgen.

Jaqynda qazaq tilining qoldanys ayasyn kenitudi qolgha alghan bloger Yakov Fedorov Facebook әleumettik paraqshasynda sýiinshi janalyghyn bólisti. «Biz býgin tildi tanytu maqsatynda kóp júmys atqaryp jýrgen dostarymyz, qazaq tilinde habar jýrgizetin Marina Zaharova, Tik-Tok-ta kórermenge qazaq tilin ýiretip, dombyranyng qúlaghynda oinaytyn Aleksey Lodochnikov , qazaq tili men mәdeniyeti turaly kez-kelgen filologtan artyq biletin Asker Piriyev, qazaq tilin ýirenip jýrgen tәjiriybesimen bólisetin Marina Shapovalovamen kezdesip «Mening elim – mening tilim» degen qozghalys qúru turaly sheshim qabyldadyq. Maqsatymyz – aiqyn. Qazaqstan azamattaryn memlekettik til tónireginde toptastyru. Óitkeni, taghy aitamyn, tәuelsiz elimizde qanday da mәseleni Qazaqstan azamattary ghana sheshui tiyis dep sanaymyz.

«Eldestirmek elshiden, jaulastyrmaq jaushydan» degen qazaqta әdemi sóz bar. Biz bir elmiz, berik elmiz, tәuelsiz memleketpiz. Sondyqtan óz mәselemizdi ózimiz ghana sheshemiz», - dep óz josparyn aitty.

Abai.kz

9 pikir