Sәrsenbi, 24 Sәuir 2024
Bú ne mazaq? 5286 6 pikir 21 Qazan, 2021 saghat 14:26

Mamindi qughan jurnalist: Eki jylda Ýkimet ne bitirdi?

20 qazan kýni Qazaqstan sayasy arenasy sәl qyza týsti. Oghan әser etken jayt, aragha tura bir jarym jyl uaqyt salyp, jurnalister Parlament pen Ýkimetke kiruge mýmkindik aldy. 2020 jyldyng 16 nauryzynan bastap eldegi tótenshe jaghdaygha baylanysty jurnalisterge memlekettik organdargha kiruge tyiym salynghan bolatyn. Tipti qyzyl aimaqtan jasyl aimaqqa ótken oblystardaghy memlekettik organ jiyndaryna da kire almady.

Birneshe apta búryn eldegi koronavirustyng taralu túraqtalyp, auru júqtyrushylar sany azayghan son, jana qauly shyghyp, eldegi karantindik shekteuler azaydy. Búl qoghamnyng jandanuyna jәne sayasy arenanyng qyza týsuine de әser etti. Al endi jurnalisterge Parlamentke kiruge rúqsat etildi. Búl asa manyzdy, sebebi naq osy alanda zandar talqylanyp, ministrler men olardyng ókilderi jobalardy tanystyru jәne qorghaugha keledi. Bir sózben aitqan kil yghay men syghaygha tótesinen súraq qoyyp, jauapty auzynan suyryp aludyng tamasha mýmkindigi.

20 qazan kýni Parlamentke jurnalister kiruge qúqyq aldy. Búl kýn respublikalyq budjetti talqylau sәtimen tura keldi. Sondyqtan Parlament qabyrghasynda elimizding Ýkimet basshysy men barlyq ministrler boldy. Budjet talqylanyp, 2022-2024 jylgha bekitildi. Jiynnan keyin Parlament zalynan shyqqan sheneunikterdi tilshiler súraqtyng astyna ala bastady. Eng basty nazar premier-ministr Asqar Maminde boldy, sebebi atalmysh jiyndaghy lauazymy joghary jәne atqarushy biylikting tizginin ústaghan jan.

«Biylik halyqqa jaqyn boluy tiyis» degen Mamiyn, búl joly jurnalisterding súraghyna jauap bermey, qasha jóneldi. «Bir súraq, bir súraq qoysam bola ma» dep qaumalaghan tilshilerge bir auyz jauap aitpastan liftige baryp tyghyldy. Jauaptyng ornyna kómekshileri «liftining esigin jabyndar» dep aighaylap jatty. Jurnalister arasynan «siz qashan otstavkagha ketesiz» degen ashy saualdar da aitylyp jatty. Ýkimet basshysynyng qasha jónelui Mamin kabiyneti júmysynyng kórsetkishi bolsa kerek.

Rasymen, tilshiler aitqanday Mamin kabiyneti qashan otstavkagha ketedi? Jalpy ketui tiyis pe? Ony Asqar Mamin basqarghan Ýkimetting júmysyna qarap, baghalaugha bolady.

Asqar Mamin 2019 jyldyng 25 aqpanynda Qazaqstannyng 11-premier-ministri bolyp taghayyndaldy. Artynsha preziydent saylauy ótip, biylik tizgini Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevqa ótken sәtte de, Ýkimetti Mamin basqaryp qala berdi. Mamin Ýkimeti ýnemi qiyndyqtar men kelensizdikterge tap boldy.

2019 jyly, 24 mausymda Arys qalasy manyndaghy әskery qoymada jarylys bolyp, 3 adam qaza tapty. 400-den astam adam týrli jaraqat alyp, qala halqyn basqa aimaqqa evakuasiyalaugha tura keldi. Keltirilgen shyghyn 173 mlrd tengeni qúrady. Mamin Ýkimeti tosynnan bolghan oqys oqighagha dayyn bolmady. On myndaghan adamdy qayda uaqytsha ornalastyru jәne olardyng әleumettik mәselesin sheshu birneshe kýnge sozylyp, halyq narazylyghyn tuyndatty.

Moshnyy vzryv proizoshel v Arysi: 24 iinya 2019, 10:06 - novosty na Tengrinews.kz

2021 jyly 26 tamyzda Jambyl oblysy, Bayzaq audanyndaghy әskery qoyma taghy da jaryldy. Búl joly jarylystan 16 adam qaza tauyp, respublika boyynsha «Aza tútu kýni» jariyalandy. Búl Mamin Ýkimetti eki jyl basqaryp otyrghan uaqyttaghy ekinshi jarylys bolatyn. Eki jarylystan keyin qorghanys ministri Núrlan Ermekbaev óz erkimen otstavkagha ketip, onyng ornyna Arystaghy jarylysqa qatysty sógis alghan Múrat Bektanov taghayyndaldy. Mamin ýkimeti qorghanys salasy boyynsha qoymalardyng qauipsizdigin qamtamasyz etudegi júmystyng dengeyin osy eki jaralys naqtylap túrghanday.

Koronavirus daghdarysy Qazaqstan Ýkimetining shynayy qauqaryn kórsetti. Ol bilim, densaulyq saqtau jәne әleumettik salada aiqyn kórinis tapty. Densaulyq saqtau salasy pandemiya tuyndatqan qiyndyqtardy enserude naqty sheshim tappay dal boldy. Densaulyq saqtau ministri bolghan Eljan Birtanov koronaviruspen kýres jәne ony toqtatu boyynsha qatang sharalar ústanu kerektigin atyp, karantinder engizdi. Alghash ret Qazaqstan tolyq karantinge jabylyp, el aumaghyndaghy týrli mekemelerding júmystary toqtap qaldy. Búl óz kezeginde әleumettik jaghdaygha jәne ekonomikalyq ósimge keri әserin tiygizdi.

Chislo sluchaev koronavirusa v Kazahstane prevysilo 761 tysyachu — RT na russkom

Qazaqstannyng iri qalalaryndaghy zerthanalar tym eski, DDSÚ talaptaryna say bolmaq týgili, manayyna da jaqyndamaytyny aiqyndaldy. Medisinalyq maskalar tapshylyghy medisina salasyndaghy óndirisimizding shynayy bet beynesi bolatyn. Ony preziydentti 2021-jyldyng 1 qyrkýiektegi joldauynan da angharsaq bolady. Preziydent elimiz boyynsha 12 jana zerthana saludy jәne elimizdegi varmasevtikalyq ónimdi jәne medisinalyq jabdyqtardy kemi 50 payyz otandyq etuge tapsyrma berdi. Qazirgi tanda ol bar bolghany 17 payyzdy qúraydy.

2020 jyldyng shildesi jәne qyrkýiek ailarynda halyq bir jútym auagha zar bolyp, aua toltyrylghan ballondardy ózdiginen izdey bastady. Sebebi Ýkimet ol mәseleni naqty sheshe almady. Ókpeni tynystandyru apparattaryn shetten jetkizu mәselesi óz sheshimin úzaq kýtti. Preziydent 2020 jyly shildening 18-inde ýkimetti qatang syngha aldy. Statistikadaghy qatelik pen viruspen kýrestegi nәtiyjesizdikti ashyq aitty. Jaghdaydyng kýrdeli ekenin kórsetti.

«Bayandamalargha qarasam, jaghday qalypty jәne baqylauda siyaqty. Alayda shynayy iske kelsek olay emes. Men ózimning әkimshiligime elimizdegi dәri-dәrmekting qoljetimdiligi men tapshylyghyn tekserudi tapsyrdym. Nәtiyjesi quantarlyqtay emes. Batys Qazaqstan, Atyrau, Jambyl, Qaraghandy oblystarynda, Núr-Súltan jәne Almaty qalalarynda dәri jetispeushiligi bayqalady. Dәrige kezekke túru, qajet dәrilerding tym qymbattap ketui oryn aluda.

Memleketik organdar tarapynan naqty júmys bolmaghandyqtan halyq búl mәseleni óz betinshe sheshuge kirisip ketti. Búl nonsens! Halyq jappay ottegi toltyrylghan ballondar satyp aluda. Búl auruhanalardyng tikeley mindeti. Óndiristik óttegi ballondaryn ýy jaghdayynda qoldanu faktileri tirkelude. Ýkimet pen әkimdikke bes kýnning ishinde auruhanalarda jәne ýy jaghdayynda qoldanugha bolatyn óttegi toltyrylghan ballondarmen qamtamasyz etudi tapsyramyn», - dep tapsyrma bergen bolatyn», - dedi preziydent.

Búl densaulyq saqtau salasyndaghy Ýkimet júmysynyng nәtiyjesizdigi bolatyn. Alayda synnan nәtiyje shygharghan Ýkimet bolmady. Oghan preziydentting 2021-jyldyng 1 sәuir kýni preziydent Soydyng qyzmetin qatang synady.

«Aleksey Vladimirovich, men búryn aitqanymday, qazirgi uaqytta Ýkimettegi basty mindet densaulyq saqtau ministri, sizding erekshe qúzyretiniz bar. Siz júmysynyzdy jaqsy bastadynyz da, keyinnen ekpininiz azaydy. Sәuir aiynda siz jaghdaydy qalypqa keltiruge tiyissiz. Olay bolmaghan jaghdayda sizdi qapalandyratyn kadrlyq taghayyndaular bolady. Búl tek qana densaulyq saqtau ministrligine ghana emes, jalpy Ýkimetke qatysty», - degen bolatyn preziydent Toqaev.

Soy jiynda qyrkýiekke deyin 10 mln adamdy vaksinasiyalaugha uәde etken. Alayda kýntizbede qazannyng 21-júldyzyn kórsetip túrsa da, elimizde tolyq vaksinasiya alghan jandardyng sany әli 8 mln adamdy qúraydy. Ýkimet әli kýnge elimizge DDSÚ moyyndaghan Europa elderining vaksinalaryn jetkizbedi. «Áne-mine jetkizemiz» degen uәdeler tolastar emes, biraq naqty kýn әli belgisiz.

Shkoly RK ne gotovy ny k distansionnomu, ny k ochnomu obuchenii! | Nasionalinyy portal “Adyrna”

Mamin 2021 jyldyng 5 aqpanynda elimizdegi internet jayly bylay dedi:

«Sifrlandyru ekonomika salasynda da, adam ómirinde de óte manyzdy mәsele ekenin aita ketken jón. Barlyq jerde júmys, bilim beru salasy qashyqtan jalghasyp jatyr. Búl sifrlyq ekonomikanyng aitarlyqtay manyzdy ekenin kórsetedi. Pandemiya Qazaqstannyng ekonomikasy túraqty ekenin kórsetti. 2020 jyly Qazaqstan elektrondy ýkimetti damytu boyynsha 29 oryngha túraqtady. Biz ary qaray da sifrlandyrudy damytudy maqsat etip otyrmyz. Memleket basshysynyng tapsyrmasy boyynsha, biz qazirgi tanda memlekettik organdardy tolyghymen sifrlandyru júmystaryn jýrgizip otyrmyz. Aqparat jinau jәne analiz jasau jolynda sifrlyq innovasiyalardy qoldana otyryp, jana jýielerge jol bastaytyn bolamyz. Aldaghy bes jylda Qazaqstannyng barlyq oblystary men aimaqtary 5G internetpen qamtamasyz etiletin bolady.

Shekteulerge qaramastan, biz sifrlyq infraqúrylymnyng qol jetimdiligi men sapasyn jaqsartu boyynsha kýsh-jigerimizdi jedeldettik. 2020 jyly biz 20 myng shaqyrymdyq talshyqty-optikalyq baylanys jelilerin saludyng MJÁ jobasyn ayaqtadyq. Mynnan astam úyaly baylanystyng bazalyq stansiyalary ornatyldy, búl aimaqtardaghy tehnologiyalyq tensizdik dengeyin aitarlyqtay tómendetuge mýmkindik berdi. Nәtiyjesinde býginde Qazaqstan halqyn internetpen qamtu 99% qúraydy».

99 payyz! Áriyne búl sifrgha tek Ýkimettegi jandar ghana senetin shyghar. Sebebi әr qaladan qyryq shaqyrym shyqqanan keyin baylanys nasharlap ketetini әr qazaqstandyqqa mәlim, al kóptegen auyldarda tipti internet joq, әli jetkizilmegen. Mysaly pandemiya bilim salasyn onlayn formatqa auystyrdy. Alayda oqytudy kóptegen auyl balalary qashyqtan ótuge mәjbýr boldy. Tikeley efir ótkizuge internet mýmkindik bermey, whatsapp jelisi arqyly tapsyrma alyp, oghan jauap beru formatynda bilim berildi. Áriyne, onday bilimning sapasy jayly aitudyng ózi artyq shyghar.

Kartofeli mojet stati eshe doroje: Kyrgyzstan vvedet ogranichenie na eksport - Sobytiya dnya

Áleumettik qamsyzdandyru salasy da túralyp qaldy. Tenge qúnsyzdanuy artty, inflyasiya kóbeydi. 2021 jyldyng kókteminde negizgi tútynu tauarlary men azyq-týlik týrlerining baghasy kýrt qymbattady. Qoymalarda kartop, sәbiz, kartop jәne basqa kókónis baghalary sharyqtap ketti. Oghan Ýkimetting әseri qate sayasaty әser etken bolatyn. Mysaly qoymadaghy kartopty syrtqa eksporttan, aragha uaqyt salyp, ýsh ese qymbatqa importpen aluyna tura keldi.

Búl qazirgi Ýkimetting sansyz olqylyqtarynyng bir bóligi ghana. Sondyqtan jurnalist qoyghan súraqtyng jauaby bizge de qyzyq: Mamin Ýkimeti qashan otstvakagha ketedi?

Ka Myrza

Abai.kz

6 pikir