Beysenbi, 25 Sәuir 2024
Bilgenge marjan 10773 6 pikir 18 Qazan, 2021 saghat 13:39

Gennadiy Kolbin kim edi?..

«Búrqasyngha» jeleu bolghan Jeltoqsan oqighasy
nemese G.V.Kolbin kim edi?

Kezindegi Kenester odaghy ortalyq partiya komiytetinin úigharymymen 1986 jyly Jeltoqsan aiynyng ortasynda, Reseyding Uliyanovsk oblystyq partiya  komiytetining birinshi hatshysy bolyp istegen Gennadiy Vasilievich Kolbiyn, Qazaqstan ortalyq partiya komiytetinin birinshi hatshysy bolyp taghayyndalady.

Kenes Odaghy qúramyndaghy últtyq respublikalardyng biri, Gruziyadaghy ortalyq partiya komiytetinin ekinshi hatshysy bolyp 1975-1983 jyldary aralyghynda júmys istegen Gennadiy Vasilievichtin, últtyq sayasatty jetkilikti týsinui qay dengeyde ekendigin kim bilsin?.. Oral taulary aimaghynyng azamaty ózining enbek jolyn 1942 jyly zauytta shәkirt bolyp júmys bastaghan kórinedi. 1955 jyly Oral poliytehnikalyq institutyn syrttay bitirip, sol ózi istegen zauytta partiyalyq satylap ósu jolyn bastaydy. Keyinnen óse kele, Tómengi Tagil qalalyq partiya komiytetining birinshi hatshysy, artynan Sverdlovsk oblystyq partiya komiytetining ekinshi hatshysy bolyp isteydi.

1986 jyldyng 16-shy jeltoqsany kýni Mәskeuding jiberuimen, G.P.Razumovskiy bastaghan delegasiya kelip, Qazaqstan ortalyq partiya komiytetinde on segiz minutqa sozylghan plenumda, Kolbin Gennadiy Vasilievichti birinshi hatshysy bolyp taghayyndaydy. Búl shetten әkelip taghayyndau, qalay desekte Qazaqstan halqynyng oi-pikirimen sanaspau jәne jergilikti túrghyndardy mensinbeu edi. Osydan baryp kelesi kýni, 17 jeltoqsannyng yzgharynda qazaq jastary ortalyq komiytetting aldyndaghy Brejnev atyndaghy alangha jinalghan bolatyn. Aynaladaghy kóshelerden alangha qúiylghan jastar toby bolyp ótken plenumdaghy taghayyndaugha ózderining narazylyqtaryn bildirip, Qazaqstannyng óz azamatyn taghayyndaudy talap etken edi. Degenmen, Kenester odaghyn dýr silkindirgen búl oqigha, respublikamyzdaghy tarihy sonymen qatar, әleumettik ekonomikalyq jәne sayasy daghdarystyng bar ekendigin kórsetip berdi. Qay jaqta jәne qay dengeyde júmys istese de, eshuaqytta múnday oqys oqighany kórmegen G.V.Kolbiyn, birden Mәskeudegi qojayynymen habarlasyp, bolyp jatqan oqighalardy jayyp salady. Osylay, Kremlide otyrghan basshynyng jarlyghymen, beybit sherudi uaqyt sozbay taratu ýshin «Meteli» dep atalatyn arnayy is-shara úiymdastyrylady. Búghan әskery bólimder jәne arnayy qúrylymdar qatysady. Búl kóterilisti jazalau, qar erip, kók shyqqangha deyin sozyldy. Osy is-shara barysynda 99 adam týrmege jabylyp, qaysybiri atu jazasyna kesildi. Sonday-aq, 83 adam aralyghy bir jarym jyldan, on bes jylghan deyin sottalyp ketti. Respublikadaghy Ishki ister ministirliginen 1200-dey adam júmystan shygharylyp, densaulyq saqtau men transport ministirliginen 309 adam orynyn bosatsa, el kólemindegi onnan asa joghary oqu orynynyng rektorlary lauazymynan aiyryldy. Múnan basqa da tazalaular birtindep iske asyrylyp jatty. Sol kýnderdegi gazet betterinde, әsirese, orys tilinde shyghatyn baspasózde, «Bolishe prinsipialinostiy», «Za sosialinui spravedlivosti» jәne «Snyati s raboty» taqyrybyndaghy materialdar jii jariyalanyp túrdy. Qalay degenmen de, búlay shúqshiya tazalau, Mәskeuding qolpashtauymen elimizge kelgen G.V.Kolbinning bilimining tayaz, oi-pikiri jәne óresining tar, kenestik jýiening jәy ghana nomenklaturadaghy adamy ekendigin kórsetti. Partiyalyq shenberding ainalasynda ghana oilay alatyn jәne odan әri damymay qalghan kisi ekenin tanytty.

G.V.Kolbinnyng respublika partiya úiymynyng jetekshisi bolyp taghayyndala salysymen, eldegi partiyalyq jәne memlekettik jýiede jappay tazalau, attestasiyalau keng kólemde jýrgizildi. 1987 jyldan bastap Qazaqstanda oblystyq partiya komiytetining jauapty is jýrgizushilerining 28 payyzy, sonday-aq, qala men audandyq partiya komiytetterinde isteytinderding ýshten biri oryndarynan bosatyldy. Sonymen qatar, 1988 jyly partiyalyq jýiede isteytinderding 78,2 payyzy jәne kәsipodaq salasyndaghylardyng 94 payyzy sonday-aq, komsomol salasynda isteytinderding 67 payyzy tolyq attestasiyalaudan ótti.

G.V.Kolbinnyng sol kezendegi taghy bir úsynysy, Almatynyng seriktes qalasy Qapshaghayda kishimitrajdy «Oka» avtomobiylining zauytyn ashyp jәne osy qalanyng túrghyndaryn 350 myng adamgha jetkizu boldy. Biraq, istelinuge tiyis úsynystardyng kópshilik bóligi iske asyrylmady. Tipti, qysqarylugha tiyis bes oblystyng da ekeui ghana jýzege asyryldy. Aytar bolsaq, 1988 jyly 2 mauysymda Qazaq SSR Jogharghy Prezidiumynyng jarlyghymen Manghyshlaq oblysy taratylyp, onyng aumaghy Guriev (qazirgi Atyrau) oblysyna berildi. Sol sekildi, Torghay aimaghy taratylyp, onyng aumaghy Qostanay jәne Selinograd ( Aqmola oblysy ) oblystaryna bólindi.

Degenmen, birinshi hatshylyqqa kelegen G.V.Kolbinnyng últtyq sayasat jóninde ústaghan baghyty, jan-jaqty tereng zerttelmegen, óresi tar, tipti qaysybir oi-pikirleri qazirgi kýnderi ýnile oqyp qarasang kýlki tudyrarlyqtay. Sol tústaghy kótergen bir úranynyng mәn-maghynasy mynanday: naqtyraq bolsyn dep, orys tilindegisin keltirdik. «Delayte vse, chto ne razedinyaet, a obedinyaet!», «Teperi kajdyy kazah-rukovodiyteli doljen zabotitisya o russkiyh, a russkiy rukovodiyteli – o kazahah!». Biraq, osy kótergen úranyn jýzege asyra almady. Áriyne, osynday algha qoyghan is-sharalary, sol 1986 jylghy Jeltoqsan oqighasyna baylanysty jaryqqa shyqqan, Kenester odaghy ortalyq partiya komiytetining 1987 jylghy shilde aiyndaghy «O rabote Kazahskoy respublikanskoy partiynoy organizasiy po internasionalizmu y patrioticheskomu vospitanii trudyashihsya» atty qauylysyna sýienip, aldynda aitylghan maghynasy týkke túrghysyz, kýlki tudyratyn, aqymaq úrandar bolatyn. Onyng әsirese bar kýsh-qayratyn salyp, shúghyl týrde kirisken isi - respublika kóleminde internasionalizmdi damytu sharasy boldy jәne KSRO ortalyq komiytetining hatshysy E.K.Ligachevtyng Kenes odaghy aumaghyndaghy ishimdikti tútynushylyqty birtindep qysqartu jónindegi atqarylyp jatqan júmysyna respublika basshylyghyn uaqyt sozbay, tikeley qatystyryp,  úiymdastyruy edi. Qalay dep aitsaqta, qanday bagha oghan bersekte, G.V.Kolbinnyng ýsh jylgha tayau biyligi, Qazaqstan qoghamyna aitarlyqtay eshqanday ózgeris әkelmedi jәne este túrarlyqtay shoqtyghy biyik-au dep sanarlyq eshqanday júmysy  bolmady. Jamandaghanymyz emes, qysqa uaqytqa birinshi hatshy bolghan G.V.Kolbiyn, sol kezdegi partiyanyng oqshantayynan shyqqan, bilimi tayaz, sauaty shamaly, oi-óresi tar adam ekendigi shyndyq edi.

Beysenghazy Úlyqbek,

Qazaqstan Jurnalister Odaghynyng mýshesi

Abai.kz

6 pikir