Júma, 26 Sәuir 2024
5441 18 pikir 27 Qyrkýiek, 2021 saghat 12:16

Qarabaq qyrghyny: Resey qaruy men Armeniya jenilisi

2020 jyldyng 27-qyrkýieginde Qarabaqta soghys bastaldy. Tanghy saghat 06:10-da Armeniyanyng qaruly kýshteri Ázerbayjan aumaghyn artilleriyamen atqylady. Búl 20 jyldan astam Qarabaq okkupasiyasynyng qandy qyrghynmen sheshiluine sebepker boldy. 

Soghystyng bolatyndyghy 2020 jyldyng shilde aiynda anyq bayqaldy. 12-16 shilde aralyghynda Tavush aimaghynda Armeniya men Ázerbayjan әskerleri tórt kýn boyy keskilesken shayqastar ótkizdi. Ázerbayjan soghysta 20 sarbazynan aiyrylsa, Armeniya tarapy 110 jauyngerin joghaltty. Alayda tórt kýnnen song úrys qimyldary toqtap, qos tarap qaqtyghys aimaghynan әskerin keri әketti. Ázerbayjan Týrkiyamen birigip iri әskery jattyghu bastasa, Armeniya ÚQShÚ (ODKB) ayasynda jattyghular jasaugha úsynys tastady.

Kóptegen sarapshylar qaqtyghys osylaysha ayaqtalyp, taghy da shiyelenis úzaq jylgha shekaradaghy birli-jarym atys-shabyspen sozylady dep boljaghan. Alayda barlyq boljamdy 27-qyrkýiek joqqa shyghardy.

Ázerbayjan tarapy Armeniyanyng artilleriyalyq soqqylaryna qarsy jauap retinde "Temir júdyryq" әskery operasiyasymen jauap qatugha sheshim qabyldady. Áskery operasiyanyng basty maqsaty Qarabaq-Iran shekarasyn armyan basqynshylarynan azat etip, artynsha Qarabaqtyng iri qalalaryn alu bolatyn. Osylaysha 44 kýnge sozylghan soghys bastalyp ketti.

Soghysyng alghashqy kýninde-aq basqynshylardyng әskery qabileti men mobilizasiyalau dengeyining tómen ekeni aiqyn kórindi. Mysaly basqynshylar qolynda bolghan jәne eshkim moyyndamaghan Tauly Qarabaqtaghy 7 audannan soghysqa shaqyrylghan 100% azamattyng 31% ghana jinalghan. Yaghny Tauly Qarabaqta 17,5 myng basqynshy әskery bólimshelerge shaqyrylsa, onyn  8 myny ghana kelgen. Atalmysh 8 mynnyng 3 myny úrys dalasynan qashyp ketken. Al Armeniyanyng ózinde mobilizasiyagha tek qana 55% sarbaz jinalghan. Áriyne búl bir jaghynan Ázerbayjan tarapynyng aqparattyq shabuylynyng tamasha júmys isteuining kórinisi bolatyn. Baku úrys dalasyndaghy jetistikterin saghat sayyn viydeo dәlelmen shygharyp otyrdy.

Soghysqa barmau ýshin armyan sarbazdary koronavirus júqtyrdy degen anyqtamany myndaghan dollargha jasatyp alghany da belgili bolyp, 130 dәriger qylmystyq jauapkershilikke tartyldy. Sarbazdardy ruhtandyru ýshin Armeniya basshysy Pashinyan soghysqa әieli әielder jasaghyn bastap baratynyn, al úly aldaghy shepte soghysatynyn mәlimdedi. Dey-túra búl sharalardyng biri de tiyisti nәtiyjesin bermedi.

Ázerbayjan jasaqtary soghystyng alghashqy kýninde basqynshylardyng (Tauly Qarabaqtaghy) әue qorghanys jýiesi men aviasiyasyn 50% isten shyghardy. Búl naqty jәne dәl soqqy beru arqyly iske asty. Arnayy operasiya artilleriyalyq soqqy jasau men úshaqtardy qoldanu arqyly iske asty. Jau aviasiyasyn joyghan әzerbayjan jasaqtary qúrlyqtyq operasiyalardy senimdi jýzege asyrudyng kepildigin aldy. Artynsha úrys dalasyna týrkiyalyq "Bayraktar" soqqy jasaushy drondary shyqty. Jalpy búl soghys Bayraktardyng portfoliosy boldy desek te bolady. Jau nysanynyng basym bóligin dәl osy soqqy jasaushy drondar arqyly әzerbayjan sarbazdary tas-talqan etti. Bayraktar soqqy jasaushy drondaryn Týrkiya Siriya men Liviyada da qoldanghan. 2020 jyldyng aqpanynda Týrkiya atalmysh dronmen Asad әskerlerin talqandasa, Liviyada "jenilmeytin qolbasshy" ataghyn alghan reseyshil Haftardy Tripoliyden keri shegindirdi. Degenmen Bayraktardyng naghyz jarnamasyn Qarabaq soghysy jasady.

V Tursiy podschitaly effektivnosti dronov «Bayraktar» v Karabahskoy voyne - MK

Týrkiyanyng mәlimetinshe "Bayraktar" soqqy jasaushy drondary Qarabaqta orasan zor ról oinaghan. Soghystyng alghashqy 24 kýninde "Bayraktar" drondary 114 tankting kózin joyghan. Bayraktar TB2 43 BMP men BTR-di joyyp,  141 artilleriyaly jýieni tolyq kýiretken. Drondar 249 әskery kólik pen 44 әskery qoyma men әskery bólimsheni joyyp jibergen. Búl soghystyng alghashqy 24 kýnindegi shyghyndary, al soghystyng 44 kýnge sozylghanyn eske alsaq, shyghyn әldeqayda kóp.

Ázerbayjan basshysy Áliyevting mәlimetinshe Armeniya tarapy 5 mlrd dollar shyghyngha úshyraghan. Búl alghashqy esepter, al soghys saldarynan syrtqa ketetin migrasiya men investisiyanyng toqtauyn eseptesek, ol taghy eselep arta týspek.

10-qarashada taraptar soghys qimyldaryn toqtatugha kelisti. Búl shyndyghynda Armeniyanyng kapitulyasiyasy bolatyn. Shusha shayqasynan keyin Armeniyanyng tolyq kýiregeni belgili boldy. Soghysta Ázerbayjan 2900 sarbazynan aiyrylsa, Armeniya tarapy óz shyghynyn ashyq aitpay otyr. Alayda sarapshylar shyghyn 8-15 myng arasynda degendi keltiredi.

Qarabaq soghysy Resey qaruynyng da úrys dalasyndaghy pәrmenin kórsetti. Armeniya tarapy 95% reseylik jәne kenestik qarumen jaraqtanghan bolatyn. Al Ázerbayjan Týrkiya, Izraili, NATO elderinen qarulanghan quatty zamanauy әskerge ie ekeni naqty kórindi. Búl Qazaqstangha da ýlken  signal boldy. Úrys qimyldaryna jana taktika men qaru alu kerektigin bayqaldy.

Ka Myrza

Abai.kz

 

18 pikir