"Tokio-2020" olimpiadasy ayaqtaldy. Búl olimpiada biz ýshin de, әlem ýshin de erekshe boldy. Pandemiya saldarynan aragha 1 jyl uaqyt salyp sporttyng dýbirli sayysy dýrkirep ótti. Olimpiadanyng bir ereksheligi osy joly Resey tusyz hәm әnúransyz óner kórsetti. Óitkeni búghan deyin Mәskeu sport túrghysynan  erejelerdi óreskel búzyp, doping qoldanudy toqtatpaghan edi. Qazaqstan qúramasy ýshin búl olimpiada eng sәtsiz boldy deuge tolyq negiz bar. Bizding qúramamyz 8 qolany qorjygha salyp, 83-oryndy iyemdendik. Jazdyq olimpiada ishindegi eng sәtsizi osy boldy. 

Jazghy olimpiada oiyndaryndaghy kórsetkishimiz bylay bolghan edi:

Atlanta Olimpiadasy — 24-oryn ( 3 altyn, 4 kýmis, 4 qola)

Sidney Olimpiadasy — 22-oryn ( 3 altyn, 4 kýmis)

Afina Olimpiadasy — 40-oryn ( 1altyn, 4 kýmis, 3 qola)

Beyjing Olimpiadasy — 29-oryn ( 2 altyn, 4 kýmis, 7 qola)

London Olimpiadasy — 24-oryn ( 3 altyn, 1 kýmis, 6 qola)

Rio Olimpiadasy — 22-oryn ( 3 altyn, 5 kýmis, 10 qola)

Tokio Olimpiadasy — 83-oryn ( 8 qola)

Osylaysha Qazaqstan qúramasy altynsyz, kýmissiz qalghan alghashqy olimpiada osy bolyp otyr. Ortalyq Aziya elderi ishinde de kósh sonynda qaldyq. Búghan deyin Qazaqstan aimaq boyynsha birinshilikti bergen emes. Tokioda Qazaqstan 83-oryn, Ózbekstan 32-oryn, Týrkimenstan 77-oryn, Qyrghyzstan 70-oryn iyemdendi. Tәjik sportshylary jýlde almady. Osylaysha aimaqtaghy bes elding ishinde biz tórtinshi oryndy qanaghat túttyq.

Kez kelgen sәtsizdikke jauap beretin jandar bolady. Soghysta sarbaz qyrylyp, úrys jenilispen ayaqtalsa oghan qolbasshylar men qorghanys ministri jauap berui tiyis. Pandemiyada densaulyq saqtau ministri, mal qyrylsa auyl sharuashylyq ministri sebebin týsindirip berui qajet. Al sporttaghy sәtsizdikke әriyne jattyqtyrushylarmen qatar, sport ministri de jauap berui logikagha say bolmaq. Mәdeniyet jәne sport ministri Aqtoty Rayymqúlova búl sәtsizdikke qatysty әli jauap bermedi. Aqtalu da bolmady. Kópshilik Aqtoty Rayymqúlova óz ornynan ketui tiyis dep esepteydi. Qogham qayratkerli de dәl sonday pikirdi aityp jatyr. Al jelidegi el pikiri olimpiadany "ólimpiada" dep ataumen jalghasyn tabuda.

Kópshilik "mәdeniyet pen sport eki bólek sala, sondyqtan ony bólu qajet", degen oida. Sportty sporttyng jiligin shaghyp, mayyn ishken maytalmandar ústasyn, jattyghu zalynyng iyisin biletin sportshylar tizgindesin deydi. Áriyne, әdiletti pikir. Eger Aqtoty Rayymqúlova ornynan ketse, sport salasyn ústaugha kimder layyqty? Qoghamnyng pikirine qarap, "kandidattardy" jinaqtap kórdik.

Dәulet Túrlyhanov atalmysh oryngha layyqty degender sany jeterlik. Ol grek-rim kýresinen qazaqstandyq jәne búrynghy kenes odaghynyng paluany. KSRO jәne Qazaqstannyng Enbek sinirgen sport sheberi, Qazaqstannyng enbek sinirgen qayratkeri. Qazaqstannyng jәne Qyrghyzstannyng enbek sinirgen jattyqtyrushysy. Olimpiadanyng kýmis jýldeger. Sport salasynda tәjiriybesi mol túlgha. Turizm jәne sport agenttigining tóraghasy qyzmetin atqarghan.

El arasynda esimi songhy uaqytta jii aitylyp jýrgen Ermahan Ibraimovty da sport salasynyng biyiginen kórgisi keletinder bar. Býginde maslihat deputaty bolyp otyrghan ol, eki olimpiadanyng jýldesin qanjyghasyna baylaghan bilikti sportshy. "Bokstan qola jәne altyn jýlde iyemdengen Ermahan, qazirgi boks salasyndaghy bylyqty rettey alatyn jalghyz túlgha" deydi jeli qoldanushylary.

Serik Júmanghaliyúly Sәpiyevti de sport tizginin ústasa deytinder kóp eken. Serik Sәpiyev boksshy, olimpiada chempiony, halyqaralyq sport sheberi, Qazaqstannyng boks boyynsha enbek sinirgen sport sheberi, Parasat ordenining kavaleri (2008 jyl), Otan ordenining iyegeri (2012), sport boyynsha YuNESKO chempiony atanghan әlemdegi 13-shi sportshy. Ol Astana Arlans komandasynyng bas diyrektory qyzmetin de atqarghan.

Serik Qonaqbaevty búl oryngha layyq deytinder de jeterlik. Serik boksshy, Mәskeu olimpiadasynyng kýmis jýldegeri (1980), KSRO enbek sinirgen sport sheberi (1981), Álem chempionatynyng kýmis jýldegeri (1982), eki dýrkin Europa chempionatynyng jenimpazy (1979, 1981), Kenes Odaghynyng 2 dýrkin chempiony. Halyqaralyq әuesqoy boks assosiasiyasy (AIBA) atqarushy komiyetetining mýshesi (2010-2014), Qazaqstan Respublikasynyng Parlament Mәjilisining II jәne IV shaqyrylymdarynyng deputaty (1999 - 2011) qyzmetin atqarghan túlgha.

Mәdeniyet jәne sport ministrligi bólinse, jogharyda atalghan túlghalardan basqa kimderdi "sport ministri" bolugha layyqty dep sanaysyz?

Ashat Qasenghaliy

Abai.kz