Ata-ana nemese ipoteka. Qalay ómir sýrgen dúrys?
Kәmelet jasyna tolyp, on-solyn tanyp, eresek bolghan kezde jaqyn tuystarmen, onyng ishinde ata-ananmen birge túru onay emes. Ásirese, óz otbasyng bolghanda, balalaryng dýniyege kelgende búl mәsele mýlde shiyelenise týsedi.

Dәl osy kezde kóptegen jas otbasylar bólek shyghu jóninde oilana bastaydy. Áriyne, qolda dayyn aqsha bolsa baspanany satyp alugha bolady. Onda búl problema ózdiginen sheshiler edi. Biraq jas otbasylardyng 90 payyzynda onday mýmkindik joq ekenin bilemiz. Demek búl sәtte bólek shyqqan dúrys pa, bólek shyqsaq pәter jaldaymyz ba, әlde pәterdi ipotekagha alghan tiyimdi me degen súraqtar mazalay bastaydy.
Osy súraqtardyng dúrys jauaby qanday?

Ata-anamen birge túru

Bir nәrsemen kelisuge bolady. Ata-anamen birge túru qarjylyq jaghynan óte qolayly. Pәter jaldaugha shyghyndalmaysyz, ay sayyn ipoteka tólemeysiz. Eger әke-shesheniz jayly adamdar bolsa, tipti dәmdi tagham, basqa da ómirding jangha jayly rahattaryna bólenip jýresiz. Biraq siz әke-sheshenizben teng dәrejedegi eresek adamsyz. Sondyqtan ózinizding qarjylyq shyghyndarynyzdy ata-ananyzgha týgeldey ysyryp tastap, olargha arqa sýiey beru ýlken qatelik bolady. Búl rette sizge ne olardyng shyghyndaryn jartylay bolsa da óz moynynyzgha alu, ne bolmasa bólek shyghu mýmkindigin qarastyru kerek.
Eger ata-ananyz jayly bolmay, syiyspay jatsanyz, onda mәselening bir ghana joly bar – ýiden ketip, bólek ómir sýru.

Pәterdi jalgha alu
Siz ýiden kettiniz deyik. Endi sizge baspana mәselesin sheshu qajet bolady. Onyng men kórip otyrghan eki joly bar: pәterdi jaldau nemese ipotekagha ýy alu.
Jalgha alynghan pәterde túrudyng mynaday ynghayly tústary bar:
1. Kez-kelgen uaqytta ketip qala alasyz;
2. Qalanyng ózinizge jayly jerinen, qalaghan ishki qúrylymymen, әrleuimen pәter tandaugha bolady;
3. Mektep nemese balabaqsha, basqa da qajetti nysannyng janynda túrugha bolady;
4. Ýige jóndeu júmystaryn jýrgizip nemese jihaz satyp alyp shyghyndalmaysyz. Kóp jaghdayda onyng barlyghy dayyn túrady.
Jalgha alynghan pәterde túrudyng tiyimsiz jerleri de joq emes:
1. Ýidi qalauynyzsha әrley almaysyz, sebebi ol sizding ýiiniz emes;
2. Kez-kelgen uaqytta qojayyn kelip, ýidi bosatudy talap etui mýmkin;
3. Qojayyn jalgha beru baghasyn qymbattatyp jiberui mýmkin.

Ipoteka
Ipotekanyng mynaday tiyimdi tústary bar:
1. Ýiding baghasy, payyzdyq ýsteme de ózgerissiz qalady;
2.Sizding ýiiniz jaqsy investisiyalyq qúral. Ony kez-kelgen uaqytta satyp jibere alasyz;
3. Eng bastysy – búl sizding ýiiniz. Eshkim sizdi quyp jibere almaydy.
Sonymen materialdyq jaghynan eseptesek, eger ata-ananyz jayly bolsa, olarmen birge túru óte tiyimdi bolyp shyqty. Biraq onyng moralidik jaghy da bar. Sizdi erjetkenge deyin asyrap kelgen әke-sheshenizge búdan әri salmaq týsire beru jaqsy nәrse emes.
Odan keyin tiyimdisi – ipoteka. Búl rette siz sol ýige iyelik etesiz, óziniz qojayynsyz.
Eng tiyimsizi – jalgha alu. Jalgha aludyng ay sayynghy aqysy ipotekadan joghary әri kez-kelgen uaqytta qojayyn sizdi ol ýiden quyp jiberui mýmkin.

Aybar Oljaev

Abai.kz