Júma, 26 Sәuir 2024
Apat 4441 1 pikir 14 Shilde, 2021 saghat 14:52

Balqash kóli Araldyng kebin kie me?..

Lake Balkhash, satellite image. This lake, located in south-eastern Kazakhstan, is the second largest in Central Asia after the Aral Sea. Composite image obtained using data from the Landsat 5 satellite.

Ekologtar Ortalyq Aziyadaghy qúrghaqshylyq saldarynan Qazaqstandaghy Balqash kóli joghalyp bara jatqanyn aitady.

NASA men Blue Circle mamandary klimat ózgeruining gidrologiyalyq saldaryn zerttey otyryp, 2021 jyly ýsh millionnan astam adam Balqashtaghy tayaz sulardyng zardabyn sezetinin aitady. Sebebi, qazirding ózinde Ortalyq Aziyadaghy eng iri kólding kógildir sulary jasyl-qonyr týsti qúrghaq landshaftqa ainalghan. Sarapshylar Balqash kóli Aral tenizining kebin kie me dep qorqady.

- Mening oiymsha, Ile atyrabyndaghy suly-batpaqty jerler 50 jyl búryn Aral tenizi ainalasyndaghy suly-batpaqty jerlerge úqsaydy, - deydi Greyfsvalid uniyversiytetining agha ghylymy qyzmetkeri jәne Dýniyejýzilik agroorman sharuashylyghy ortalyghynyng Ortalyq Aziyadaghy kensesining ókili Neyls Tevs.

Caspian Policy Center mәlimetteri boyynsha, Ile ózenining Qytaymen shektesetin soltýstik-batys aghyny 1970 jyldardan bastap ýnemi qysqaryp keledi, al Qytayda Ile ózeni boyynda eginshilik pen egin jinau ýshin paydalanylatyn jer kólemi songhy 20 jylda 30 payyzgha artqan.

Sonday-aq, Balqash tau-ken metallurgiya zauyty jyl sayyn qorghasyn, myrysh jәne myspen qosa 600 myng tonnagha juyq óndiristik qaldyqtardy shygharatyny kórsetilgen.

Sarapshylar Balqash kólining joghaluy bioaluantýrlilikting aitarlyqtay tómendeuine әkeletinin basa aitty. Kólding ekojýiesine 60-tan astam ósimdik týrleri, joyylu qaupi tóngen 12 qús jәne jerding basqa jerinde kezdespeytin alty balyq týri kiredi. Kólding shyghys bóligi túzdy, al batys jaghalauy túshy sulardyng lay ortasy bolyp sanalady, sondyqtan januarlardyng ózgeretin ortagha beyimdelui úzaq uaqytty alady degen boljam bar.

Búghan deyin BAQ Qytaydaghy jerdi iygeru men kýrish alqaptaryn keneytu júmystarynyng qarqyndy jýrui - Qazaqstandaghy eng ýlken kól Balqashqa zor qauip tóndiredi dep jazdy.

Taqyrypqa túzdyq:

Resey men Qytay qyspaghyndaghy Qazaqstan

Dayyndaghan Núrbiyke Beksúltanqyzy

Abai.kz

1 pikir