Senbi, 20 Sәuir 2024
Janalyqtar 9633 16 pikir 1 Shilde, 2021 saghat 01:50

Shara qoldanbasa kesh bolady

Biyl jem-shóppen qamtamasyz etu boyynsha óte auyr jyl bolyp túr, apatty dep aitugha bolady. Suyq әri úzaqqa sozylghan kóktem, jauyn-shashyngha saran, qúrghaq jaz saldarynan jayylymdar men shabyndyqtarda shóp boy kótermey jatyp, kýn ystyghyna jútap, birden qurap ketti. Qysqasy, shópterding vegetasiyalyq kezeni jýzege aspady. Týrli jaghdaylardyng toqaylasuy dersin. Mal ósirushilerge óte qiyn әri kýrdeli jyl bolyp túr.

Búl, әriyne, jeke biznesting problemalary deuge bolady. Azyqty at arymas demekshi, ertenin oilaghan malshy jem-shópting eki jyldyq qoryna ie boluy shart. Jem-shópting qory geografiyalyq ornalasuymyzgha tәn topyraq-klimattyq beldeuinde ara-túra bolyp túratyn quanshylyq kezendi onay ótkeruge mýmkindik beredi. Shóbi jútang jaz, quanshylyq jәne basqa da synaqtar biz ýshin qanday da bir fors-majorlyq jaghday emes, aitarlyqtay boljamdy, qaytalanyp túratyn situasiya. Biz ata-babamyz maldyng qamyn oilap, jazda jaylauda, qysta qystauda jýretin, kóshpendi ómir saltynan әlde-qayda arylghanbyz. Otyryqshy túrmys salty shópting qoryn jinap, jayylymdardy jaqsartyp, qystyng qamyn jazda oilap otyrudy talap etedi.

Alayda, qaytalap aitamyn: kóktem yzghary sozylyp, jaz aptaby qiyngha soqty. Sonday-aq kelesi jyl malgha mamyrajay bolatynyna kepildik joq.
Fermerler alandap, shyghyndardy eseptep, mal basyn qysqarta bastaydy, maldy soyyp, nemese tiridey arzan baghada satady. Tiri malgha/etke bagha qúldyraydy.
Biraq, qysqa ghana uaqytqa mәjbýrli týrde tómendegen bagha, mal basynyng jappay qysqaruy saldarynan keyin mal sharuashylyghynda óndiriletin ónimderding (et, sýt, may jәne taghy basqa) qúny kýrt ósedi.
Baghanyng ósui ol endi býkil halyqtyng qaltasyn qaghady. Sol kezde jaghdaydy týzeuge kesh bolady, jaqsartam deseng de eshtene kómektespeydi. Ony tuzeu elimizge úzaq uaqyt, әri qymbatqa týsedi.

Eldi dýrliktirgen kartoptyng eki aptalyq problemasyn aldap-sulap, sózben silap-sipap enseruge mýmkindik bolsa, et pen sýtke baghanyng kýrt ósuining saldary súrapyl bolady.

Sondyqtan mal sharuashylyghyna tóngen jaghday kartop nemese júmyrtqagha qatysty uaqytsha týitkil dep oilap, qol qúsyryp otyrugha bolmaydy. Múnyng artynda baghalardyng túraqty ósui (mal sharuashylyghynda mal basy tez óspeydi) ghana emes, shaghyn kәsiporyndardyng jappay jabyluyna, júmys oryndarynyng qysqaruyna, myndaghan otbasynyng tabyssyz qaluyna әkeledi.
Ne isteuge bolady:
1) Ýkimet pen әkimdikterge búl mәsele mal ósirushilerding týitkili ghana emes ekenin týsinu kerek;
2) Auyl sharuashylyghy salasyndaghy bizneske jәrdemdesuding keshendi sharalaryn әzirleu:
- qoldanystaghy nesiyelerding merzimin úzartu jәne qayta qúrylymdau;
- azyq satyp alugha múqtaj fermerlerge qolayly sharttarmen jana nesiyeler men uaqytsha qarjylay kómek beru;
- astyq ósiretin ónirlerde dәndi daqyldardy oru kezinde saban jinau boyynsha júmysty úiymdastyru (biyl sabandy әdettegidey saban úsaqtaushy mashinalarmen alqaptargha tastamay, jinap alu kerek);
-osy sabandy basqa ónirlerge kólikpen jetkizudi jolgha qon;
- mýmkindiginshe shópke múqtaj fermerlerge erekshe qorghalatyn tabighy aumaqtarda – últtyq parkter, qoryqtar, orman sharuashylyghy kәsiporyndary, jabayy tabighat qoryqtarynda jәne basqa da erekshe qorghalatyn jerlerde shóp shabu men jinaugha mýmkindik beru;
-jem-shóp dayyndau ýshin jenildikpen beriletin janarmay mәselesin sheshu;
-jәrdem beruding basqa da sharalaryn qabyldau (kommentariyde úsynystardy jazynyzdar);

Mәseleni sheshuge uaqyt barda әreket etu kerek! Shara qoldanbasa kesh bolady!

Asyljan Mamytbekov

Abai.kz

16 pikir