Sәrsenbi, 17 Sәuir 2024
3498 7 pikir 15 Mausym, 2021 saghat 13:22

AQSh Qazaqstanda әskery bazasyn ornalastyra ma?

AQSh-tyng arnayy ókili Qazaqstanda amerikalyq әskery baza ornalastyru mýmkindigi jayly aitty,- dep jazady Azattyq radiosy.

AQSh-tyng Aughanstandaghy beybitshilik pen kelisim boyynsha arnayy ókili Zalmay Halilzad 13 mausym kýni Núr-Súltan qalasynda ótken brifing kezinde Qazaqstangha saparynyng maqsaty turaly aitty. AQSh-tyng Qazaqstandaghy elshiligining mәlimetinshe, arnayy ókil Qazaqstannyng joghary lauazymdy túlghalarymen "Aughanstandaghy jaghdaydy beybit retteu, AQSh әskerin Aughanstannan әketu jәne aimaqtaghy qarym-qatynas, sauda jәne yntymaqtastyqtyng bolashaghy mәselelerin" talqylaydy.

— Qazaqstanmen qarym-qatynasty baghalaymyz. Qauipsizdik salasynda tyghyz qarym-qatynas jasap kelemiz. Eki el de osy mәselege alandaydy. Biz sonymen birge sayasy dengeyde, adam qúqyghy salasynda da tyghyz әriptestik ornattyq. Preziydentting adam qúqyghy turaly mәlimdemesin jyly qabyldadyq jәne preziydent tapsyrmasynyng oryndalghanyn kórgimiz keledi. Biz sonymen birge tyghyz ekonomikalyq qarym-qatynas ta ornattyq. Energetika salasyndaghy kompaniyalarymyz Qazaqstannyng ekonomikalyq damuyna belsendi týrde ýles qosyp jatyr, – dedi Zalmay Halilzad.

Elshining sózine qaraghanda, "AQSh Ortalyq Aziya elderining egemendigin jәne tәuelsizdigin nyghaytugha talpynady, olardyng territoriyasynyng tútastyghyn qoldaydy jәne Aughanstanda beybitshilik pen kelisim ornatu mәselesi boyynsha senimdi әri myqty әriptes bolghysy keledi". Onyng aituynsha, búl mәseleni birlese otyryp sheshuge bolady.

— Aymaq qauipsizdigi mәselesimen Qazaqstan men AQSh birlesip ainalysqany manyzdy. Aughan halqynyng 40 jyl boyghy soghys azabyn eskersek, beybitshilikke qol jetkizu boyynsha júmys istegen lәzim. Qazaqstannyng bitimger el retinde bedeli bar, – dedi Halilzad.

Qazaqstannyng Aughanstandaghy beybitshilik pen kelisimdi ornatugha qosqan ýlesine toqtalghan elshi "Qazaqstan Aughanstanda adam qúqyghy, әiel qúqyghynyng saqtaluyna mýddeli ekenin tanytyp otyr" dedi.

— Qazaqstan Aughanstan azamattarynyng bilim alghanyn qalaydy jәne aughan studentterining bilim aluy ýshin edәuir grant bólgen (Qazaqstan jyl sayyn aughan studentterining oquy ýshin ondaghan million dollar qarajat bóledi, 2019 jyldan bastap Qazaqstanda aughan әielderining bilim aluy baghdarlamasy jýzege asyrylyp jatyr - red.). Qazaqstan sonymen birge elding damuyna da kómek berdi, atap aitqanda Aughanstandaghy temir joldyng bir bóligin salyp beruge әzir ekenin bildirdi, azyq-týlik retinde gumanitarlyq kómekpen qamtamasyz etti. Búghan qosa, әriyne, terrorizmmen kýres mәselesi de bar. Mening oiymsha, osy salalardyng barlyghynda әsirese, damu, aimaqtaghy yntymaqtastyq jәne terrorizmmen kýres boyynsha birge kóp sharua atqara alamyz dep sanaymyz, – dedi Halilzad.

15 sәuirde amerikalyq New York Times basylymy AQSh-tyng resmy túlghalary Qazaqstan, Ózbekstan jәne Tәjikstan biyligimen baylanysqa shyghyp, aimaqta baza ashu mәselesin talqylady dep jazghan. Ortalyq Aziyada әskery baza ornatu mәselesi turaly súraghan Azattyq tilshisining súraghyna spiyker "AQSh Aughanstannan әskerin alyp ketkennen keyin ol jaqtaghy beybitshilikting saqtaluyna ýles qosu ýshin aimaqtaghy jәne odan tys ózge eldermen osy baghytta birigip júmys isteu strategiyasyn talqylap jatyr" dedi.

— Qazir talqylau jýrip jatyr. Talqylau on, ýmit bererlik sipatta boldy dep aita alamyn. Biraq búl jerge men naqty bir eldermen naqty bir әskery qadam turaly kelisimge keldik dep aitu ýshin kelgen joqpyn. Biraq auqymdy týrde talqylau jýrip jatyr, — dedi ol.

AQSh Aughanstannan әskerin әketkennen keyingi jaghdaygha toqtalghan Halilzad "AQSh әskeri ketkenmen Amerika ketpeydi" dep mәlimdedi. Onyng pikirinshe, Aughanstandaghy jaghdaydy túraqtandyrudyng eng qolayly tәsili – qaqtyghysty әskery jolmen emes, sayasy jolmen retteu.

— DAISh (ózin "Islam memleketi" dep ataytyn ekstremist toptyng arabsha qysqarghan atauy, Qazaqstanda tyiys salynghan úiym - red.) aimaqqa zor qauip tóndirip otyr. "Taliban" qozghalysy DAIYSh-pen soghysady, olar ózara qarsylas. DAIYSh-pen kýresip jatqan aughan ýkimeti DAIYSh-ty qater dep biledi. Eger "Taliban" men aughan ýkimeti DAIYSh-pen birigip kýresse, Aughanstan kýshtirek bolar edi. Qazirgidey búlynghyr kezende yntymaqty arttyrugha, onyng ishinde Qazaqstanmen de әriptestikti nyghaytugha kýsh salamyz, – dedi Zalmay Halilzad. Ol Qazaqstan men aimaqtaghy ózge elder "ekstremizm men terrorizm mәselelerin birge sheship, onyng aldyn alugha dayyn boluy tiyis" dedi.

Elshi Zalmay Halilzad 2018 jyly 21 qyrkýiekte AQSh-tyng Aughanstandaghy beybitshilik pen kelisim boyynsha arnayy ókili bolyp taghayyndalghan. 2007-2009 jyldary – AQSh-tyng BÚÚ-daghy túraqty ókili, 2005-2007 jyldary AQSh-tyng Iraktaghy elshisi bolghan. 2003-2005 jyldary AQSh-tyng Aughanstandaghy elshisi qyzmetin atqarghan.

Abai.kz

7 pikir