Beysenbi, 28 Nauryz 2024
Ángime 4505 4 pikir 8 Mausym, 2021 saghat 14:24

Ayhoy men arman

Ázil-syqaq       

Sonau bir jyldary elimizding oi-qyrynda «jekeshelendiru» degen joyqyn shara jýrgizilip, jerimizding asty-ýstinde jatqan-túrghannyng bәri apyl-ghúpyl satyldy emes pe?!. Újymshar-kenshar deysing be, zauyt-fabrik deysing be, qala-dala deysing be... bәri bazarlandy ghoy. Qaltalylar – qaryq, qaltasyzdar – zaryq  boldy. Al mende, aitpaqshy, tanysyp alalyq, men – «Jer men  kók  arasy»  audanynyng әkimi Ayhoy ShIRKINMIN. Sol  әlgi  «tyng ózgerister» tarpabassalghanda qoy fermasynyng qoyqighan mengerushisi edim, kórshi oblystan bóshkeqaryn bir qazaq kelip, ýsh myng qoyy bar fermamyzdy eki siyrdyng qúnyna satyp alyp, men iyen qala jazdadym, iyә, jazdadym, biraq qalmadym. Oblystyng basshylyq jaghyndaghy bajam meni, eki jylgha sozylghan eriksiz enbekdemalysym  bite bere, audan әkimdigining auyl sharuashylyghy bólimining bastyghy etip taghayyndatyp,  tórt jyldan song әkimning orynbasary etip taghayyndatyp, bes jyldan song bizding әkimdi basqa audangha aunatyp jiberip, meni onyng «Jer men kók arasyndaghy» osy ornyna otyrghyza qoydy. «Tórtayaqtyda bota tatu, ekiayaqtyda baja  tatu» degendi alghash aitqan qazaq ghasyr ghúlamasy bolghan-aq!

Sonymen, sodan beri, iyә,  audannyng әkimimin. Bajekem: «Balpiyp otyra bergeysin, búiyrghanyn taghy kóre jatyrmyz» degen. Sóitip, asyqpay-ýsikpey jýrmin. Qaramaghynda jýieli júmys joqtyqtan qalt-qúlt etken alty auyly bar audannyng әkiminde shaqshaday basyndaghy armannan ózge dәnene bolmaydy eken. Basqa portfelidesterimde ne bar, ne joghyn oblys әkimi biletin shyghar, al mende, iyә, armannan basqa  eshtene joq. Onyng ózi de, bir әnde aitylatynday, «qol jetpes» siyaqty. Ol armanym, - ózimnen jasyrmaghandy sizderden jasyryp qaytem, - Alaorman oblysynyng әkimi  bolu!.. Sondaghy Ekonomika institutynyng dekany, baldyzymnyng baldyzy Mayqay byltyr bizding jaqqa joly týsip, maghan sәlem beruge kelip shyqqandaghy bir sózinde: «Bizding Alaormanday bay oblys býkil respublikamyzda biren-saran» dedi. «E, Alaormanynnyng asyp-tasyghan baylyghy ne sonda?» dedim. «O, onyng jer ýstindegi baylyghy bylay túrsyn, jerining astynda Mendeleev tablisasynda bar metaldardyng bәri týidek-týidegimen jatyr! Al, Aha, meni joldastarym kýtip otyr, aman-sau bolynyz!» dep kete bardy. Álgi Mendeleyining kim ekenin aita salmady. Jerding astynda jatqan metall ataulyny izdep tabatyn mamandar geologtar ghoy. Altyn, kýmis... bәrining qayda, qanshasy jatqanyn kórsetip tablisa jasaghan Mendeley solardyng eng myqtysy shyghar. Altyn... uay, mening armanym sol saghatta attandady-au!..

Alaorman!.. Tórt kóli, bes ózeni bar. Kýnbatysyn tútas alyp túrghan Kóktauynyng say-salasy men qyr-jotasy qysy-jazy shyrt etpeytin shyrshagha toly. O jaghy men bú jaghy – sanap bitirgisiz samyrsyn men qaraghay, terek  orman-toghaylar. Áneu kýni: Alaormannyng «Jasylkólinin» shyghysynda múnay kózi tabylypty, oblystyng otyz jyl kýndiz-týni jaghuyna jetedi eken» degendi estidim. «Qamystykólinin» soltýstiginde gaz qory bar, jaghyp tauysqysyz, desedi. Múnayyn da, gazyn da iygeruge biyl kirispekshi, mamandardy shaqyryp-jiyp, tehnikasyn maylap-saylap bolyp qalghan siyaqty. O, men sol aghyl-tegil, tausylyp bitpes baylyqty iygeruding basy-qasynda bolsam!..

Qanday, qansha baylyqty bolsyn iygeruding rahatyn ózin ózi qúrmettey alatyn basshy әueli ózi kórudi oilaugha tiyis. Men oilaudy bastadym: men qazir ýsh bólmeli ýide túramyn. Besinshi qabatta. Áyelimmen, eki jiyen nemeremmen. Eki qyzym bar, bireui ekinshi kýieuimen  bir bólmeli pәterde. Altynshy qabatta. Ekinshisi ýshinshi kýieuimen ol da bir bólmelide. Jetinshi qabatta.

Eki balabaqsha bar edi, bireuin oblys ortalyghynda túratyn bylshighan jiyren orys biznesmen kópshilikti oibaylatyp satyp alyp, tompaq shatyrly syrahana etip qoydy. Menimen saudalaspady da. Jogharydan  auyzsha búiryq týsirdi. Ol týsirgishting atyn atamay-aq  qoyayyn, keregi ne. Qalghan balabaqsha da búiryqpen Moy degen kәriske búiyryp, oiynshyq  satatyn dýken bolyp túr. Sonson, 4 jәne 5 jastaghy eki nemereshkamyzdy zeynetker kórshi kemposhkagha baqtyrudamyz. Kýnine eki myng tenge aqy berip. Ol – býgingi bizge әjeptәuir aqsha, shyraghym. Eger Alaormandy ala qalsam, onda, konechno, chepuha bolady.

Altyn, kýmis... gaz, múnay... shyrsha, terek, qaraghay... tórt týlik mal...  kereginshe al... Uay, Alaorman-ay!.. Ýsh kólding  jaghasyna ózime, qyzdaryma kók, jasyl, qyzyl shatyrly ýsh ýy saldyrsam, tórt-tórt bólmeden, esik aldarynda sylap-sipap jýretin shoferlary bar  ýsh týrli «toyotalar» kóldenendep  túrsa! Al  tórtinshi kólding jaghasyna әielim ekeuimizge әzirshe alty bólmeli, aq  shatyrly ýlken  ýy saldyrsam! Ol bәrimiz demalys, tughan kýn, yubiyley, dәstýrli mereke  kýnderi jinalyp, mәz-mәirәm bolyp jýretin shynynda kәdimgi qazaqtyng  Ýlken ýii bolady. Qúdalarymyzdy, alys-jaqyn tuystarymyzdy, dos-joldastarymdy anda-sanda shaqyryp alyp, qyr kórsetip qoiyma  da kerek.

Qyzdarym men kýieubalalarymdy qazirgilerindey aq ter, kók ter bolmaytyn, ailyqaqylary talaydy «ahh!» degizetin tiyimdi-týsimdi oryndargha otyrghyzamyn. Olar júmysbasty bolyp, sharshap-shaldyghyp jýrmes ýshin jyldaghy demalystaryn shet elderde ótkizuge jiberemin. Ol jaqtarda únap qalghan әlgi villa degender bolsa, tipti satyp alulary kerek. El kórip, jer kórip degendey, әielim ekeuimiz jylara baryp, rahattanyp qaytyp jýremiz.

Búl ómirding basty rahaty – ózinnen jogharghylardy qúrmettey bilu! Mysaly, meni Alaormangha kim aparady?.. Bayaghy tatu bajamnan basqa tanys-beytanys tiri jan mende joq. Sol bajekemning  pyshaq úshyn batyrar buyn  izdep jýrgenin, әriyne, ishim sezedi. Al kerek buyndy tabu ýshin ol da  qúrmettisining aua rayyn andap, auzyn baghyp jýrgen bolar. Qúrmettilerding   taq auystyryp-ayyrbastap ketetinderi mening bajam siyaqtylargha qiyn tiyetin shyghar. Janadan kelgenning ezuin keneytip, kózin oinata bilu onay bolmas. No nichego, bajekemnen sәtti kýni dúghay sәlem keler, ol kýnge deyin mindetimdi minsiz atqaryp, armanymdy qalyqtata bereyin.

Arman degening bir bastalsa, ary qaray balalap kete beredi eken. Alaormangha әkim boldym dep, әdettegi qyzmetpen shektelip jýrmeymin. Búrynghy birinshi orynbasardan búrynghy shofergha deyingilermen qimay qoshtasyp, olardyng oryndaryna ózimnin  kadrlarymdy otyrghyzamyn da, tapsyrmany berip-berip: «Al, dostarym, mindet aiqyn, jol ashyq, tartyndar algha!» deymin de, nendey júmys tyndyrghandarynan maghan ay sayyn esep, basqa da beruge tiyistilerin uaqtyly  berip túratyn demokratiyalyq tәrtip ornatamyn. Ózim, әlbette, eng kýrdeli, eng manyzdy mәselelermen ghana  shúghyldanamyn. Sóitip, ekonomikamyz damyp,  sol ýshin qúrmetteuim kerek túlghalargha jan-jaqty tanylatyn bolamyn, qabaqtaryn shytqyzdyrmaymyn. Olardyng emeuirinimen, júrtshylyqtyng úsynystarymen bir uaq ózimdi de eskerip, ishki-syrtqy sayasatymdy saralauym qajet. Áriyne, kele sala janaghy tandap qúrastyryp alghan komandamnyng kómegine sýienemin. Olardyng biri mening auylymdaghy, men oqyghan bastauysh mektepke mening atymdy beru, aldyna mening keude mýsinimdi ornatudy úiymdastyrsa; ekinshisi mening audanymnyng ortalyghyndaghy, men oqyghan orta mektepke mening atymdy beru, aldyna mening keng kresloda әdettegimshe kýlimsirep otyrghan eskertkishimdi ornatu mәselesin sheshse; ýshinshisi Alaormannyng bas-ayaghyna sozylyp jatqan, «Jenis» dep atalghan danghylyna mening atymdy qoydyrudyn, әkim ghimaraty aldyna mening algha qol siltep tik túrghanym beynelengen, taza qoladan qúiylghan eskertkishimdi ornatudyng retin keltirse,  ertengi tarihtyng talabyn býgin, merziminen búryn jәne artyghymen oryndau bolmaq. Birauyzdy, birbaghytty  újym  qashanda útady. Al men olardyng bәrining enbegin ýlken-  kishi demey, az-kóp demey, uaqytyly, daje aldyn ala ótep otyramyn. Qúrmettilerimning aqyl-kenesin, rúhsat-sheshimin baghalauym aqausyz bolatyny ózinen ózi týsinikti.

Jasym elu beske jaqyndap keledi, sol yubiyleyimde meni qúttyqtaushy kadrlarymnyng qataryndaghy kelinshekterding bir-ekeui minberge birinen song biri mayysyp shyghyp: «Asa ardaqty Ayeke, sizdey eren túlgha túrghanda men oblysymyzdyng ertenine berik senemin! Aman-esen jýriniz!» dese; «Ayeke, aghatay, oblystaghy әrbir eldi mekendi sizding atynyzben ataugha bolar edi, sebebi: bәrining boyyna qan jýgirtip, jan bitirgen – sizsiz!» dese, - uay  degen! – tóbem kókke jetip tirelip, dostarym sýiinip, dúshpandarym kýiinip, ә?!. Oblystyq gәzet sol kýngi alty betin týp-týgel mening yubiyleyime arnalghan qúttyqtaugha, maqalagha, ólenderge toltyryp shyqsa! Eshe ol gәzet mening qayda bolghanymdy, kimdermen kezdeskenimdi kórsetetin suretterimdi kýnde beretin bolsa - uh!.. Uau, qaltatelefonym  әndetete bastady, kim eken? Bajekem bolsa eken!..

Ghabbas Qabyshúly

Abai.kz

4 pikir

Ýzdik materialdar

Alghys aitu kýni

Alghys aitu kýni jәne onyng shyghu tarihy

Jomartbek Núrman 1562
Alashorda

Qojanov mejeleu nauqanynda (Jalghasy)

Beybit Qoyshybaev 2256
Ghibyrat

Qaysar ruhty ghaziz jan

Múhtar Qúl-Múhammed 3525