Senbi, 20 Sәuir 2024
Dabyl 7611 38 pikir 8 Sәuir, 2021 saghat 17:34

Jer Qazaqstan azamattaryna da satylmasyn!

QR preziydenti tapsyrmasy boyynsha qúrylghan Jer komissiyasynyng birneshe mýshesi býgin arnayy mәlimdeme jasap, auyl sharuashylyghy maqsatyna arnalghan jerlerdi sheteldikterge ghana emes, Qazaqstan azamattaryna da satugha qarsy ekendikterin jariyalady.

Resmy mәlimdemede:

«Biz, Jer komissiyasynyng mýsheleri, Qazaqstannyng auyl sharuashylyghyna arnalghan jerlerdi QR azamattaryna da jeke menshikke satugha qarsymyz! Jer memleket menshiginde qaluy kerek. Azamattarymyz jerdi jalgha alyp júmys istesin. Jer komissiyasynyng basqa da mýshelerin bizge qosylugha shaqyramyz!», - dep jazylghan.

Mәlimdeme jasaushylar: Múhtar Tayjan, Múrat Ábenov, Maqsat Tolyqbay jәne Jәnibek Qojyq. Osy atalghan azamattardyng barlyghy jogharydaghy mәlimdemeni әleumettik jelidegi jeke paraqshalarynda jariyalaghan.

Biz Múrat Ábenov pen Jәnibek Qojyq myrzalargha habarlasyp, atalghan mәselege qatysty pikirlerin bilgen edik.

Jer taghdyryn 1 payyz adam ghana sheshpeui kerek!

Múrat Ábenov:

- Birinshiden, A/Sh maqsatyndaghy jerlerdi jeke menshikke beruge qarsymyn! Sebebi, búl Jer komissiyasy júmysynyng eng manyzdy mәselesi! Balalarymyz ben nemerelerimiz, bolashaq úrpaqtarymyzdyng óz elimizding jerin paydalanugha qúqyghy bola ma? Oghan kazir osy komissiya jauap beru kerek! Dúrys sheshim qabyldaugha әli kesh emes!

A/Sh jerlerining tek 0,6%-y ghana jeke menshikke berilgenin kópshilik bile bermeydi. Qazirgi uaqytta barlyq auyl sharuashylyghy alqaptarynyng 99%-dan astamy әli de memlekettik menshikte. Negizgi súraq - qazirgi talqylanyp jatqan zandar men qazirgi biylik organdary ony tolyghymen jeke menshikke bere me degen mәsele. Erteng úrpaqtarymyz ata-babalarymyz qaldyrghan jerdi paydalanu ýshin basqalardan rúqsat súrauyna tura kelmey me?.. Milliondaghan gektar jeke jeri bolatyn «latifundister» payda bola ma? Olardyng múragerleri, jer telimderin alugha mýmkindiginen aiyrylghan qazaqstandyqtardyng úrpaqtaryna jalgha berip, sol kóldeneng tabyspen enbek jasamay aq, «rantie» bolmay ma? Dәl qazir bizding emes, bolashaq úrpaqtyng jerge qúqyghy sheshilude. Sol sebepten men jerdi jekege berýge, onyn ishinde Qazaqstan azamattaryna da jekege beruge qarsymyn. Jer barlyghynyng teng iyeliginde, halyqtyng menshiginde bolu kerek!

Ekinshiden, jer mәselelerin sheshken kezde jeri bar jәne onda júmys istep jatqandardyng ghana emes, býkil QR azamattarynyng pikirin eskeru kerek!

A/Sh jerlerin jeke menshikke jalgha beru jәne satu Tәuelsizdik alghannan keyin bastaldy. Memlekettilikting qalyptasuynyng alghashqy jyldary, ekonomikalyq túraqsyzdyq, el ekonomikasyn qayta qúru ayasynda kóptegen azamattar túrghylyqty jerin, qyzmet ayasyn ózgertuge, ýilerin satugha, jerdi iygeruge jaghdayy bolmay, paylarynan bas tartugha, tegin berip ketuge mәjbýr boldy. QR azamattarynyng kópshiligi auyl sharuashylyghy qúrylymdaryn jekeshelendiruge qatyspady. Auyldyq jerlerde túryp, әleumettik, bilim, mәdeniyet, densaulyq salalarynda qyzmet istedi nemese júmyssyz boldy.

Sondyqtan Qazaqstan azamattarynyng 99%-dan astamynyng menshikte de, jalgha alghan da jerleri joq. Barlyghy 19 mln halyqtyng 100 myngha juyghynyng menshikte nemese 49 jylgha jalgha alynghan jer telimderi bar. Halyqtyng 1 payyzynan azy býkil jerding taghdyryn basqa 99% atynan sheshpeui kerek. Sol sebepten «jer mәselesin, jermen ainalysatyndar, mamandar sheshu kerek» degen pikirmen kelispeymin. Mýmkin biz qazir jerding mamany emes shygharmyz, biraq bizding nemere shóberelerimiz jermen ainalasuy mýmkin. Barlyghymyz birge sheshuimiz kerek.

Ýshinshiden, A/Sh jerlerin tek jalgha berudi úsynamyn. Ony tek memleket atynan tikeley jalgha alatyndargha ghana beru kerek. Jerge jeke menshik qúqyghyn talap etetinderding aitatyn uәji - jerdi tek kommersiyalyq ainalymgha engizu arqyly naryqtyq qúny payda bolady jәne investorlar ýshin payda tabu mýmkinshiligi ósedi. Biraq ol jalghyz ghana naryqtyq qúral emes. Mysaly, eger biz zanmen Qazaqstanda jerdi belgili úzaqtau merzimge jalgha beru naryghyn qúratyn bolsaq, onda jeke menshikke satpay, jer qatynastary salasynda naryqtyq qatynastar qúrugha bolady. Búl jaghdayda jalgha beru jer uchaskelerining týrine baylanysty әrtýrli merzimderdi, әrtýrli baghalar men sharttardy qamtuy kerek. Sharttardy oryndau kezinde aldyn-ala synaq kezeninen bastap, ary qaray sozugha bolady. Eng úzaq merzimi 49 jylgha deyin. Biraq memlekettik organdar búny ashyq, jariya týrde, әdil ótkizu jýiesin ortnatu kerek.

Tórtinshiden, subarendagha tyiym salu qajet! Jerdi jalgha beruding negizgi maqsaty ony bosqa jatqyzbay óndeuge jәne tiyimdi paydalanugha yntalandyru boluy kerek. Jerge salynatyn salyqtar sapaly ónim alugha, jana tehnologiyalar engizuge jәne júmys oryndaryn ashugha iytermeleui tiyis. Eger jalgha alushy jerdi tiyimdi paydalana almasa, ony memleketke qaytarugha mindetti. Ony әri qaray kelesi paydalanushygha jalgha beru tek memleketting qúzyrynda, barlyq jaghdaylarda birdey boluy kerek. Tiyimsiz jalgha alushy ony óz qalauy boyynsha qosalqy jalgha - subarendagha beruge qúqyly bolmauy kerek. Búl shekteudi engizsek Qazaqstanda «latifundister – rantie» payda boluyna jol bermeydi. Bolmasa olar ýlken jer uchaskelerin iyemdenip, memleket pen jerdi paydalanushy arasyndaghy deldal retinde subarendagha berip, dym әreket jasamay payda tabatyn bolady. Búl ekonomika ýshin tiyimdi emes, óitkeni ónimning baghasy deldal-jalgha alushynyng qosymsha paydasy qosylady. Jerdi paydalanghysy kelgen azamattar oghan qoly jetpeydi. Sybaylastyq jemqorlyqqa jol ashylady. Jerdi kóptep bir qorgha berip, qalghan azamattardy sol jeke adamgha tәueldi qylady. Oghan jol bermeu kerek.

Besinshiden, Jer kodeksi talaptarynyng oryndaluy әkimder baqylamauy kerek. Búl funksiya sifrlandyru jәne avtomattandyru negizinde Preziydentke tikeley baghynatyn ortalyq organgha berilui kerek.

Jer resurstaryn basqaru, esepke alu, bólu jәne baqylau mәseleleri Sybaylas jemqorlyq kóp taraghan salalarynyng biri. Birinshi Jer komissiyasy ótken 5 jyl ishinde biz qanday uchaskelerge qanday adam iyelik etetinin, jerding qanday kýide ekenin, ony qalay tiyimdi paydalanatynyn, búl uchaskeler nasharlaghanyn anyqtay aldyq pa? Joq! Qoldanystaghy zannama boyynsha búl aqparat jergilikti organdardyng sayttarynda boluy kerek. Ol da joq. Nelikten? Jergilikti dengeyde milliondaghan gektargha deyin jeri bar, budjetten jýzdegen million subsidiya alatyn, biylikke jaqyn qarjylyq óndiris toptary bar. Ákimdikter olargha jerdi ózderi beredi, subsidiyalar boyynsha ózderi sheshedi, ózderi baqylaydy. Sondyqtan, aqparat qol jetimdi boluy olargha tiyimdi emes. Olay bolghasyn jerding ashyq kosmomonitoriygine kedergi keltiredi, óitkeni osy mәlimetter negizinde qansha jer egilgenin ghana emes, sonymen qatar topyraqtyn, eginning jaghdayyn kóruge bolady. Búl salyq jinaugha jәne ónim baghasyn boljaugha kómektesedi. Sol sebepten oghan jergilikti әkimderding qasyndaghy sabaylastyq toptar qarsylyq jasaydy. Eng tiyimdisi jerdi baqylau jónindegi funksiyalardy ortalyq organgha berip, ony eng Áleumettik jәne ekonomikalyq manyzdylyghyn eskerip tikeley QR Preziydentine baghyndyru kerek.

Jer komissiyasynyng júmysy ashyq boluy kerek!

Jer boyynsha qabyldanghan kez-kelgen sheshim azamattardyng kópshiligining pikirin eskerusiz zandy bolmaydy. Sondyqtan Jer komissiyasynyng júmysyn barynsha ashyq әri naqty jýrgizudi úsynamyn. Onyng qúramyna kiretin 80 mýshening әrqaysysy úsynylghan jәne qoldau kórsetiletin iydeyalar ýshin Otandastarynyng aldynda jeke jauapkershilikti sezinui tiyis.

Jer komissiyasynyng ashyqtyghy boyynsha kelesi úsynystardy engizemin:

  • Barlyq otyrystardy tikeley efirde, onyng ishinde әleumettik jeliler platformalarynda ótkizu. Otyrystarda aitylghan resmy bayandamalardyng mәtinderi, sóilegen sózderding Komissiya mýshelerining jazbasha úsynystary otyrystan keyin bir tәulik ishinde jariyalanuy tiyis.
  • Komissiya júmysy ýshin dayyndalghan barlyq statistikalyq mәlimetter – anyqtamalar, esepter, ghalymdardyn, sarapshylardyng pikirleri, әleumettik saualnamalardyng nәtiyjeleri ashyq qoljetimdi boluy kerek.
  • Jer komissiyasy mýshelerining barlyq úsynystary bastamashylardyng tegi men aty-jóni kórsetile otyryp, kestede ataluy tiyis.
  • Dauys beruding barlyq rәsimderi atauly týrde ótkiziluge tiyis. Qoldaghan, qarsy bolghan nemese «qalys qalghan» dauys turaly derekter ashyq týrde jariyalanuy tiyis.
  • Barlyq aralyq jәne әsirese qorytyndy qújattardy dauys beru aldynda týpkilikti sheshimnen kem degende 3 kýn búryn ashyq qoljetimdi etuge mindetti. Komissiya júmysynyng qorytyndysy jabyq esikting artynda qabyldanghan qogham ýshin kýtpegen jaghday bolmauy tiyis.

Jer taghdyry ol – saylau emes!

Jәnibek Qojyq:

- Auyl sharuashylyghy maqsatyndaghy jerler Qazaqstan azamattaryna da satylmasyn deytinimizding basty sabebi – Qazaqstanda 8 jer kategoriyasy bar. A/Sh maqsatyndaghy jerler sonyng ishindegi eng ýlkeni. Qalghandary orman-toaghylar, qalalyq jәne óndiristik jerler, әskery synaq alandary t.b. jerler. Al eng ýlkeni osy A/Sh jerleri.

Preziydent: «Sheteldikterge satylmaydy, sheteldikterge jalgha berilmeydi», - dep naqty sheshimin shyghardy. Al Jer komissiyasynda qaralyp jatqan mәsele kóp. Sonyng biri – A/Sh jerleri Qazaqstan azamattaryna satyla ma, joq pa degen mәsele. Ol jerde biz dauysqa salatyn bolsaq, azshylyq bolyp, jenilip qalamyz. Sondyqtan, halyqtyng qoldauy óte qajet!

Jerdi satu últtyq qauipsizdigimizge qauip tóndiredi

Eger jer QR azamattaryna satylatyn bolsa, onda bizding jerimiz qalmaydy! Jer – «kelesi jyly kóbeytip alamyn, kelesi jyly tóldeydi» deytin mal nemese egistik emes! Últaraqtay ghana jer. Mysaly, bir auyldyng manyndaghy jerdi bireu satyp alatyn bolsa, ol jetpis jeti atasyna deyin sonyng menshiginde qalady. Satyp alghan jeri bolghandyqtan, eshkim onyng jeke menshigine qol súgha almaydy. Al basqa adamdar jer ala almaydy. Qazir QR azamattarynyng ishindegi auylda túratyndarynyng ózi jer satyp alatynday jaghdayy joq.

Al Almasbek Sadyrbay deytin komissiya mýshesi: «Jer tek qazaqtargha ghana satylsyn», - dep jýr. Búl jalpy halyqty aldau ghoy. Qazaqqa satylsyn, basqagha satylmasyn deytin zang joq. Qazaqstanda QR azamattary últyna, tiline, nәsiline qarap bólinbeydi. Bәrine birdey bolady. Al jeke menshikke satylyp ketetin bolsa, bolashaqta jerimiz qalmaydy.

Qazirding ózinde jýzdegen myng Qytay QR azamattyghyn aldy dep eseptep otyrmyz. Tek Qytaylar ghana emes, basqa da elding azamattary da bar. Qos azamattyghy barlary qanshama?.. Erteng olar da QR azamattary qatarly jerge iyelik etushi bolyp shyghady. Búl últtyq qauipsizdigimizge qauip tóndiredi.

Qazirgi Jer komissiyasynyng qúramynda «jer QR azamattaryna da satylmasyn» dep otyrghan azamattar azbyz. Komissiyada oblys әkimderining orynbasarlary, iri jer iyelenushi azamattar óte kóp. Sondyqtan, erteng komissiyagha qanday da bir úsynys týsip, ol dauysqa salynatyn bolsa, әriyne biz jenilip qalamyz.

Jer taghdyry ol – saylau emes! Ýlken mәsele! Jerden aiyrylatyn bolsaq, memleketten aiyrylamyz! Qazaqtyng bir uys topyraghynda atalarymyzdyng qany bar. Jerdi satatyn bolsaq, ata-babalarymyzdyng әruaghy atady. Jer ýshin bәrine de barugha bolady! Kóshege de, mitingige de shyghugha bolady! Eger erteng jer satylatyn bolyp jatsa, jer ýshin basymyzdy bәigege tigemiz! Sonyng biri ózim dep sanaymyn!

Redaksiya: Biz aldaghy uaqytta atalghan bastamagha qatysty Jer komissiyasynyng ózge de mýshelerining pikirin biletin bolamyz!

Núrgeldi Ábdighaniyúly

Abai.kz

38 pikir