Senbi, 20 Sәuir 2024
Sholu 4150 5 pikir 8 Sәuir, 2021 saghat 14:15

«Qazaq jeri satylmaytyn boldy ma?» (ShOLU)

Keshe qazaq internet kenistiginde qyzu talqylanghan eki taqyryptyng biri – Han Kenening bas sýiegining elge qaytarylatyny turaly sýinshi habar bolsa, ekinshisi – Mәjiliste qaralghan jer qatynastary turaly zang jobasy edi.

Elishilik sayasy koniukturany qalt jibermey qarap otyrghan qazaq qoghamy osy eki janalyqty bir-birimen baylanystyra qarap, Kenesarynyng bas sýiegin Qazaqstangha qaytaru turaly janalyqty «Aqorda biyligining jer zanyn qabyldardaghy júrt nazaryn basqagha búru әreketi» dep baghalaghandar da boldy.

Hosh. Kenesarynyng bas sýiegining tabylghany hәm onyng juyqta elge әkelinetini turaly sýiinshi habardy keshe jazdyq. Býgin Mәjilis deputattary I oqylymda maqúldaghan jer qatynastary mәselelerine qatysty zang jobasy turaly sóz etpekpiz.

Keshe – 7 sәuirde qabyldanghan qújattyng resmy atauy: «Qazaqstan Respublikasynyng keybir zannamalyq aktilerine jer qatynastary mәseleleri boyynsha ózgerister men tolyqtyru engizu turaly» zang jobasy.

Búl mәsele jayly elishilik diskussiya әrtýrli. Pikirshilerding bir toby – Mәjilis maqúldaghan zang jobasyna óz quanyshtaryn jetkizse, ekinshileri – kýmәnmen qaraytyndyqtaryn aitady.

Sonymen, BAQ ne jazyp jatyr? Áleumettik jelining qazaq tildi segmenti ne deydi? Biz sholu jasap kórdik.

Áueli, QR Auyl sharuashylyq ministri Saparhan Omarov ne deydi?

«Atalghan zang jobasynyng negizgi maqsaty – sheteldikterge, sheteldik kompaniyalargha, sheteldik ýlesi bar qazaqstandyq kompaniyalargha, azamattyghy joq adamdargha, qandastargha, halyqaralyq ghylymy ortalyqtargha A/Sh maqsatyndaghy jer uchaskelerin jeke menshikke beruge jәne uaqytsha jer paydalanu qúqyghymen (jalgha) iyelenuge tyiym salu», - deydi.

Ministrding aituynsha, osyghan deyin sheteldik túlghalargha jalgha berilgen jerler paydalanu merzimi ayaqtalghangha deyin qaytarylmaydy. Sonday-aq, jalgha alu merzimi de úzartylmaydy.

«Búl zang jobasynda búdan búryn sheteldiktermen jәne sheteldik ýlesi bar qazaqstandyq kompaniyalar jalgha alghan A/Sh jerlerining paydalanu merzimin úzartylmaytyndyghy jәne olardyng paydalanu merzimi ayaqtalghangha deyin ghana iyelikte bolatyny qarastyrylghan», - depti ministr.

Ministr mәlimetinshe, qazirgi uaqta A/Sh maqsatyndaghy 74,4 myng ga jer birlesken kәsiporyngha jәne 18,5 myng ga jer eki sheteldik zandy túlghagha jalgha berilgen. Búl jerler moratoriy engizilgenge deyin berilgen. Al olardyng jalgha alu merzimi 2022-2025 jyldary ayaqtalady.

«Azattyq radiosy» 7 sәuir kýni «Mәjilis sheteldikterge jer beruge tyiym salatyn zang jobasyn birinshi oqylymda maqúldady», degen material jariyalady. Onda jogharydaghy aqparattar aitylyp: «2006 jyldan beri eldegi beybit narazylyqtarda júrt biylikten jerdi sheteldikterge satpaudy, jalgha bermeudi talap etip keledi.

Preziydent Toqaev 25 aqpanda Últtyq qoghamdyq senim kenesining jiynynda sheteldikterge auyl sharuashylyq jerlerin jalgha berilmeytinin jәne satylmaytynyn aityp, tez arada zang qabyldaudy tapsyrghan. Nauryz aiynyng ortasynda zang jobasy mәjiliske týsip, qújatty talqylau ýshin mәjilis janynan jer komissiyasy da qúrylghan.

Qazaqstan territoriyasynyng 37 payyzyn (100 million gektardan astam) auyl sharuashylyq jerleri qúraydy. Biylik jerding bos jatpau qajettigin, oghan investisiya tartu kerektigin jii aitady. Biraq keybir belsendiler elde jemqorlyq órship túrghan shaqta jer satu tәjiriybesin engizu qauipti dep sanaydy», - dep jazylghan.

«Azattyq ruhy» sayty 7 sәuir kýni «Sheteldikterge jalgha berilgen jerler 2025 jylgha deyin memleketke keri qaytarylady», degen taqyryppen shaghyn material jariyalady. Sayt óz materialynda ministr Saparhan Omarov pen Mәjilis tóraghasy Núrlan Nyghmatulinning sózderin kórsetip: «Elimizde sheteldikterge jalgha berilgen jerding kólemi 18,5 myng ga qúraydy. 2025 jylgha deyin olar jalgha alghan jerlerdi tolyghymen memleketke keri qaytarady», - dep jazdy.

«DAT» gazeti býgin «Qazaq jeri satylmaytyn boldy ma?», degen taqyrypta shaghyn material jariyalady. Gazet óz materialynda «Azattyq radiosyna» silteme bere otyryp: «Al eldegi jer qatynastaryn retteytin basty qújat – «Jer kodeksi» atalghan tyiym salu normalaryn qamty ma, joq búl mәsele әli de sózbúidagha sozyla ma? Auyl sharuashylyq maqsattaghy jerdi satu mәselesine narazy júrtshylyq osy talaptyng «Jer kodeksi» men el Konstitusiyasynda shegelenip jazylghanyna tәnti ekenin eske salamyz», - dep jazady.

Mәjilisting resmy sayty 7 sәuir kýni jer qatynastary turaly zang jobasy talqysyna qatysty 4 material jariyalapty. Onyng biri Mәjilis otyrysynyng beyne núsqasy eken. Qalghan ýsh materialda Mәjilis deputattary men spiyker Núrlan Nyghmatulinning sózderi jariyalanghan. Onda Mәjilis tóraghasy: «Býgingi maqúldanyp otyrghan jer qatynastary turaly zang jobasynyng Qazaqstan qoghamynda manyzy da, orny da erekshe. Sebebi, Memleket Basshysy Qasym-Jomart Kemelúly Toqaevtyng tapsyrmasymen әzirlengen osy qújattyng nәtiyjesinde halqymyzdyng nazarynda jýrgen súraq boyynsha naqty sheshim qabyldandy. Endi jerimizdi sheteldikterge satugha da, jalgha beruge de tolyqtay tyiym salynady», - dep pikir bildirgen.

Al QR Auyl sharuashylyghy ministrligining resmy saytynda atalghan zang jobasyn talqylaugha qatysty birde-bir aqparat joq.

Ministrling saytynyng «janalyqtar» lentasynda songhy material 6 sәuirde jariyalanghan. Ol – «Fermerler 2021 jylgha arnalghan qúrghaqshylyqtan saqtandyru sharttaryn jasay bastady», degen aqparat. Al «Qújattar» bóliminde 7 sәuir kýni 3 material jariyalanghan. Alayda olardyng birde-biri jer qatynastary turaly zang jobasyna qatysty qújattar emes.

Áleumettik jeli ne deydi?

Qazybek Isa, Mәjilis deputaty: «Jer mәselesinde sheginerge jer joq. Jer sheteldikterge satylmaydy, jalgha da berilmeydi!

Endi osy býgin qabyldanghan Jerding sheteldikterge satylmauy men jalgha da berilmeui turaly zang jobasynyng negizgi baptaryn Jer turaly komissiya basshylyqqa alyp, barlyq jer turaly mәselelerdi týgel sheshui tiyis.IYә, býgin, sәuleli sәuir aiynyng qasiyetti 7-si kýni qabyldanghan zang jobasy býkil elding kýtip otyrghan eng basty qújattarynyng biri edi. Óitkeni, Jer bolmasa, El de bolmaydy!

Sondyqtan zang jobasyn quana qoldap, erekshe tolqynyspen dauys berdik. Dauys bere otyryp, ózimning osy býkil el kýtken Tәuelsizdikting berik tiregi bolar tarihy sheshimdi qabyldaugha qatysyp otyrghanyma Allagha sansyz shýkirlik ettim.

Al osy halyqtyng narazylyghyna úshyrap, eldi alangha shygharghan jer satu turaly dauly baptar qabyldanghan parlament qúramynda bolmaghanyma quandym.Jer mәselesinde sheginerge Jer joq! Óitkeni, Jer – Tәuelsizdik kepili!», - dep jazypty.

Jer komissiyasynyng mýshesi Múhtar Tayjan býgin: «Biz, Jer Komissiyasynyng mýsheleri, Qazaqstannyng auyl sharuashylyghyna arnalghan jerlerdi Qazaqstan Respublikasynyng azamattaryna da jeke menshikke satugha qarsymyz! Jer memleket menshiginde qaluy kerek. Azamattarymyz jerdi jalgha alyp júmys istesin.

Jer komissiyasynyng basqa da mýshelerin, jәne de barsha azamattardy bizge qosylugha shaqyramyz!», - dep jazyp, komissiyanyng ózge de mýsheleri – Múrat Ábenov, Jәnibek Qojyq pen Maqsat Tolyqbaydy belgilegen.

Qogham belsendisi Rinat Rafhat Kenesarynyng bas sýiegining Qazaqstangha qaytarylu turaly jazbasynda: «Mýmkin syrtqy emes ishki sayasatymyzgha da qatysy bar shyghar. Qazirgi uaqytta jer reformasyna baylanysty jerge qatysty zannamalardy ótkizu ýshin, halyqtyn nazaryn basqa jaqqa búruy da boluy mýmkin. Esterinizde bolsa saylau aldynda Resey Dumasynyng deputattaryn ýrgizip qoydy da, saylau ótkennen keyin sol deputattar sózderin qaytyp alghanday boldy ghoy. Sony da esterinizden shygharmanyzdar. Demek, asa mәn berip quanyp ketpenizder», - dep jazady.

Jer komissiyasynyng taghy bir mýshesi Jәnibek Qojyq: «Konstitusiya boyynsha QR azamattyghyn alghan qytay men qazaqtyng qúqy birdey. Qazaqqa satylghan jer, QR azamattyghyn alghan qytaygha da, orysqa da, ózbekke de satylady. Búl Otanymyzgha qauip! Biz soghan qarsymyz! Qazaqtyng A/Sh jerleri eshkimge satylmasyn!», - dep jazady.

Al Mәjilis deputaty Janarbek Áshimjan «Jer turaly negizgi mәselege nýkte qoyyldy» degen jazbasynda Mәjilis otyrysynda talqylanghan mәselelerge shol jasay otyryp: «Sonymen halyqtyng janyn da qanyn da tolqytqan Jer turaly Zang jobasyna qatysty negizgi súraqqa nýkte qoyyldy.

Áriyne,osymen qazaq jerining mәselesi týbegeyli sheshilip ketti deuge bolmaydy. Áli de úiyghan jayttar men elding kókeyinde saualdar az emes. Endi sol saualdargha da jauap tabylatyn sәt jaqyn.

Jer reformasy jóninde arnayy komissiya qúrylghan. Osy komissiya shenberinde qalghan saualdardyng bәrine tolyqqandy jauap beriledi degen ýmittemiz», - dep jazady.

Abai.kz

5 pikir